Update! *O*
Zoals gezegd doe ik mijn verslag over Lugano per onderwerp.
De stad
Voor mij was het de tweede keer dat ik in Lugano was, maar wat blijft het toch een prachtige stad! Een autovrij centrum vol schattig kleine steegjes, pittoreske winkeltjes en prachtige pleinen. De stad zelf is tegen een heuvel aan gebouwd, en onderaan de heuvel bevindt zich het prachtige (doch eigenlijk zwaar vervuilde) meer van Lugano. Het verbaasde mij nu nog (ik was er vorig jaar ook al geweest) hoe mooi ik de stad toch vind. :D
Lugano is een rijke stad (met extreem veel miljonairs), en dus zijn er veel winkels die de rijkdom faciliteren. Merken als Gucci, Louis Vuitton, Armani en Versace zijn dan ook veel te zien in het centrum. Maar jammergenoeg zijn ook de gewone, allerdaagse dingen in bijvoorbeeld een supermarkt duur, en dus zijn er extreme contrasten te zien: op een terras aan het meer werd ik als toerist door een bedelaarster gevraagd of ik nog wat geld over had voor haar. De armoede is er helaas in heel het land, 1 Zwitser op 13 leeft onder de armoedegrens.. :N
Het OV in Lugano
In de agglomeratie rond Lugano (130.000) is er opvallend veel OV, veel meer dan in een stad van gelijke omvang in Nederland. Het eerste OV in de stad was de Gotthardlijn, die, eerst vanuit het zuiden, later vanuit de Alpen, de stad verbond met Italië en de rest van het land. Daaropvolgend werd er een OV-netwerk opgestart, dat in de loop van de tijd trams, kabeltreinen, trolleybussen, bussen en boten bevatte. Vandaag de dag rijden er geen trams meer, zij zijn in 1954 vervangen door (trolley)bussen, waarbij de trolleybussen een deel van de trambovenleiding overnamen. De trolleybussen zijn in 2001 opgeheven om technisch/financiële redenen: de spanning op het netwerk bedroeg 1000 volt (normaal is 750 volt), een erfenis van de tramtijd, een belangrijke reden waarom er geen betaalbare bussen meer te krijgen waren. Alle zichtbare sporen van de trolleytijd zijn tegenwoordig weg, maar ik vond wel het onderstaande filmpje online:
Sinds de opheffing van de trolleybus heeft het OV in de stad een flinke boost gekregen. Er waren al aardig was busstroken, om zo het helse autoverkeer te kunnen omzeilen, maar nu hebben de meeste buslijnen een compleet autovrije route door het centrum, ideaal! :pos:
Arcobaleno
Zoals in wel meer Duitstalige landen zijn er ook in Zwitserland Tarifverbunden. Voor heel Italiaanstalig Zwitserland (Kanton Ticino en district Moesano (Graubünden) is er een: Arcobaleno. En eerlijk gezegd: het is een voorbeeld van hoe het wél moet: behalve toeristische lijnen doet al het OV mee (SBB dus ook), reizigers kunnen op
deze kaart kijken door welke zones hun geplande reis loopt, en kunnen vervolgens een kaartje naar keuze kiezen. Voor de gelegenheidsreiziger zijn er enkele reizen, meerrittenkaarten (waarmee je mag overstappen), dagkaarten en groepkaarten. Zelfs voor de kortere afstanden zijn er aparte kaartjes: als je maximaal zes haltes meereist met een bus mag je een speciaal kaartje gebruiken, tegen 80% van de prijs van één zone, zelfs als je een zonegrens overgaat. Abonnementen zijn er voor periodes van een week, een maand en een jaar, waarbij het jaarabonnement zelf nog korting geeft buiten het OV. :o :pos:
Ook in Ticino is er een OV-chipkaart, die daar APE heet. Reizigers kunnen er abonnementen (m.u.v. weekabonnementen) en er geld opzetten, met het geld dat op de kaart staat kunnen in de bus losse kaartjes gekocht worden en abonnementen aangeschaft worden. De APE kaart geeft reizigers met veel reistegoed bovendien gratis reistegoed (maximaal 12% van het tegoed is gratis).Het enige nadeel van de APE kaart is dat hij niet gebruikt kan worden bij de SBB, abonnementhouders krijgen voor SBB-treinen een los zichtabonnement.
Ik werd aangenaam verrast door het gemak van het systeem. Vorig jaar, toen ik ook in Lugano was, was ik er te kort om een abonnement te nemen, maar doordat ik er nu een week was had ik de tijd om een weekabonnement te nemen. De prijs, 12 CHF voor een weekabonnement voor groot-Lugano, haalde ik er al na twee dagen uit, in totaal heb ik maar zo'n 25% van de werkelijke prijs van mijn OV-reizen echt betaald. Ik weet nog wel een plek waar een soortgelijk systeem prettig zou zijn.. :)
Enkele plaatjes:
Alle bushaltes in Lugano hebben een Arcobaleno-automaat.
Kies je bestemming, betaal en ga. Simpeler kan niet!
Vrijwel heel lugano ligt in één zone.
TPL
Het stadsvervoer in Lugano wordt verzorgt door TPL (Trasporti Pubblici Luganesi). De meeste buslijnen van TPL rijden ten minste vier keer per uur overdag, en met 15 daglijnen zijn dat toch aardig wat bussen. Dit komt mede doordat de stad een universiteit heeft, maar ook de vele heuvels maken de bus iets aantrekkelijker dan bijvoorbeeld lopen. De vloot van TPL bestaat vrijwel compleet uit Citaro's.
TPL 317, Lugano Riva Vincenzo Vela by
Alfenaar, on Flickr
TPL 312, Lugano Centro by
Alfenaar, on Flickr
TPL 307, Lugano Corso Enrico Pestalozzi by
Alfenaar, on Flickr
TPL 317, Lugano Statione FFS by
Alfenaar, on Flickr
TPL 305, Lugano Centro by
Alfenaar, on Flickr
TPL 432, Lugano Centro by
Alfenaar, on Flickr
Gelukkig heeft TPL nog iets van variatie in zijn wagenpark, zoals deze minibus van Hess (een broertje van de Arnhemse Trolleybussen)
TPL 201, Lugano Centro by
Alfenaar, on Flickr
Funicolare
Het gebied rond Lugano ligt eigenlijk al niet meer in de Alpen, de meeste bergen komen niet meer boven de 1200 meter uit, de meeste blijven onder de 750 meter (Lugano zelf ligt rond de 275 meter, afhankelijk van de locatie). Toch zijn er in de buurt veel bergtreintjes, die vanwege kostenbesparende redenen allemaal door TPL geëxploiteerd worden.
De belangrijkste is ongetwijfeld de Funicolare Lugano Città–Stazione, welke het stadscentrum op Meerhoogte verbindt met het station, halverwege een heuvel. Het is een van de drukste bergtreinen van Zwitserland, en vervoert 2,4 miljoen reizigers per jaar. De twee treintjes, die elkaar als tegengewicht gebruiken, rijden zonder echte dienstregeling: zodra de bestuurder van een van de twee treintjes zijn treintje vol genoeg vindt laat hij met een geluidsignaal weten dat hij weg wil, vervolgens sluiten de deuren en twee minuten later begint het wachten weer opnieuw. Het ritje duurt twee minuten, een enkele reis kost 1,10 CHF, gewone Arcobaleno-kaartjes zijn ook geldig (maar soms wel duurder).
Een van de twee treintjes, in semi-permante reclameuitvoering (was vorig jaar ook al rood)
Zicht naar boven vanaf station Lugano-Città
Kruising van de twee treintjes
Om het nog een beetje leesbaar te houden maak ik nu weer een knip. 
: 
