Zugführer on Tour #18: Togbuser & SEV, via Sjælland en Ostfriesland terug naar Nederland [46 foto's]
Geplaatst: do 06 jun 2019, 00:30
In het vorige deel beschreef ik mijn reis naar Stockholm, in dit deel volgt de terugreis. Wederom niet via de snelste route uiteraard, de reis is immers minstens zo belangrijk als de bestemming ;)
Op de heenweg reisde ik via het noorden van Denemarken en met de ferry naar Göteborg, een wat omslachtige route waar je vanuit Nederland al minstens een dag of drie mee bezig bent. Op de terugreis neem ik de wat meer gebruikelijke route via Kopenhagen en de veerdienst Rødby - Puttgarden. Tot slot blijf ik nog even hangen in Ostfriesland, in het uiterste noordwesten van Duitsland.
In dit verslag moet ik twee keer met het treinvervangend vervoer -o- Nu heb ik op zich geen hele grote hekel aan bussen, maar ik zit liever in de trein Op beide trajecten (Kopenhagen - Rødby en Leer - Groningen) heb ik de per bus af te leggen afstand echter tot een minimale afstand weten te beperken, zoals zal blijken.
Om te beginnen weer een overzichtskaartje, in grijs de route van de heenweg, in zwart de terugreis.
40. Ik begin weer even in Stockholm. Het is erg praktisch om overal in Europa vrienden te hebben wonen. Zo heb ik een gratis overnachtingsplek en kan ik een vouwfietsje lenen waarmee ik een hele dag door de stad heb gefietst. Ideaal, zo zie je een stad toch van een hele andere kant dan het standaard rondje centrum dat ik vaak te voet maak vanaf een station. Water domineert het stadsbeeld van Stockholm. Hier ben ik aan de Nybrokajen (zoiets als "nieuwebrugkade"), waar diverse bootjes aangemeerd zijn.
Stockholm Nybrokajen by Zugführer, on Flickr
41. Ook passeer ik die dag het metrostation Ropsten nog eens, logisch, want de brug naar Lidingö begint hier en is de enige manier om op eigen kracht het eiland op- en af te komen. Er is ook een congestietaks, op het bord boven de weg staat een bedrag tot 35 kroon (ongeveer 3,50 euro) dat betaald moet worden als je er met de auto onderdoor rijdt. Afhankelijk van het tijdstip varieert dat bedrag, als ik aan het eind van de middag passeer is de stand 25 kroon.
Stockholm Ropsten Tunnelbana station by Zugführer, on Flickr
42. Donderdagochtend, tijd om aan de terugreis te beginnen. Ik loop weer naar metrostation Ropsten (de Lidingöbanan uit het vorige verslag bedient het verkeerde deel van Lidingö en de bus is ook niet veel sneller) en neem dan in alle vroegte de metro naar het centraal station.
Tunnelbana to Norsborg at Ropsten by Zugführer, on Flickr
43. Stockholm centraal, een blik vanaf het perron naar het zuiden, waar druk gebouwd wordt aan verdubbeling van het spoor. Een inwoner van Stockholm vertelde me gisteren dat dit traject, tussen Centraal station en de Gamla Stan (oude stad) het drukste spoortraject van Zweden is, maar het nog altijd uit slechts twee sporen bestaat. Daar wordt nu dus hard aan gewerkt.
Stockholm central station by Zugführer, on Flickr
44. Een van de weinige treinen die ik gereserveerd heb tijdens dit reisje, maar een reservering is verplicht hier. Dat ging overigens heel makkelijk online via de SJ website. Dit is de hogesnelheidstrein van de SJ (Zweedse spoorwegen), de X2000. Deze verzorgt meerdere keren per dag de verbinding naar onder andere Malmö en rijdt een aantal keer per dag ook naar Kopenhagen. De maximale snelheid is overigens 200 kilometer per uur, dus met die hoge snelheid valt het wel mee.
Stockholm central station with high speed train to Copenagen by Zugführer, on Flickr
45. Hoewel mijn trein naar Kopenhagen zou rijden blijkt hij vandaag niet verder dan Malmö te gaan. Daar kunnen we dan overstappen. Het is maar een klein stukje verder, dus ik verwacht dat alle reizigers naar de lokale Øresundståg gestuurd worden, maar niets blijkt minder waar: op het aankomstperron in Malmö staat vóór onze trein een ander X2000 stel klaar dat het resterende stukje naar Kopenhagen aflegt, terwijl onze trein weer omkeert richting Stockholm. Ik maak van de gelegenheid gebruik om nog even een rondje Malmö te doen, voor ik weer definitief afscheid neem van Zweden. Dit is het station van Malmö.
Malmö train station by Zugführer, on Flickr
46. Nog een blik in de stationshal met een Pågatåg, het regionale treinnetwerk in de regio Skåne.
Malmö train station with local train by Zugführer, on Flickr
Ik heb me overigens flink vergist in de mate waarin contant geld geaccepteerd wordt in Zweden. In het buitenland willen ze je vaak nog wel eens heel moeilijk aankijken als je een wat kleiner bedrag wil pinnen, dus haal ik meestal genoeg contant geld uit de muur om een keer van te kunnen eten, wat boodschappen te kunnen doen etcetera. In Zweden zijn ze echter net zo ver met het accepteren van pin als betaalmethode (en het *niet* accepteren van cash) als in Nederland. Het kostte me zelfs wat moeite om op het station van Malmö een winkeltje te vinden waar ik mijn resterende kronen op kon maken. Note to self: volgende keer geen contant geld halen in Zweden ;)
47. Ik reis verder per Øresundståg, een regionale trein die om de twintig minuten van Malmö naar Kopenhagen rijdt en aan beide kanten nog een heel eind verder het land in. Op het Deense traject wordt veel gestopt en zijn de afstanden korter, op het Zweedse deel wordt veel verder doorgereden (tot Göteborg zelfs) en minder gestopt. Dat blijkt in de praktijk regelmatig problemen op te leveren in de dienstuitvoering, waardoor besloten is over een aantal jaar het Zweedse en Deense deel te splitsen. Overigens schijnen er tegenwoordig strenge grenscontroles te zijn als je vanuit Denemarken naar Zweden reist, Zweden uit is in ieder geval geen probleem, voor ik het weet rijden we over de Øresundsbron Denemarken in. De brug is 9 kilometer lang en bestaat uit twee verdiepingen, de trein rijdt onder het wegverkeer door.
Øresundsbron by Zugführer, on Flickr
48. De Deense spoorwegen hebben een systeem dat sterk op de OV-chipkaart lijkt, de Rejsekort. Het werkt eveneens met saldo, een tegoed dat wordt afgeschreven en weer terug gestort wordt bij uitchecken. Het grootste verschil is op het oog dat er twee verschillende paaltjes zijn om in- en uit te checken. De incheckpalen staat met hun rug naar de zichtbare uitcheckpalen toe.
Danish Rejsekort system at Copenhagen by Zugführer, on Flickr
49. Ik doe een kort rondje Kopenhagen, dat betekent een rondje rond Tivoli, het attractiepark dat tegenover het centraal station ligt. Het verste punt dat ik bereik is het Raadhuisplein. Ik ben al snel klaar met de drukte in het centrum ;)
Copenhagen City Hall by Zugführer, on Flickr
50. Het hoofdstation van Kopenhagen aan de noordkant. De sporen komen hier onder het stationsgebouw door, dit is het begin van de semi-tunnel onder de stad door.
Københavns Hovedbanegård (Copenhagen Central Station) by Zugführer, on Flickr
51. Hier vertrekken ook de "Togbusser" naar Rødby. Had ik kunnen nemen, maar zoals in de introductie al vermeld heb ik de per bus af te leggen afstand zo klein mogelijk gemaakt ;)
Copenhagen bus replacement stop to Rødby by Zugführer, on Flickr
52. Een blik op de treinen op het station van Kopenhagen, dit zijn allemaal treinen van het S-Tog systeem (soort S-Bahn).
Københavns Hovedbanegård (Copenhagen Central Station) by Zugführer, on Flickr
53. In de stationshal valt mijn oog toevallig op deze modelspoorbaan met station Næstved, het volgende station op mijn programma.
Scale model of Næstved station at Københavns Hovedbanegård by Zugführer, on Flickr
54. Ik reis dus per regionale trein naar Næstved, waar ik even controleer of de maquette in Kopenhagen en beetje accuraat is. Het lijkt er aardig op.
Næstved train station by Zugführer, on Flickr
55. Næstved is wel een aardig stadje, in ieder geval een verademing na het drukke Kopenhagen. Naast een aantal interessante gebouwen hebben ze hier ook bussen met vlaggetjes. Dit is de bus naar Ikke i rute, een plaats die centraal in Denemarken lijkt te liggen, hoewel ik het nog niet op de kaart gevonden heb. Er rijden in ieder geval overal vandaan bussen naar toe.
Bus at Næstved station by Zugführer, on Flickr
Vergeef me het flauwe grapje. "Ikke i rutte" betekent natuurlijk "geen dienst".
56. In Næstved beginnen de echte werkzaamheden pas. Gedurende een periode van ruim vier maanden (!) ligt de hele Sydbanen tussen Næstved en Nykøbing er uit. Dat is een afstand van ca. 50 km hemelsbreed, de internationale reizigers worden zoals al vermeld rechtstreeks van Kopenhagen naar de ferry in Rødby vervoerd, een afstand van zo'n 150 kilometer. Tussen Næstved en Nykøbing zijn er drie verschillende bussen: de rode, blauwe en groene bus. Op zich best een duidelijk systeem. De groene rijdt één keer per uur en die neem ik.
Train replacement bus information at Næstved by Zugführer, on Flickr
57. Er wordt niet heel hard gewerkt vandaag, maar ik ben blij in ieder geval te zien dat er inderdaad geen trein over het spoor kan op het moment.
Rail engineering works between Næstved and Nykøbing Falster by Zugführer, on Flickr
58. Zo bereik ik Nykøbing, er vertrekt nog een handjevol treinen hier, naast dat dit tijdelijk het eindpunt van de eurocity uit Hamburg is, zijn er ook nog regionale treinen naar Nakskov en Rødby. Dit is een regionaal exemplaar naar Nakskov, volgens mij.
Regional train at Nykøbing Falster station by Zugführer, on Flickr
59. Nykøbing ligt aan de rand van het eiland Falster en ligt aan de Guldborg Sund, een zeestraat tussen Falster en het naastgelegen Lolland. Een panormische blik over de Guldborg Sond, met rechts de ondergaande zon en links een reflectie daarvan.
Guldborg Sund at Nykøbing by Zugführer, on Flickr
60. Er zwemmen honderden zwanen, dit is slechts een selectie ;) Het is wederom een prachtige avond.
Guldborg Sund at Nykøbing by Zugführer, on Flickr
61. Na een overnachting is het de volgende ochtend weer tijd voor de volgende reisdag. Ik passeer de treinvervangende bussen weer, vandaag heb ik die niet nodig.
Nykøbing station with replacement bus by Zugführer, on Flickr
62. De eurocity naar Hamburg staat namelijk al klaar. Het is toch een aparte situatie, er stapt namelijk bijna niemand in. Op zich wel logisch, want de internationale reizigers rijden om Nykøbing heen.
Nykøbing Falster station with Eurocity to Hamburg by Zugführer, on Flickr
63. Je kunt ook koude drankjes kopen aan boord.
Drink machine in eurocity between Denmark and Hamburg by Zugführer, on Flickr
64. En hier moet ook een fotootje van in het verslag; in heel Denemarken en noord-Duitsland wordt de blik naar buiten gedomineerd door eindeloze velden met gele raapzaad bloemetjes.
Field of rapeseed at Lolland by Zugführer, on Flickr
65. Het is maar een minuutje of 20 rijden naar Rødby, waar de trein dan wel wat voller wordt. De internationale reizigers worden hier dus afgezet om de trein in te gaan, vervolgens rijdt de trein de boot op waar iedereen er weer af moet. Ik klaag niet, want ben blij met mijn rechtstreekse verbinding en wilde graag nog een keer met de trein op de boot, maar hier hadden toch een hoop kosten bespaard kunnen worden lijkt me. Het aantal reizigers dat van Nykøbing richting Duitsland reist is op één hand te tellen en de internationale reizigers hadden met nauwelijks extra moeite op eigen kracht de boot op- en af kunnen gaan lijkt me. Aan beide kanten van de ferry grenst het perron immers aan de ferryterminal. Het enige voordeel is dat passagiers hun bagage nu meteen kwijt kunnen in de trein.
Rødby train station by Zugführer, on Flickr
66. De trein rijdt hier dus de boot op, maar op de boot moet iedereen er af, je mag namelijk niet op een voertuigdek zijn tijdens de overtocht. Ook wel zo leuk natuurlijk. De overtocht van Rødby naar Puttgarden duurt drie kwartier, veel passagiers vinden dat blijbkaar lang genoeg om plaats te nemen in het restaurant. De boot is een stukje kleiner dan die van mijn Stena-overtocht in het vorige verslag, het is hier wel een stuk drukker; het is natuurlijk ook een veel populairdere verbinding. De verbinding over de Fehrmanbelt is voor zowel trein- als autoverkeer de kortste route van Duitsland naar Kopenhagen en verder Zweden in, maar kost ook relatief veel tijd. Het is een stukje van slechts 19 kilometer, maar het kost de trein bijvoorbeeld ruim een uur, inclusief de boot op en af gaan. Niet gek dus dat er nu eindelijk besloten is een tunnel aan te leggen. Ergens wel jammer, want het blijft toch een prachtig fenomeen, die trein op de boot, maar vanuit logistiek oogpunt gezien werd het de hoogste tijd. De reistijd tussen Duitsland en Kopenhagen kan met een tunnel in één klap ruim een uur korter worden. Met nog wat aanpassingen kan het dan in de toekomst zomaar mogelijk worden in één dag van Nederland naar Stockholm te reizen per trein. Maar goed, voorlopig is er voor zover ik weet nog geen schop de grond in gegaan en kunnen we nog lekker even genieten van de frisse zeewind, onderweg naar Duitsland.
Ferry from Rødby to Puttgarden by Zugführer, on Flickr
67. De trein op de boot. Jarenlang deed de ICE TD dat, maar sinds vorig jaar zijn de IC3 treinstellen van de Deense spoorwegen weer terug, omdat de Deutsche Bahn de stekker uit de ICE TD trok. Vanaf december wordt deze verbinding mogelijk helemaal de nek om gedraaid. Reden: de werkzaamheden rondom de aanleg van de tunnel. Hoewel het nog goed tien jaar kan duren voor de tunnel er ligt is het de bedoeling de internationale verbinding voorlopig om te leiden via Flensburg, Kolding en Odense. Een flinke omweg, maar het zou een kwartier sneller moeten zijn dan de huidige verbinding inclusief ferry (hetgeen de noodzaak voor de tunnel maar weer eens onderstreept). Het is nog even afwachten wat dat betekent voor de verbinding tussen Duitse steden als Lübeck en Oldenburg im Holstein en Deense steden als Nykøbing, Vordingborg en Næstved. Er rijdt aan beide kanten van de Fehrmanbelt een handjevol regionale treinen, maar in de huidige vorm lijkt dat niet echt een geschikte vervanging voor de eurocityverbinding die daar nu nog bestaat.
Train at ferry to Puttgarden by Zugführer, on Flickr
68. Goed, genoeg over de Fehrmanbelt. We rijden de boot weer af en rijden het natte station van Puttgarden binnen. Het duurt een minuut of 20 voor we verder kunnen rijden omdat er problemen met het Duitse radiosignaal zouden zijn.
Puttgarden train station by Zugführer, on Flickr
69. Maar ik bereik Hamburg weer en er is nog ruim voldoende tijd om over te stappen op de volgende trein, een intercity naar Bremen. Daar arriveer ik vroeg in de middag. Het is nog steeds een natte aangelegenheid buiten, dus ook in Bremen blijf ik niet al te lang.
Bremen Hauptbahnhof by Zugführer, on Flickr
70. Ik heb nog een tussenstop in Ostfriesland toegevoegd aan de planning, helemaal in het noordwesten van Duitsland. Vanuit Bremen neem ik de RE1 naar eindbestemming Norddeich Mole. Daar zijn we hier net aangekomen.
Norddeich Mole train station by Zugführer, on Flickr
71. De stationssituatie in Norddeich is een beetje bijzonder. Het eindstation Norddeich Mole bestaat uit één spoor en ligt direct aan de haven waar de boten naar Juist en Norderney vertrekken. Net voor dat station ligt het station Norddeich, dat wel meerdere sporen heeft. Het einde van het perron van Norddeich ligt om precies te zijn 120 meter van het begin van het perron van Norddeich Mole af. De functie van met name station Norddeich is daardoor vrijwel nihil, het is voor geen enkele reiziger sneller om daar uit te stappen (behalve dan dat de trein er een minuut eerder stopt). Bovendien worden de treinen na aankomst op Mole op minimale snelheid afgerangeerd naar een zijspoor naast station Norddeich, waardoor de overweg tussen beide stations op sommige momenten erg lang dicht is. Station Norddeich gezien vanaf het puntje van station Norddeich Mole.
Norddeich station seen from Norddeich Mole by Zugführer, on Flickr
72. Nog een blik op station Norddeich wat later op de avond, met een afgerangeerde intercity en een volgende RE1 uit Hannover.
Norddeich train station by Zugführer, on Flickr
73. In Norddeich komen de boten van de waddeneilanden Juist en Norderney aan. De meeste afvaarten zijn naar Norderney, Juist is alleen bereikbaar als het water hoog genoeg staat. Er lijkt één keer per dag een boot te varen, op wisselende tijden omdat het elke dag op een ander tijdstip vloed is. Naar Norderney wordt wel meerdere keren per dag gevaren. Er is hier een hele geul aangelegd door het wad heen, zoals te zien op deze foto. Aan beide kanten van de dammetjes valt de zee bijna droog. Rechts op de achtergrond ligt Norderney.
Norddeich with boat from Norderney by Zugführer, on Flickr
74. Ook vandaag werkt de zon weer mee, het is niet heel warm, maar prachtig aan het strand. En lekker rustig. Ik heb geen spijt van mijn uitstapje naar Norddeich.
Sunset in Norddeich by Zugführer, on Flickr
75. De volgende ochtend is mijn interrail op, maar ik hang nog een dagje rond in de regio. Eerst met een intercity van Norddeich Mole richting Emden. De intercity's mag je hier gewoon gebruiken met een nahverkehrstarif-kaartje, dat ik voor het stukje treinen vandaag aangeschaft heb. Ik zit vandaag ook voor het eerst in de nieuwe intercitytrein van de Deutsche Bahn, het mist qua faciliteiten toch wat ten opzichte van de klassieke intercitytreinen, maar de stoelen zitten op zich prima, het is geen VIRM-kwaliteit gelukkig.
Intercity at Norddeich Mole by Zugführer, on Flickr
76. De eerste tussenstop vanaf Norddeich is in Emden, waar ik om te beginnen door het centrum loop en onder andere de Ratsdelft tegen kom, het deel van de haven dat het meest tegen het centrum aan ligt.
Emden Ratsdelft by Zugführer, on Flickr
77. Vervolgens loop ik richting de Außenhafen, waar de boot naar Borkum vertrekt. Dat is een kilometer of drie van het centrum af en aansluitend op de boot rijdt er een aantal keer per dag een trein heen. Dat is over dit enkelsporige lijntje met onbeveiligde overgangen, het gaat ook onder luid getoeter en op gepaste snelheid.
Emden track to Außenhafen train station by Zugführer, on Flickr
78. Dit is het stationnetje, er is net een boot aan gekomen vanaf Borkum, die reizigers lopen nu richting stationsgebouw. De trein moet nog arriveren.
Emden Außenhafen train station by Zugführer, on Flickr
79. De intercity richting Berlijn komt met een paar minuutjes vertraging binnen rijden.
Emden Außenhafen train station by Zugführer, on Flickr
80. De trein rijdt in een paar minuten terug naar Emden Hauptbahnhof, tien minuten later rijdt hij dan verder naar Berlijn. Er bestaat een overstap op de intercity van Norddeich naar Stuttgart, die hier maarliefst 20 minuten stil staat, vermoedelijk vooral om een overstap te bieden voor reizigers vanaf Norddeich richting Berlijn.
Emden Hauptbahnhof with intercity to Colgne and Berlin by Zugführer, on Flickr
81. Ik treuzel nog wat en bewonder de stoomlocomotief voor de deur van het station voor ik verder reis met de Westfalenbahn naar Münster.
Emden Hauptbahnhof with Westfalenbahn to Münster by Zugführer, on Flickr
82. Ik stap echter uit in Leer, waar ik al jaren een keer heen wil, maar wat de laatste jaren bemoeilijkt wordt door een ontmoeting tussen een schip en een spoorbrug. Ik loop een rondje door de stad en loop dan weer terug naar het station.
Leer Hauptbahnhof by Zugführer, on Flickr
83. De Arriva-automaat en incheckpaal staan nog in de stationshal alsof er nooit wat gebeurd is. Ik check netjes in, want vanaf hier is mijn Weekend Vrij gewoon geldig.
Leer Hauptbahnhof by Zugführer, on Flickr
84. Vanaf Leer rijdt om de twee uur een bus rechtstreeks naar Groningen. Maar net als bij de situatie tusssen Kopenhagen en Rødby verkies ik het alternatief met kortere busrit naar Weener. Dat gaat met de reguliere buslijn 620, die elk uur rijdt. Formeel mag je alleen van station naar station reizen als je bent ingecheckt, maar niemand probeert me tegen te houden als ik een paar haltes eerder de bus vast verlaat ;)
Bus from Leer in Weener by Zugführer, on Flickr
85. Station Weener, nu al enkele jaren het eindpunt van de trein van Groningen richting Duitsland. Ik was er al een aantal keer eerder, maar elke keer dus vanuit Nederland.
Train to Groningen at Weener train station by Zugführer, on Flickr
Alleen de terugreis naar Utrecht resteert nu nog, ik blijf nog een dag in Groningen hangen en leg het laatste deel van de reis morgen af, maar heel veel interessante foto's maak ik dan niet meer.
Als je tot hier bent gekomen: bedankt voor je aandacht, ik hoop dat je het interessant vond en ook deze keer zijn opmerkingen en aanvullingen weer van harte welkom ;)
Op de heenweg reisde ik via het noorden van Denemarken en met de ferry naar Göteborg, een wat omslachtige route waar je vanuit Nederland al minstens een dag of drie mee bezig bent. Op de terugreis neem ik de wat meer gebruikelijke route via Kopenhagen en de veerdienst Rødby - Puttgarden. Tot slot blijf ik nog even hangen in Ostfriesland, in het uiterste noordwesten van Duitsland.
In dit verslag moet ik twee keer met het treinvervangend vervoer -o- Nu heb ik op zich geen hele grote hekel aan bussen, maar ik zit liever in de trein Op beide trajecten (Kopenhagen - Rødby en Leer - Groningen) heb ik de per bus af te leggen afstand echter tot een minimale afstand weten te beperken, zoals zal blijken.
Om te beginnen weer een overzichtskaartje, in grijs de route van de heenweg, in zwart de terugreis.
40. Ik begin weer even in Stockholm. Het is erg praktisch om overal in Europa vrienden te hebben wonen. Zo heb ik een gratis overnachtingsplek en kan ik een vouwfietsje lenen waarmee ik een hele dag door de stad heb gefietst. Ideaal, zo zie je een stad toch van een hele andere kant dan het standaard rondje centrum dat ik vaak te voet maak vanaf een station. Water domineert het stadsbeeld van Stockholm. Hier ben ik aan de Nybrokajen (zoiets als "nieuwebrugkade"), waar diverse bootjes aangemeerd zijn.
Stockholm Nybrokajen by Zugführer, on Flickr
41. Ook passeer ik die dag het metrostation Ropsten nog eens, logisch, want de brug naar Lidingö begint hier en is de enige manier om op eigen kracht het eiland op- en af te komen. Er is ook een congestietaks, op het bord boven de weg staat een bedrag tot 35 kroon (ongeveer 3,50 euro) dat betaald moet worden als je er met de auto onderdoor rijdt. Afhankelijk van het tijdstip varieert dat bedrag, als ik aan het eind van de middag passeer is de stand 25 kroon.
Stockholm Ropsten Tunnelbana station by Zugführer, on Flickr
42. Donderdagochtend, tijd om aan de terugreis te beginnen. Ik loop weer naar metrostation Ropsten (de Lidingöbanan uit het vorige verslag bedient het verkeerde deel van Lidingö en de bus is ook niet veel sneller) en neem dan in alle vroegte de metro naar het centraal station.
Tunnelbana to Norsborg at Ropsten by Zugführer, on Flickr
43. Stockholm centraal, een blik vanaf het perron naar het zuiden, waar druk gebouwd wordt aan verdubbeling van het spoor. Een inwoner van Stockholm vertelde me gisteren dat dit traject, tussen Centraal station en de Gamla Stan (oude stad) het drukste spoortraject van Zweden is, maar het nog altijd uit slechts twee sporen bestaat. Daar wordt nu dus hard aan gewerkt.
Stockholm central station by Zugführer, on Flickr
44. Een van de weinige treinen die ik gereserveerd heb tijdens dit reisje, maar een reservering is verplicht hier. Dat ging overigens heel makkelijk online via de SJ website. Dit is de hogesnelheidstrein van de SJ (Zweedse spoorwegen), de X2000. Deze verzorgt meerdere keren per dag de verbinding naar onder andere Malmö en rijdt een aantal keer per dag ook naar Kopenhagen. De maximale snelheid is overigens 200 kilometer per uur, dus met die hoge snelheid valt het wel mee.
Stockholm central station with high speed train to Copenagen by Zugführer, on Flickr
45. Hoewel mijn trein naar Kopenhagen zou rijden blijkt hij vandaag niet verder dan Malmö te gaan. Daar kunnen we dan overstappen. Het is maar een klein stukje verder, dus ik verwacht dat alle reizigers naar de lokale Øresundståg gestuurd worden, maar niets blijkt minder waar: op het aankomstperron in Malmö staat vóór onze trein een ander X2000 stel klaar dat het resterende stukje naar Kopenhagen aflegt, terwijl onze trein weer omkeert richting Stockholm. Ik maak van de gelegenheid gebruik om nog even een rondje Malmö te doen, voor ik weer definitief afscheid neem van Zweden. Dit is het station van Malmö.
Malmö train station by Zugführer, on Flickr
46. Nog een blik in de stationshal met een Pågatåg, het regionale treinnetwerk in de regio Skåne.
Malmö train station with local train by Zugführer, on Flickr
Ik heb me overigens flink vergist in de mate waarin contant geld geaccepteerd wordt in Zweden. In het buitenland willen ze je vaak nog wel eens heel moeilijk aankijken als je een wat kleiner bedrag wil pinnen, dus haal ik meestal genoeg contant geld uit de muur om een keer van te kunnen eten, wat boodschappen te kunnen doen etcetera. In Zweden zijn ze echter net zo ver met het accepteren van pin als betaalmethode (en het *niet* accepteren van cash) als in Nederland. Het kostte me zelfs wat moeite om op het station van Malmö een winkeltje te vinden waar ik mijn resterende kronen op kon maken. Note to self: volgende keer geen contant geld halen in Zweden ;)
47. Ik reis verder per Øresundståg, een regionale trein die om de twintig minuten van Malmö naar Kopenhagen rijdt en aan beide kanten nog een heel eind verder het land in. Op het Deense traject wordt veel gestopt en zijn de afstanden korter, op het Zweedse deel wordt veel verder doorgereden (tot Göteborg zelfs) en minder gestopt. Dat blijkt in de praktijk regelmatig problemen op te leveren in de dienstuitvoering, waardoor besloten is over een aantal jaar het Zweedse en Deense deel te splitsen. Overigens schijnen er tegenwoordig strenge grenscontroles te zijn als je vanuit Denemarken naar Zweden reist, Zweden uit is in ieder geval geen probleem, voor ik het weet rijden we over de Øresundsbron Denemarken in. De brug is 9 kilometer lang en bestaat uit twee verdiepingen, de trein rijdt onder het wegverkeer door.
Øresundsbron by Zugführer, on Flickr
48. De Deense spoorwegen hebben een systeem dat sterk op de OV-chipkaart lijkt, de Rejsekort. Het werkt eveneens met saldo, een tegoed dat wordt afgeschreven en weer terug gestort wordt bij uitchecken. Het grootste verschil is op het oog dat er twee verschillende paaltjes zijn om in- en uit te checken. De incheckpalen staat met hun rug naar de zichtbare uitcheckpalen toe.
Danish Rejsekort system at Copenhagen by Zugführer, on Flickr
49. Ik doe een kort rondje Kopenhagen, dat betekent een rondje rond Tivoli, het attractiepark dat tegenover het centraal station ligt. Het verste punt dat ik bereik is het Raadhuisplein. Ik ben al snel klaar met de drukte in het centrum ;)
Copenhagen City Hall by Zugführer, on Flickr
50. Het hoofdstation van Kopenhagen aan de noordkant. De sporen komen hier onder het stationsgebouw door, dit is het begin van de semi-tunnel onder de stad door.
Københavns Hovedbanegård (Copenhagen Central Station) by Zugführer, on Flickr
51. Hier vertrekken ook de "Togbusser" naar Rødby. Had ik kunnen nemen, maar zoals in de introductie al vermeld heb ik de per bus af te leggen afstand zo klein mogelijk gemaakt ;)
Copenhagen bus replacement stop to Rødby by Zugführer, on Flickr
52. Een blik op de treinen op het station van Kopenhagen, dit zijn allemaal treinen van het S-Tog systeem (soort S-Bahn).
Københavns Hovedbanegård (Copenhagen Central Station) by Zugführer, on Flickr
53. In de stationshal valt mijn oog toevallig op deze modelspoorbaan met station Næstved, het volgende station op mijn programma.
Scale model of Næstved station at Københavns Hovedbanegård by Zugführer, on Flickr
54. Ik reis dus per regionale trein naar Næstved, waar ik even controleer of de maquette in Kopenhagen en beetje accuraat is. Het lijkt er aardig op.
Næstved train station by Zugführer, on Flickr
55. Næstved is wel een aardig stadje, in ieder geval een verademing na het drukke Kopenhagen. Naast een aantal interessante gebouwen hebben ze hier ook bussen met vlaggetjes. Dit is de bus naar Ikke i rute, een plaats die centraal in Denemarken lijkt te liggen, hoewel ik het nog niet op de kaart gevonden heb. Er rijden in ieder geval overal vandaan bussen naar toe.
Bus at Næstved station by Zugführer, on Flickr
Vergeef me het flauwe grapje. "Ikke i rutte" betekent natuurlijk "geen dienst".
56. In Næstved beginnen de echte werkzaamheden pas. Gedurende een periode van ruim vier maanden (!) ligt de hele Sydbanen tussen Næstved en Nykøbing er uit. Dat is een afstand van ca. 50 km hemelsbreed, de internationale reizigers worden zoals al vermeld rechtstreeks van Kopenhagen naar de ferry in Rødby vervoerd, een afstand van zo'n 150 kilometer. Tussen Næstved en Nykøbing zijn er drie verschillende bussen: de rode, blauwe en groene bus. Op zich best een duidelijk systeem. De groene rijdt één keer per uur en die neem ik.
Train replacement bus information at Næstved by Zugführer, on Flickr
57. Er wordt niet heel hard gewerkt vandaag, maar ik ben blij in ieder geval te zien dat er inderdaad geen trein over het spoor kan op het moment.
Rail engineering works between Næstved and Nykøbing Falster by Zugführer, on Flickr
58. Zo bereik ik Nykøbing, er vertrekt nog een handjevol treinen hier, naast dat dit tijdelijk het eindpunt van de eurocity uit Hamburg is, zijn er ook nog regionale treinen naar Nakskov en Rødby. Dit is een regionaal exemplaar naar Nakskov, volgens mij.
Regional train at Nykøbing Falster station by Zugführer, on Flickr
59. Nykøbing ligt aan de rand van het eiland Falster en ligt aan de Guldborg Sund, een zeestraat tussen Falster en het naastgelegen Lolland. Een panormische blik over de Guldborg Sond, met rechts de ondergaande zon en links een reflectie daarvan.
Guldborg Sund at Nykøbing by Zugführer, on Flickr
60. Er zwemmen honderden zwanen, dit is slechts een selectie ;) Het is wederom een prachtige avond.
Guldborg Sund at Nykøbing by Zugführer, on Flickr
61. Na een overnachting is het de volgende ochtend weer tijd voor de volgende reisdag. Ik passeer de treinvervangende bussen weer, vandaag heb ik die niet nodig.
Nykøbing station with replacement bus by Zugführer, on Flickr
62. De eurocity naar Hamburg staat namelijk al klaar. Het is toch een aparte situatie, er stapt namelijk bijna niemand in. Op zich wel logisch, want de internationale reizigers rijden om Nykøbing heen.
Nykøbing Falster station with Eurocity to Hamburg by Zugführer, on Flickr
63. Je kunt ook koude drankjes kopen aan boord.
Drink machine in eurocity between Denmark and Hamburg by Zugführer, on Flickr
64. En hier moet ook een fotootje van in het verslag; in heel Denemarken en noord-Duitsland wordt de blik naar buiten gedomineerd door eindeloze velden met gele raapzaad bloemetjes.
Field of rapeseed at Lolland by Zugführer, on Flickr
65. Het is maar een minuutje of 20 rijden naar Rødby, waar de trein dan wel wat voller wordt. De internationale reizigers worden hier dus afgezet om de trein in te gaan, vervolgens rijdt de trein de boot op waar iedereen er weer af moet. Ik klaag niet, want ben blij met mijn rechtstreekse verbinding en wilde graag nog een keer met de trein op de boot, maar hier hadden toch een hoop kosten bespaard kunnen worden lijkt me. Het aantal reizigers dat van Nykøbing richting Duitsland reist is op één hand te tellen en de internationale reizigers hadden met nauwelijks extra moeite op eigen kracht de boot op- en af kunnen gaan lijkt me. Aan beide kanten van de ferry grenst het perron immers aan de ferryterminal. Het enige voordeel is dat passagiers hun bagage nu meteen kwijt kunnen in de trein.
Rødby train station by Zugführer, on Flickr
66. De trein rijdt hier dus de boot op, maar op de boot moet iedereen er af, je mag namelijk niet op een voertuigdek zijn tijdens de overtocht. Ook wel zo leuk natuurlijk. De overtocht van Rødby naar Puttgarden duurt drie kwartier, veel passagiers vinden dat blijbkaar lang genoeg om plaats te nemen in het restaurant. De boot is een stukje kleiner dan die van mijn Stena-overtocht in het vorige verslag, het is hier wel een stuk drukker; het is natuurlijk ook een veel populairdere verbinding. De verbinding over de Fehrmanbelt is voor zowel trein- als autoverkeer de kortste route van Duitsland naar Kopenhagen en verder Zweden in, maar kost ook relatief veel tijd. Het is een stukje van slechts 19 kilometer, maar het kost de trein bijvoorbeeld ruim een uur, inclusief de boot op en af gaan. Niet gek dus dat er nu eindelijk besloten is een tunnel aan te leggen. Ergens wel jammer, want het blijft toch een prachtig fenomeen, die trein op de boot, maar vanuit logistiek oogpunt gezien werd het de hoogste tijd. De reistijd tussen Duitsland en Kopenhagen kan met een tunnel in één klap ruim een uur korter worden. Met nog wat aanpassingen kan het dan in de toekomst zomaar mogelijk worden in één dag van Nederland naar Stockholm te reizen per trein. Maar goed, voorlopig is er voor zover ik weet nog geen schop de grond in gegaan en kunnen we nog lekker even genieten van de frisse zeewind, onderweg naar Duitsland.
Ferry from Rødby to Puttgarden by Zugführer, on Flickr
67. De trein op de boot. Jarenlang deed de ICE TD dat, maar sinds vorig jaar zijn de IC3 treinstellen van de Deense spoorwegen weer terug, omdat de Deutsche Bahn de stekker uit de ICE TD trok. Vanaf december wordt deze verbinding mogelijk helemaal de nek om gedraaid. Reden: de werkzaamheden rondom de aanleg van de tunnel. Hoewel het nog goed tien jaar kan duren voor de tunnel er ligt is het de bedoeling de internationale verbinding voorlopig om te leiden via Flensburg, Kolding en Odense. Een flinke omweg, maar het zou een kwartier sneller moeten zijn dan de huidige verbinding inclusief ferry (hetgeen de noodzaak voor de tunnel maar weer eens onderstreept). Het is nog even afwachten wat dat betekent voor de verbinding tussen Duitse steden als Lübeck en Oldenburg im Holstein en Deense steden als Nykøbing, Vordingborg en Næstved. Er rijdt aan beide kanten van de Fehrmanbelt een handjevol regionale treinen, maar in de huidige vorm lijkt dat niet echt een geschikte vervanging voor de eurocityverbinding die daar nu nog bestaat.
Train at ferry to Puttgarden by Zugführer, on Flickr
68. Goed, genoeg over de Fehrmanbelt. We rijden de boot weer af en rijden het natte station van Puttgarden binnen. Het duurt een minuut of 20 voor we verder kunnen rijden omdat er problemen met het Duitse radiosignaal zouden zijn.
Puttgarden train station by Zugführer, on Flickr
69. Maar ik bereik Hamburg weer en er is nog ruim voldoende tijd om over te stappen op de volgende trein, een intercity naar Bremen. Daar arriveer ik vroeg in de middag. Het is nog steeds een natte aangelegenheid buiten, dus ook in Bremen blijf ik niet al te lang.
Bremen Hauptbahnhof by Zugführer, on Flickr
70. Ik heb nog een tussenstop in Ostfriesland toegevoegd aan de planning, helemaal in het noordwesten van Duitsland. Vanuit Bremen neem ik de RE1 naar eindbestemming Norddeich Mole. Daar zijn we hier net aangekomen.
Norddeich Mole train station by Zugführer, on Flickr
71. De stationssituatie in Norddeich is een beetje bijzonder. Het eindstation Norddeich Mole bestaat uit één spoor en ligt direct aan de haven waar de boten naar Juist en Norderney vertrekken. Net voor dat station ligt het station Norddeich, dat wel meerdere sporen heeft. Het einde van het perron van Norddeich ligt om precies te zijn 120 meter van het begin van het perron van Norddeich Mole af. De functie van met name station Norddeich is daardoor vrijwel nihil, het is voor geen enkele reiziger sneller om daar uit te stappen (behalve dan dat de trein er een minuut eerder stopt). Bovendien worden de treinen na aankomst op Mole op minimale snelheid afgerangeerd naar een zijspoor naast station Norddeich, waardoor de overweg tussen beide stations op sommige momenten erg lang dicht is. Station Norddeich gezien vanaf het puntje van station Norddeich Mole.
Norddeich station seen from Norddeich Mole by Zugführer, on Flickr
72. Nog een blik op station Norddeich wat later op de avond, met een afgerangeerde intercity en een volgende RE1 uit Hannover.
Norddeich train station by Zugführer, on Flickr
73. In Norddeich komen de boten van de waddeneilanden Juist en Norderney aan. De meeste afvaarten zijn naar Norderney, Juist is alleen bereikbaar als het water hoog genoeg staat. Er lijkt één keer per dag een boot te varen, op wisselende tijden omdat het elke dag op een ander tijdstip vloed is. Naar Norderney wordt wel meerdere keren per dag gevaren. Er is hier een hele geul aangelegd door het wad heen, zoals te zien op deze foto. Aan beide kanten van de dammetjes valt de zee bijna droog. Rechts op de achtergrond ligt Norderney.
Norddeich with boat from Norderney by Zugführer, on Flickr
74. Ook vandaag werkt de zon weer mee, het is niet heel warm, maar prachtig aan het strand. En lekker rustig. Ik heb geen spijt van mijn uitstapje naar Norddeich.
Sunset in Norddeich by Zugführer, on Flickr
75. De volgende ochtend is mijn interrail op, maar ik hang nog een dagje rond in de regio. Eerst met een intercity van Norddeich Mole richting Emden. De intercity's mag je hier gewoon gebruiken met een nahverkehrstarif-kaartje, dat ik voor het stukje treinen vandaag aangeschaft heb. Ik zit vandaag ook voor het eerst in de nieuwe intercitytrein van de Deutsche Bahn, het mist qua faciliteiten toch wat ten opzichte van de klassieke intercitytreinen, maar de stoelen zitten op zich prima, het is geen VIRM-kwaliteit gelukkig.
Intercity at Norddeich Mole by Zugführer, on Flickr
76. De eerste tussenstop vanaf Norddeich is in Emden, waar ik om te beginnen door het centrum loop en onder andere de Ratsdelft tegen kom, het deel van de haven dat het meest tegen het centrum aan ligt.
Emden Ratsdelft by Zugführer, on Flickr
77. Vervolgens loop ik richting de Außenhafen, waar de boot naar Borkum vertrekt. Dat is een kilometer of drie van het centrum af en aansluitend op de boot rijdt er een aantal keer per dag een trein heen. Dat is over dit enkelsporige lijntje met onbeveiligde overgangen, het gaat ook onder luid getoeter en op gepaste snelheid.
Emden track to Außenhafen train station by Zugführer, on Flickr
78. Dit is het stationnetje, er is net een boot aan gekomen vanaf Borkum, die reizigers lopen nu richting stationsgebouw. De trein moet nog arriveren.
Emden Außenhafen train station by Zugführer, on Flickr
79. De intercity richting Berlijn komt met een paar minuutjes vertraging binnen rijden.
Emden Außenhafen train station by Zugführer, on Flickr
80. De trein rijdt in een paar minuten terug naar Emden Hauptbahnhof, tien minuten later rijdt hij dan verder naar Berlijn. Er bestaat een overstap op de intercity van Norddeich naar Stuttgart, die hier maarliefst 20 minuten stil staat, vermoedelijk vooral om een overstap te bieden voor reizigers vanaf Norddeich richting Berlijn.
Emden Hauptbahnhof with intercity to Colgne and Berlin by Zugführer, on Flickr
81. Ik treuzel nog wat en bewonder de stoomlocomotief voor de deur van het station voor ik verder reis met de Westfalenbahn naar Münster.
Emden Hauptbahnhof with Westfalenbahn to Münster by Zugführer, on Flickr
82. Ik stap echter uit in Leer, waar ik al jaren een keer heen wil, maar wat de laatste jaren bemoeilijkt wordt door een ontmoeting tussen een schip en een spoorbrug. Ik loop een rondje door de stad en loop dan weer terug naar het station.
Leer Hauptbahnhof by Zugführer, on Flickr
83. De Arriva-automaat en incheckpaal staan nog in de stationshal alsof er nooit wat gebeurd is. Ik check netjes in, want vanaf hier is mijn Weekend Vrij gewoon geldig.
Leer Hauptbahnhof by Zugführer, on Flickr
84. Vanaf Leer rijdt om de twee uur een bus rechtstreeks naar Groningen. Maar net als bij de situatie tusssen Kopenhagen en Rødby verkies ik het alternatief met kortere busrit naar Weener. Dat gaat met de reguliere buslijn 620, die elk uur rijdt. Formeel mag je alleen van station naar station reizen als je bent ingecheckt, maar niemand probeert me tegen te houden als ik een paar haltes eerder de bus vast verlaat ;)
Bus from Leer in Weener by Zugführer, on Flickr
85. Station Weener, nu al enkele jaren het eindpunt van de trein van Groningen richting Duitsland. Ik was er al een aantal keer eerder, maar elke keer dus vanuit Nederland.
Train to Groningen at Weener train station by Zugführer, on Flickr
Alleen de terugreis naar Utrecht resteert nu nog, ik blijf nog een dag in Groningen hangen en leg het laatste deel van de reis morgen af, maar heel veel interessante foto's maak ik dan niet meer.
Als je tot hier bent gekomen: bedankt voor je aandacht, ik hoop dat je het interessant vond en ook deze keer zijn opmerkingen en aanvullingen weer van harte welkom ;)