Ik zal beginnen met de stad Belém, in het noorden van Brazilie. Deze stad heeft ongeveer 1.5-2 miljoen inwoners (in dit soort landen weet je dat nooit zeker). Deze stad heeft 2 grote OV knooppunten, namelijk het internationale vliegveld (er komen voornamelijk binnenlandse vluchten, maar er zijn ook vluchten naar bijvoorbeeld Miami, Lissabon, Paramaribo, Cayenne etc.). En er is de Rodoviária (Busstation), waar private bussen vertrekken naar alle delen van Brazilië. Je kunt zelfs met de bus helemaal van Belém naar bijvoorbeeld Rio rijden, dat duurt dan wel een paar dagen. Voor de arme mensen is dit de enige optie om te reizen. Treinen, metro's en trams zijn er niet. Ten slotte zijn er enkele veerboten, bijvoorbeeld naar het eiland Marajó (een zeer grote landmassa die volledig is omsloten door brede rivieren, dus praktisch een eiland). Ten westen en zuiden van de stad is alleen maar water, en het centrum ligt een beetje in het zuiden. Daardoor kon de stad zich alleen richting het noorden utibreiden, wat het een nogal uitgestrekte stad maakt.
Verder zijn er ook een heleboel publieke OV bussen, Toen ik hier een tijdje kwam wonen, was het systeem van bussen mij een compleet raadsel. De bushaltes worden wel aangegeven met een aftands bordje met een bus erop, maar er staan helemaal geen lijnnummers, geen lijnnennetkaarten, en dus ook geen dienstregeling. Op de bus zelf staat uiteraard wel het lijnnummer en de route. Soms op een kartonnen bordje, soms ook op een digitaal display. Online heb ik heel lang gezocht naar een dienstregeling, maar die bleek niet te bestaan. Wel was er een site gemaakt door een OV amateur (ja, we hebben ook buitenlandse vrienden :D ), waarop alle busnummers met hun route stonden. Erg handig, want vanwege de vele éénrichtingswegen rijdt de bus de ene kant op een andere route dan de andere kant op. Na nog langer zoeken kwam ik op een programmatje uit dat door studenten van de lokale universiteit in mekaar was geknutseld, waarop je de busroute tussen 2 routes uit kon rekenen. Een soort heel primitief 9292ov dus. Echter ook weer zonder dienstregeling. En de helft van de tijd deed deze site het niet.
Vanwege het gebrek aan dienstregeling weet je dus nooit hoe lang je op de bus moet wachten. Doordeweeks was mijn ervaring echter dat de bussen zo frequent rijden, dat ik gewoon naar de bushalte liep en er kwam vrijwel altijd binnen 5 minuten een bus. Om te zorgen dat ik niet verkeerd reed vroeg ik meestal aan de mensen of de bus ook bij X kwam. Helaas is het in die cultuur soms zo dat men zegt 'ja' terwijl men het eigenlijk niet weet, en je dus verkeerd uitkomt (de mensen zijn gewoon aardig en proberen je te helpen, maar dat gaat in zo'n cultuur dus soms mis). Daarnaast volgt de bus niet altijd de aangegeven route, één keer zat ik in de bus, maakte de bus plots rechtsomkeerd. Ik dacht ach ik kom vast wel waar ik wezen moet. Maar ik kwam uit bij het eindpunt wat in één of andere sloppenwijk was :')
De strategie die de meeste mensen volgen is dat ze enkel gebruik maken van de buslijnen die over de drukke wegen (met veel bussen) lopen. Dan weet je namelijk zeker dat er snel een bus tussen zit die je moet hebben. Er zijn op alle wegen wel minstens één buslijn, maar gezien het gebrek aan dienstregeling weet je dan nooit hoe lang je moet wachten. Ik stond een keer op zondag maar liefst een heel kwartier te wachten en er kwam nog niks, dus toen gaf ik het maar op :') Als je weet hoe lang je moet wachten dan stel je je daar op in, maar als je niet weet of de bus uberhaupt nog komt is dat toch lastig.
Verder nog iets over de veiligheid: Belém is één van de armste steden van het land, en er is veel criminaliteit. Het is geen uitzondering dat er een roofoverval op de bussen wordt gepleegd met wapens. Daarom gebruikte ik de bus absoluut niet 's nachts. Ook als ik bijvoorbeeld mijn laptop wilde meenemen, pakte ik de taxi. Op elke bus rijdt er een 'conducteur' mee, en bij de ingang van de bus is er een tourniquet. Je betaalt contant je bustoegang (dit kost omgerekend zo'n 70 cent, en is geldig voor 1 busrit, of je nu het hele eind meegaat of slechts een paar haltes), en dan mag je door het tourniquet. Een kaartje krijg je niet. De bussen hebben geen airco (het is in Belém altijd 30-35 graden en hoge luchtvochtigheid !), maar het raampje mag wel open.
Naast de normale bussen heb je ook Espresso bussen (nee, geen koffie aan boord, maar dat betekent 'express'). Deze stoppen niet op alle tussengelegen haltes, maar rijden versneld door naar de diverse voorsteden en sloppenwijken. Op de bus staat duidelijk een sticker met 'Espresso', en blijkbaar is de buschauffeur verplicht om te vermelden dat het een expressbus is want dat zegt hij tegen elke passagier die binnenkomt :') . Er staat echter nergens aangegeven op welke haltes deze bussen wél en níet stoppen. Deze bussen rijden van het centrum naar de noordelijke randwijken. Er is in Belém één busbaan, over de middenberm van de Avenida Almirante Barroso.
Verder nog over de gewoontes van de buschauffeur. De bus rijdt stevig door, en schroomt er ook niet voor om b.v. tussen twee stilstaande bussen in keihard door te rijden. Aangezien er zo ontzettend veel bussen zijn, komt het regelmatig voor dat er geen ruimte is om te halteren. Dan kan het dus gebeuren dat je op een druk kruispunt (met wegen van meerdere banen breed) naar de middelste of zelfs linkerbaan moet lopen, en daar doodleuk mag instappen of uitstappen. De deur van de bus opent al terwijl de bus nog aan komt rijden bij de halte, en de bus trekt alweer op voordat de deur sluit.
Iets van een halteomroep in de bus of indicatie waar je bent mag je overigens vergeten. Ik gebruikte nog wel eens mijn telefoon (data) om op google maps te kijken waar ik was. Helaas is de dekking van 3G er niet ideaal. De beste manier is gewoon om aan de mensen te vragen waar je eruit moet.
Overdekte bushaltes zijn er ook niet. Ook al kan het in Belém regelmatig keihard regenen, zo hard dat veel wegen tijdelijk overstromen (alles rijdt dan overigens gewoon door). Dit gebeurt meestal in de middag, en letterlijk elke dag.
Mijn discussiepunten:
- Zou je zelf gebruik maken van een dergelijk OV systeem als je in zo'n land was? Of zou je altijd gebruik maken van de taxi? Ik zelf zou als toerist er denk ik niet aan beginnen, zeker als ik de taal niet sprak. Maar als je er 3 maanden zit... ook al zijn de taxis erg goedkoop, het is alsnog een redelijke kostenpost als je elke dag heen en terug gaat met de taxi.
- Aangezien het lijnnummer en de route vaak met een kartonnen bord worden aangegeven, zou het simpelweg zo zijn dat één bus slechts één lijn rijdt? Hoe kan dat operationeel uit?
- Ik neem aan dat vanwege het gebrek aan een dienstregeling, een bus gewoon van eindpunt naar eindpunt rijdt en dan meteen weer terug? Of zouden ze ook 'keertijden' hebben?
- In hoeverre zou zo een dienstregelingloos systeem kunnen werken in westerse landen? Als de frequentie hoog genoeg is, zou een bus gewoon bij het eindpunt meteen weer kunnen terugkeren. Maar waarom hebben zelfs de meest frequente bussen in Nederland toch een dienstregeling?
- Waarom opent de deur in Nederland niet al terwijl de bus nog aan komt rijden? Het scheelt volgens mij een hoop tijd.
Ik zal dit topic later aanvullen met wat foto's. Het zullen niet echt mijn eigen foto's zijn over het algemeen, want ik ben niet een type dat overal foto's van maakt en heb er dus simpelweg niet zo veel. Maar ik ga wat zoeken.
Deze foto die genomen is op Av. Alm. Barroso laat zien hoe ongelooflijk veel bussen er rijden in de stad. Het komt dus regelmatig voor dat je tussen al het verkeer naar de linkerbaan mag lopen om in je bus te stappen. Dit is een normale spitsdrukte in deze stad:
(bron Google)
Zou jij het aandurven? ;)
