Amsterdam: Alledaagse gebeurtenissen

[fred1954]

Lijn 5 krijgt blauw/witte CAF’s toch, daar ging die passage over lijn 5 in het addendum over.

[n-evo]

In theorie heb je gelijk, maar het lijkt me niet zo handig als Combino's de Hangbuiken op lijn 5 gaan vervangen....

Wat dacht je van lijn 19 en 24?

[Meltrain]

Op die lijnen kan het uiteraard wel, maar bovenstaande discussie ging over lijn 2 vs lijn 5.
En dan is het logischer om de 15G eerst op lijn 5 in te zetten, zodat 11G langzaam naar de reservevoorraad kan verhuizen.

Ik weet dat het niet de bedoeling is, maar mag 11G eigenlijk ingezet worden op lijn 25?

[n-evo]

In z'n reactie heeft fred1954 het over het doorschuiven van de Combino's van lijn 2 als de 15G hierop komt te rijden. Daarbij zegt hij niet naar lijn 5 en wekt hij naar mijn idee ook totaal niet de indruk dat dat door hem bedoeld wordt.

En dan is het logischer om de 15G eerst op lijn 5 in te zetten, zodat 11G langzaam naar de reservevoorraad kan verhuizen.

Waarom? Een vergelijkbaar effect bereik je ook met 15G op lijn 2 > Vrijgekomen Combino's op lijn 19 en/of 24 > (deel) 12G naar de reservevoorraad, dus wat dat betreft is het lood om oud ijzer... Dan blijft over welk scenario de hoogste prioriteit heeft: 15G op lijn 2 met als bonus de vrijgespeelde Combino's of 15G op lijn 5. In het eerdere vervoersplan leek de prioriteit bij lijn 2 te liggen want er werd met geen woord gerept over 15G op lijn 5. Nu is dat andersom.

Ik weet dat het niet de bedoeling is, maar mag 11G eigenlijk ingezet worden op lijn 25?

Van wat ik heb begrepen zijn er geen speciale eisen om op het stuk Stadshart - Westwijk te rijden en kan deze route als een normaal stuk trambaan beschouwd worden. Met als duidelijke uitzondering dat tweerichtingsmaterieel wel zo praktisch is (ik ben het alvast voor). Een 11G of tweerichtings-Combino zou dus technisch gezien op lijn 25 kunnen rijden.

[MetroRET]

11G kan je naar mijn inziens beter in de reservevoorraad hebben staan, dan de 12G, want de 12G hebben een beperktere inzetmogelijkheid.

[fred1954]

Klopt, n-evo, dat bedoelde ik ook niet. Ik reageerde op hauptbahnhof, die suggereerde dat de 15G de lijnen met oude trams zou vervangen, ik gaf aan dat dat natuurlijk niet persé zo hoeft te zijn, zie oorspronkelijke plannen lijn 2.

[hauptbahnhof]

Volgens mij begrijp je mij/het nog steeds niet.
Die oospronkelijke plannen van lijn 2: Lijn 2 gaat met 15G rijden. De vraag is wanneer. Er is (dat ik weet) nergens vermeld dat lijn 2 direct na lijn 25 die trams zou krijgen. Alleen dat de capaciteit op de lijn verhoogd wordt omdat de lijn, in de loop van 2021 (in theorie kan dat ook gewoon 4e kwartaal zijn), omdat er 15G-trams zullen worden ingezet. Dus iemand (of meerdere mensen) hebben het ervan gemaakt dat lijn 2 als tweede lijn met 15G zou rijden.

Mij leek het altijd gewoon logisch dat je de trams die vervangen moeten worden als eerste vervangt, in dit geval de 11G's op lijn 5. Bovendien, het staat ook netter: Gehele Amstelveenlijn met dezelfde mooie nieuwe trams. Wat er met lijn 24-19-2 gebeurt... Dat zien we daarna wel.

[trolly]

Een klein, maar niet onbelangrijk detail van de tot nog toe geleverde 15G trams is, dat die apparaten aan alle kanten deuren en cabines hebben. Dat maakt de keus voor de enige andere lijn waar tweerichtingtrams nodig zijn natuurlijk wel erg voor de hand liggend

[robert1955]

Vroegah [TM] werden nieuwe trams vaak ingezet op lijnen die dicht langs een remise kwamen, Wat dat betreft scoort 2 beter. Maar het lijkt nu om de capaciteit te gaan. Beide lijnen hebben door afstemming met een andere lijn een iets te lage frequentie. De capaciteitswinst is het grootst als je 1-op-1 een 11G vervangt. bovendien oogt het in Amstelveen natuurlijk beter als daar niet het oudst naast het nieuwste rijdt.

Hamvraag: eerder is bij lijn 2 hier genoemd 'met conducteur'. Wat nu?

[n-evo]

GVB is kennelijk bezig met een oplossing om ook een conducteur op de 15G mee te laten rijden.

[Vinny]

Een klein, maar niet onbelangrijk detail van de tot nog toe geleverde 15G trams is, dat die apparaten aan alle kanten deuren en cabines hebben. Dat maakt de keus voor de enige andere lijn waar tweerichtingtrams nodig zijn natuurlijk wel erg voor de hand liggend

Ja en het feit dat het GVB 'conducteurhokjeloze' trams eigenlijk alleen wil inzetten naar wijken die niet bekend staan op grote hoeveelheid probleemjeugd, vanwege zwartijden en agressie.

[Ardan]

Dan blijft er behalve kakkerslijntje 24 toch geen enkele tramlijn over?

[n-evo]

Grappig, tram 5 en 24 staan al jaren te boek als lijnen waar veel op wordt zwart gereden. Dus ook die kakkers lijken prima te weten hoe het moet.

[Vinny]

Dan blijft er behalve kakkerslijntje 24 toch geen enkele tramlijn over?

Uit mijn Amsterdamse tijd kan ik me herinneren dat lijn 2 geen probleemlijn was, maar dat men inderdaad liever conducteurloos reed op lijn 5 en 24. 1, 13 en 17 waren wel lijnen waar de sociale onveiligheid te groot was om geen conducteur te hebben.

Overigens vind ik het wel raar dat in de rest van de wereld er wel gewoon lopende ordehandhavers in het openbaar vervoer kunnen worden ingezet, maar dat er in Amsterdam een hokje voor nodig is. Maar goed, vakbonden en zo, dus dat zal wel niet snel veranderen.

[Niels]

Ik heb een paar vragen: bestaat de hele bestelde serie van 63 Caf's uit tweerichtingwagens ? En zo ja: ik begrijp dat men daarmee 20 stuks 11-G gaat vervangen (en er zijn ook nog 4 tweerichting Combino's) maar dat is toch veel te veel voor lijn 5, 25 en de Uithoornverlenging ?
Maar de 25 stuks 12-G zijn even oud als de 11-G's dus die zullen ook wel vervangen gaan worden (nu of later), maar dat zijn éénrichtingwagens. Als deze ook uit deze bestelling komen lijken de getallen beter te kloppen. Maar worden dat dan wagens met conducteurscabine/ servicebalie ?

[GVBeestje]

Voor zover ik weet zijn alle huidige CAF's en die nog geleverd worden tweerichting trams en heeft het GVB een optie om eventueel nog eenrichting trams bij te bestellen. Ook zijn er onder andere extra trams nodig voor het opschalen van tram 26 wanneer de sluisbuurt opgeleverd wordt.

[Niels]

Dan blijft er behalve kakkerslijntje 24 toch geen enkele tramlijn over?

Uit mijn Amsterdamse tijd kan ik me herinneren dat lijn 2 geen probleemlijn was, maar dat men inderdaad liever conducteurloos reed op lijn 5 en 24. 1, 13 en 17 waren wel lijnen waar de sociale onveiligheid te groot was om geen conducteur te hebben.

Overigens vind ik het wel raar dat in de rest van de wereld er wel gewoon lopende ordehandhavers in het openbaar vervoer kunnen worden ingezet, maar dat er in Amsterdam een hokje voor nodig is. Maar goed, vakbonden en zo, dus dat zal wel niet snel veranderen.

Het is historisch zo gegroeid: ten tijde van een banenpoolpan kregen de OV-bedrijven geld voor de verbetering van de sociale veiligheid (met daaraan gekoppeld: bestrijding van zwartrijden omdat dat als sociaal veiligheidsprobleem werd gezien). Amsterdam koos voor het model "zittende conducteur" en de andere bedrijven voor mobiele begeleiding. Omdat er toen nog geen sprake was van opsporingsbevoegdheid konden de mobiele begeleiders geen bekeuringen schrijven, en in Amsterdam werd het rondlopen met een voorraad kaartjes en geld door de vaak volle trams als onwenselijk bevonden. Er is wel een proef gehouden op lijn 2 maar die werd meen ik na een week al beëindigd. Toen dat was besloten moesten trams worden verbouwd hetgeen meerdere jaren duurde. In de tussentijd -als voldoende trams en conducteurs beschikbaar kwamen- werd steeds per lijn besloten welke "verconducteurd" werd. De pilot werd gehouden op lijn 4, onder meer vanwege het toentertijd grote aantal RAI-beurzen waar veel publiek van buiten Amsterdam op af kwam. Daarna volgde lijn 13 omdat daar een probleem met overlast door scholieren ontstond. Ik weet de verdere volgorde niet meer, maar lijn 2 was daarna volgens mij vlot aan de beurt vanwege de vele toeristen en dus kaartverkoop. Uiteindelijk bleven twee tramseries over waarop geen conducteurcabine kon worden ingebouwd: de 11-G van lijn 5 (die lijn moet uiteraard tweerichtingmaterieel hebben) en de 25 wagens van de serie 12-G. Maar die trams moesten wél ergens rijden en dat werden toen om meerdere redenen de lijnen 16 en 24. Hoofdreden van de ongeschiktheid van deze twee series is het feit dat ze een verlaagde middenbak hebben, en een zittende conducteur vereist een vaste instapdeur met een looproute langs de conducteur. De 11-G heeft dan nog deuren aan beide kanten ook, dus daar ontbrak al helemaal de ruimte. En je wilt niet passagiers laten instappen in het hoge deel (overigens ontbreekt ook nog eens een echte achterdeur) om ze dan allemaal door de knik van het lage deel te laten lopen. Nog een argument was dat GVB hele lijnen wilde verconducteuren (o.a. vanwege personeelsplanning van conducteurs én dat er dan voor zwartrijders vaak geen mogelijkheid was om maar even een conducteurstram voorbij te laten gaan om te wachten op een wagen zonder conducteur). Het was onvermijdelijk dat dat niet altijd lukte omdat op veel trajectdelen lijnen met en zonder conducteur reden (met name in de binnenstad) maar dat was niet op te lossen. Daar (en op de hele niet-conducteurslijnen) werd extra mobiele kaartcontrole ingepland, met helaas weinig effect. De nog steeds rijdende 11- en 12-G zijn nu aan vervanging toe. In de tweerichtingtrams kan nog steeds geen conducteurscabine worden geplaatst, maar in de eenrichtingtrams wel. Daarmee zouden de lijnen 19 en 24 (waarop nu de 12-G's rijden) kunnen worden verconducteurd. Of dat ook gaat gebeuren is mij niet bekend. Nu de conducteurscabines van de Combino's zijn omgebouwd tot servicebalie zou het best eens zo kunnen zijn dat op termijn het gesloten instapregime wordt losgelaten (instappen weer bij alle deuren i.p.v. aangewezen instapdeuren). Dan vervalt ook de noodzaak voor een voordeur onmiddellijk naast de bestuurderscabine, hetgeen een tramontwerp aanzienlijk bemoeilijkt.
Overigens heeft de beslissing om met zittende conducteurs (en dus een gesloten instapregime met kaartcontrole door de conducteur (en de bestuurder, maar daar hebben we het nu niet over) niets te maken met vakbondsweerstand of zo: het is gewoon het door het GVB gekozen model van toen. En dat heeft uitstekend gewerkt, totdat de OV-chipkaart werd ingevoerd. Vergeet niet dat op deze manier hele stadswijken werden "dichtgezet": 100 % controle op tram en bus. Alleen de ongeschikte trams vormden de bottleneck, met name in de binnenstad.

[Niels]

Voor zover ik weet zijn alle huidige CAF's en die nog geleverd worden tweerichting trams en heeft het GVB een optie om eventueel nog eenrichting trams bij te bestellen. Ook zijn er onder andere extra trams nodig voor het opschalen van tram 26 wanneer de sluisbuurt opgeleverd wordt.

Ik zie de samenhang dan niet zo erg: lijn 26 is nu eenrichting en bij mijn weten is er geen sprake van kopeindpunten waardoor tweerichtingtrams nodig zijn. Ik weet wel dat de 12-G's nu aan vervanging toe zijn wegens einde levensduur (evenals de tweerichting 11-G's). En dat de oudste Combino's (een serie van 155 stuks!) nu de twintig jaar naderen dus grofweg over tien jaar moeten worden vervangen (bestelling dus over een jaar of 7). Overigens is bij de Combinobestelling in ca. 1998 gerekend op -naar ik meen- 40 IJ-trams die als eerste moesten worden geleverd omdat lijn 26 in gebruik moest komen. Eerst enkel, dan gekoppeld, daarna lijn 27 waarbij 26 dan weer enkel zou gaan rijden). Alleen werd dat tijdens de bouw van de trams al gewijzigd omdat de bouw van IJburg flink werd vertraagd. De IJ-trams (ATB en fietsvoorziening) werden toen naar het einde van de seriebouw verplaatst. Daardoor hebben ze nu ook de hoogste nummers.
Overigens werd het gekoppeld rijden bij de afname van de Combino's al uitgebreid getest want het was (vooral vanwege de IJtram) een bestekeis in het contract. Maar dat is dus bijna 20 jaar geleden, en de techniek is uiteraard enorm veranderd in die tijd. Niet alleen van de trams maar ook van de baaninfrastructuur en van de datacommunicatie.

[Mojito]

De Amsterdamse bestelling bij CAF is inmiddels uitgebreid . Bovenop de 63 komen er in ieder geval nog 9 bij (uit de optie van 60). Deze zijn in mei besteld. De 15G-trams moesten in ieder geval 20 stuks 11G en 25 stuks 12G, samen 45 trams vervangen.

Tegelijkertijd zou je de 25 voor de nieuwe lijn 25 bestemde zilvergrijze exemplaren (een op een) kunnen beschouwen als de directe opvolgers van de 25 sneltrams van lijn 51, die al anderhalf jaar lang niet meer van Zuid naar Amstelveen rijden.
45+25=70, dat is bijna gelijk aan de 72 trams die nu zeker komen.

Nou is de rekensom niet helemaal zo gemaakt. Er is ten tijde van de tender een rapport gemaakt met allerlei aantallen (Bestelomvang 15G trams, die is vast nog wel ergens terug te vinden op internet) waaruit de eerste uitkomst van 63 nieuwe trams kwam.

Wat de 11G/12G betreft: in 2018 ging men er nog van uit dat deze 45 trams een levensverlengend onderhoud zouden krijgen zodat ze nog tot 2024-2025 in dienst konden blijven (bron: Meerjarenplan GVB 2019-2028, ook vast nog ergens te vinden). Dat was nog op basis van de forse groeicijfers uit het pre-Covid tijdperk. In een opmerking onder een tramfoto op Facebook (de vaak goed geïnformeerde GVB vandaag de dag groep) zei iemand dat de uitfasering van deze trams nu toch in de zomer van volgend jaar zou moeten starten. We zullen zien.

Verder wordt er in dat rapport gerept over de aanbesteding van de volgende tramserie, de 16G, die de Combino moet gaan vervangen. In een tabel wordt 2027 genoemd als het jaar waarin de eerste exemplaren zouden moeten binnenstromen.

[Niels]

Thanks. Dit geeft alweer meer duidelijkheid. Alleen gaat men dus de 25 éénrichting 12-G vervangen door tweerichtingwagens. Wat wordt daarmee beoogd ?

[Wievank]

Meer eenheid en flexibiliteit binnen dezelfde tramserie.

[hauptbahnhof]

Je kunt ook 15G elders inzetten, en de vrijgekomen Combino's naar lijn 26 overhevelen. Zoals het plan nu met lijn 19 is.

[n-evo]

Eerst enkel, dan gekoppeld, daarna lijn 27 waarbij 26 dan weer enkel zou gaan rijden)

Lijn 27?

Dan vervalt ook de noodzaak voor een voordeur onmiddellijk naast de bestuurderscabine, hetgeen een tramontwerp aanzienlijk bemoeilijkt.

De 15G heeft dat gewoon toch?

[Meltrain]

Je kunt ook 15G elders inzetten, en de vrijgekomen Combino's naar lijn 26 overhevelen. Zoals het plan nu met lijn 19 is.

Het eerste deel va je bericht snap ik, maar de link met lijn 19 mis ik.

[Niels]

Eerst enkel, dan gekoppeld, daarna lijn 27 waarbij 26 dan weer enkel zou gaan rijden)

Lijn 27?

Ja. Één van de twee zou oorspronkelijk vanuit "ergens in de binnenstad" gaan rijden naar het huidige eindpunt en de andere zou vanaf CS doorrijden naar de nog te realiseren verlenging voorbij het huidge eindpunt. Maar ik heb het hier over de plannen die golden ten tijde van de aanschaf van nieuwe trams (wat uiteindelijk de Combino's werden). Dus ca. 1994 of zo. Maar daarop waren wel de aantallen gebaseerd. Kort na bestelling werd besloten de verdere aanleg van de eilanden IJburg enorm te vertragen.
Men had toen trouwens ook nog een lijn naar de Passagiersterminal (vanuit de stad gezien) in de planning.

Dan vervalt ook de noodzaak voor een voordeur onmiddellijk naast de bestuurderscabine, hetgeen een tramontwerp aanzienlijk bemoeilijkt.

De 15G heeft dat gewoon toch?
[/quote]

Ja, klopt. Het is ook niet onmogelijk maar het beperkt een optimale deurverdeling ten opzichte van een open-instapsituatie. Zolang er een verplichte instapdeur is bij de bestuurder, en hij een taak heeft in kaartcontrole {of incheck-controle), zal je ervoor moeten zorgen dat zijn afstand tot zijn "loket" arbotechnisch binnen zijn reikwijdte valt. Dat leidde -na behoorlijke hoofdbrekens- bij de Combino nog tot aanpassing van de kop en de bestuurdersstoel, temeer daar de cabines geschikt moesten zijn voor personeelsleden in lengte variërend van 1.60 tot 2.20 meter lang !! De (halve) voordeur moest namelijk vòòr de eerste wielen komen omdat anders de afstand te groot werd. Dat leidde tot 5 deuropeningen: drie dubbele en twee enkele. Dat kost erg veel passagierscapaciteit en benadeelt een optimale passagiersverdeling en doorstroming in het voertuig. Dat kan je in een volle Combino nog steeds waarnemen. Gezien de voertuiggrootte zou een optimale deurverdeling 4 dubbele deuren zijn op onderling gelijke afstand van elkaar. Mogelijk redt je het zelfs met 3. Maar dat valt niet te combineren net een instapsysteem zoals Amsterdam dat kent, met een verplichte looproute langs een personeelslid. Immers: er kan geen conducteurscabine worden geplaatst ter plaatse van deuren, een geleding of de wielen, als je ook loopruimte voor de passagiers wilt hebben. En dat laatste is noodzaak. Daarom is bij de Combino de conducteurscabine geplaatst waar hij nu staat (niet helemaal achterin en aan de blinde zijde) en tegenover een deur. Het is niet optimaal maar het hoogst haalbare. Er is in het begin erg veel weerstand bij de conducteurs geweest over de nieuwe plek van de conducteurscabine en over het andere onvermijdelijke gevolg: dat de passagiers vanaf de conducteurscabine zowel naar voren als naar achteren konden lopen . Vandaar ook dat de mogelijkheid werd gecreëerd om dat achterste deel af te sluiten in de daluren. Daar is echter nauwelijks gebruik van gemaakt. Bij de bouw van de servicebalie is hij dan ook verwijderd. En als je nu toch kiest voor nieuwe conducteurloze trams (en dat is blijkbaar gebeurd) had je die deurverdeling kunnen loslaten. Vandaar mijn onbegrip over het vervangen van niet-conducteur-éénrichtingtrams door niet-conducteur-tweerichtingtrams. Er is (voorzover ik het nu overzie) geen infranoodzaak voor tweerichtingrams op de lijnen waarop ze nu het meest logisch zouden zijn (daar waar nu de 12-G's rijden, 19 en 24). Het verconducteuren van deze twee laatste lijnen waarop dat zou kunnen gebeuren is blijkbaar geen plan. Het schuiven met Combino's en 15-G's verandert daar niets aan: daar waar de 15-G wordt ingezet rijdt geen conducteur mee en daar is geen gesloten instapregime. Vandaar dat lijn 2 me onlogisch lijkt. Maar wat het plan dan wel is is me onduidelijk.