Deel 2: İstanbul-Eskişehir-Ankara-Kars
We zijn in Kars, een ruig en lelijk oord in het uiterste noordoosten van Turkije. Het heeft 4300 treinkilometers gekost om hier te komen en in totaal zijn we al zo'n 5000 km onderweg vanaf het punt dat ik voor m'n flat in Arnhem in de trolleybus gestapt ben. De trein zullen we dit deel niet gebruiken en de foto's in dit deel zijn meer toeristisch van aard, maar ik probeer onderweg nog wel het e.e.a. te vertellen. De reden dat ik helemaal naar Kars gereisd ben is simpel: in 2013 heb ik onderweg naar Georgië de trein tot Erzurum genomen en ben vanaf daar met de bus via Hopa naar Batumi/ბათუმი gegaan, deze keer wil in een andere route gebruiken. Voor vertrek heb ik op internet een blog gelezen waar genoemd werd dat er tegenwoordig een directe bus rijdt van Kars naar Tbilisi/თბილისი. Daarnaast had ik natuurlijk lichte hoop dat de trein naar Georgië eindelijk zou rijden, maar dat is dus nog steeds niet het geval. In dit verslag beginnen we met de reis van Kars naar Georgië, bezoeken dan Tbilisi en maken vanuit daar enkele dagtripjes. Een kaartje van het geheel is hier te vinden en je hebt nog 76 foto's te gaan tot het einde van dit relaas, maar voor de liefhebbers zijn er drie setjes naar Flickr geüpload waar nog veel meer te vinden is ;)
Ik heb lekker geslapen in Kars maar ik ben redelijk vroeg alweer wakker. Kars ziet er onvriendelijk, koud en grijs uit en de weersvoorspelling is helaas niet al te goed voor vandaag. Mijn plan is om de Armeense ruïnes in Ani te bezoeken, direct gelegen aan de (gesloten) grens met Armenië op zo'n 50 km van Kars. Eerst wil ik echter zeker weten dat er een bus naar Tbilisi is en zo niet, dan een ander plan maken. Na het ontbijt begeef ik me dus naar het kantoortje van Kars VIP Turizm om te informeren. Het kantoortje is gauw gevonden, maar de dienstregeling is niet zo dagelijks als in de blog geschreven werd:
- "At what time is there a bus to Tiflis tomorrow?"
- "12 o'clock today"
- "Thank you, but is there a bus tomorrow?"
- "No bus"
- "Okay, so when is the first bus after today?"
- "No bus"
- "Two days, three days, four days?"
- "No bus"
Alleen vandaag dus, om het middaguur. Als ik die niet neem heb ik drie opties:
- Moeilijk gaan doen met liften, een eventuele dolmuş naar een desolaat grafdorp en oncomfortabele marshrutkas die al dan niet rijden;
- Een flinke omweg maken en de bus naar Hopa pakken en alsnog naar Batumi gaan;
- Wachten op de volgende bus, wat nog wel een week kan duren.
Aangezien de ene optie nog minder aantrekkelijk klinkt dan de andere besluit ik Ani dan maar te skippen en de bus vandaag te pakken. Ani moet dan maar een andere keer, maar het gaat vanmiddag regenen en het levert me een extra dag in Georgië op. Ik koop een ticket voor de bus van 12 uur en vertrek gauw weer, want ik heb nog anderhalf uur voor een stadrondgang.
1. Het straatbeeld in Kars: stoffig, grauw, stinkend, maar net als elders in niet-toeristisch Turkije oprecht vriendelijke mensen.
Streetview in Kars by Timon91, on Flickr
2. Ik wil het station nog even bij daglicht zien en waarschijnlijk ten overvloede vragen over de trein naar Tbilisi. Hier het prachtige straatbeeld nabij het station.
Streetview in Kars by Timon91, on Flickr
3. Het stationsgebouw. Overigens kun je nog verder reizen per trein vanaf hier, er rijdt af en toe een stoptreintje naar de Armeense grens. Wanneer de nachttrein Ankara-Kars-Tbilisi-Bakı dan eindelijk gaat rijden blijft nog een mysterie. Er zijn al meerdere "officiële openingen" geweest met allerlei hotemetoten erbij maar de eerste echte trein voor gewone boeren, burgers en verdwaalde OVNL'ers heeft nog steeds niet gereden.
Kars train station by Timon91, on Flickr
4. Op het perron. De spoorlijn naar Georgië is in ieder geval wel open, want de goederenrijtuigen rechts (met die gele containers) zijn van de ADY - de Azerische spoorwegen.
Kars train station by Timon91, on Flickr
5. Na het station loop ik naar de andere kant van het centrum, waar een kasteel ligt met uitzicht. Onderweg kom je langs dit soort Almelo-achtige straatjes.
Streetview in Kars by Timon91, on Flickr
6. Het glorieuze kasteel van Kars, één van de weinige bezienswaardigheden van de stad.
Kars Kalesi, Kars by Timon91, on Flickr
7. Het uitzicht over de stad. De grijze lucht is voor nu weg, maar er komt aardig wat regen aan.
View from Kars Kalesi by Timon91, on Flickr
8. De Armeense kerk op de voorgrond op de vorige foto is de moeite waard. Uiteraard is dit nu een moskee, over enige Armeense geschiedenis wordt geen woord gerept.
Kars On Iki Havariler Kilisesi by Timon91, on Flickr
Bij het hotel - wat ik voor twee nachten geboekt heb - krijg ik gelukkig nog wel de helft van het bedrag van m'n tweede nacht terug, pak m'n spullen en ga op pad. De bus vertrekt gewoon bij het kantoortje van Kars VIP Turizm, ik moet om 11:45 aanwezig zijn.
9. Binnen is het vol, dus ik ga buiten maar op een bankje zitten. Het duurt lang voor er een bus komt opdagen, maar uiteindelijk blijkt dit de unit te zijn die ons naar Georgië gaat brengen.
Bus to Tbilisi in Kars by Timon91, on Flickr
Ik ben niet de enige buitenlander: er is een Koreaans stel die net als ik andere bustijden in hun hoofd heeft en op wie we lang moeten wachten, daarnaast zijn er twee broers uit Magdeburg, die voldoen aan vrijwel alle stereotypen van zwaar berooide Ossies :') Vol is het busje niet, ik heb de hele rit een tweezitter voor mezelf.
10. Tegen enen verlaten we Kars dan eindelijk echt. Het echte busstation van Kars ziet eruit als een busstation in de hoge Andes in Bolivia, om een of andere reden ligt dit zo'n 6 km buiten de stad :')
Kars bus station, Kars by Timon91, on Flickr
11. We klimmen hoger en het wolkendek wordt steeds dikker. Dit uiterste oosten van Turkije komt zeer, zeer, zeer desolaat over. De winters hier moeten hels zijn. Dit voelt heel erg ver weg van de hete stranden van Antalya, maar is nog steeds hetzelfde land :')
On the road in the far northeast of Turkey by Timon91, on Flickr
12. In de stad Ardahan pikken we nog wat passagiers op, daarna rijden we terug naar de hoofdweg en weer verder. In het dorp Çıldır stoppen we voor wat inkopen. Omdat er hier geen wegrestaurants zijn is een lokale supermarkt de enige optie om wat in te kopen. Honger heb ik totaal niet, maar bij een ijskoud hotel kan ik gelukkig wel naar het toilet. Çıldır is verder geen oord om lang te blijven, er staat een snijdend koude wind en af en toe regent het.
Çıldır, Turkey by Timon91, on Flickr
13. De wegen zijn zelfs in dit stuk Turkije nog behoorlijk goed, dus we rijden stevig door. Zo'n 2,5 uur buiten Kars komt het meer van Khozapini in beeld, aan de overkant ervan ligt Georgië. Links naast het meer ligt de grensovergang, rechts in de bergen de nieuwe spoorgrensovergang.
View towards Georgia from Turkey by Timon91, on Flickr
Aangekomen bij de grens moeten we de bus uit en de bagage meenemen. We gaan lopend de grens over, het busje moet apart en zien we aan de andere kant weer. Er zijn maar weinig mensen die in deze uithoek de grens oversteken, maar alles ziet er nieuw uit. Ik had eerlijk gezegd verwacht dat we via een andere grensovergang/route zouden rijden, want de "normale" weg is via Borjomi/ბორჯომი. Die is weliswaar iets langer, maar - zoals later ook zou blijken - een heel stuk sneller.
14. Nadat ik Turkije uitgestempeld ben is het via een heel lange gang naar een of andere taxfree winkel. De foto is niet zo scherp want het moest snel en ik gok niet dat ze hier heel gek zijn op foto's :X
Turkish-Georgian border near Kartsakhi Lake by Timon91, on Flickr
15. De echte grens, welkom in Georgië! Wat die EU-vlag hier doet is mij ook een raadsel, maar goed, Georgië wil er erg graag bij horen. Deze foto is overigens snel met m'n telefoon gemaakt.
Turkish-Georgian border near Kartsakhi Lake by Timon91, on Flickr
Georgië in komen is ook niet zo moeilijk, daarna is het vooral wachten totdat alle passagiers en het busje over zijn gekomen. Ik spot nog een paar andere toeristen, het blijkt een groepje van drie heel aardige Duitsers te zijn die met een 4×4 helemaal naar Bangkok willen rijden. Omdat ze net als ik gewoon werken en bovendien een gezin hebben doen ze het rustig aan, gewoon één of twee keer per jaar twee weken en dan laten ze de auto weer ergens een half jaar staan. Zo kan het natuurlijk ook! Vanaf hier rijden ze meteen naar Yerevan/Երևան, wat door de gesloten Turks-Armeense grens natuurlijk alleen via Georgië kan. Heel even ben ik geneigd om m'n plannen om te gooien en een lift te vragen, maar hun auto is net ingeklaard en ze gaan direct verder. Niet veel later gaan wij ook verder, na een laatste toiletbezoek. Vanaf hier rijden we in één keer door naar Tbilisi, wat vrees ik nog wel even gaat duren.
16. De dorpjes aan de Georgische kant zien er net zo desolaat, maar nog meer vervallen uit. De wegen zijn bovendien een stuk slechter hier.
Road between the Turkish border and Akhalkalaki by Timon91, on Flickr
Onderweg vang ik nog wel een glimp van wat spoorwegen op, o.a. het vernieuwde stationsgebouw van Akhalkalaki/ახალქალაქი, wat volgens mij het Georgische grensstation is/wordt op de nieuwe spoorlijn. Naast de vernieuwde lijn zijn er ook nog wat andere stukken spoor, maar die zien er niet uit alsof er nog iets kan rijden. Verder wordt de weg alsmaar slechter en slechter. Het stuk van Akhalkalaki naar Ninotsminda/ნინოწმინდა - 17 km - duurt 45 minuten. Ik heb het vermoeden dat de "6 uur reistijd" die men vanmorgen in het kantoortje van Kars VIP Turizm verkondigde een standaardonderschatting is. Ik was er al half vanuit gegaan dat het wel eens 10 uur kon worden en het zou inderdaad blijken dat dat geen heel verkeerde gok was :') Het wordt gauw donker, vanaf Ninotsminda is het nog 175 km door de regen naar Tbilisi. Met dit soort busritten heb je vaak een maniakale chauffeur die de weg heel goed kent en dus bij elk hobbeltje of bocht weet waar hij moet afremmen. Dit is duidelijk een niet zo frequente busverbinding, de chauffeur rijdt voorzichtig en dat is maar goed ook, want er komt een dichte mist opzetten en het zicht is soms niet meer dan 20 meter. De 175 km naar Tbilisi duren dan ook eindeloos en af en toe is het levensgevaarlijk op deze dodenwegen. Ik praat een beetje met een man die voor mij zit, hij is Kazak en heeft om 2 uur vannacht een vlucht van Tbilisi naar huis. Hij heeft een paar colleges gegeven op de universiteit van Ardahan. De rest van de passagiers zijn Turken of Azeri's die op doorreis/terugreis zijn naar Azerbeidzjan.
Tegen 10 uur 's avonds komen we dan eindelijk aan in Tbilisi, ik ben blij als ik in m'n hostel arriveer :') Inmiddels heb ik wel honger maar gelukkig is Georgië een culinaire hemel en zijn er legio goede restaurants hier - 's avonds laat eten is gelukkig geen punt :) Turkije is een heel tof land, maar zeker in de wat kleinere plaatsen beperkt de gastronomische keuze zich meestal tot kebabs. De Turkse keuken is veel rijker dan dat, maar dat eten mensen vooral thuis. Als Turken uit eten gaan dan gaan ze juist uit eten voor de kebab, maar als toerist is dat dus hetgeen waar je het mee moet doen. Na vier dagen ben ik wel toe aan iets anders, dus ik laat me flink verwennen door de fantastische Georgische keuken :) Na een lekkere douche en wat gesprekjes met hostelgenoten lig ik tegen enen op bed.
Ik heb voor één nacht geboekt, maar besluit al meteen dat ik er eigenlijk wel vier wil blijven. Tbilisi is een uitstekende plek als basis voor dagtripjes, waarvan ik er een paar wil maken. De eerste dag wordt rustig de stad verkennen, een treinkaartje naar Azerbeidzjan kopen en dagtripjes regelen, dus is slaap een beetje uit en spendeer het gros van de regenachtige ochtend in het hostel. Het hostel wordt uitgebaat door een Brits-Iraans echtpaar, die hier wonen omdat in Iran hun huwelijk niet erkend wordt. Het is een ongelooflijk leuk stel en ze dragen zelf veel bij aan de chille sfeer in het hostel :)
Goed, na veel tekst wordt het weer tijd voor wat foto's ;) Alle 35 foto's van Tbilisi staan op Flickr, een deel staat hier.
17. Het voelt heerlijk om weer in een lekkere ouwe sovjetmetro te reizen, dit soort metrosystemen blijven geweldig :)
Rustaveli metro station, Tbilisi by Timon91, on Flickr
18. Heel veel treinen rijden er niet vanaf hier, maar het is ook niet niets. Op de meeste routes rijden één of twee treinen per dag, op een enkele meer. Ik heb nog wel een dagtripje naar Borjomi overwogen en als ik nog een extra dag had gehad, dan had ik het wellicht ook wel gedaan, maar de dienstregeling spoort in ieder geval niet aan om flink van de trein gebruik te maken :') Op de hoofdroute richting de westkust rijden nog wel een aantal treinen, maar buiten dat is het armoe troef.
Departure screen, Tbilisi train station by Timon91, on Flickr
Ik trek een nummertje voor het loket, ben meteen aan de beurt en vraag heel voorzichtig of de dame in kwestie Engels spreekt. "Of course, where would you like to go?"
Grote verrassing, hier is wat veranderd :') Een kaartje naar Bakı kopen is poepeenvoudig, m'n plaats kan ik zelf uitkiezen en na het betalen van 57 lari - ca. 18 euro - ga ik enkele minuten later weer verder. Het schijnt dat alle loketmedewerkers in Tbilisi tegenwoordig Engels spreken, hoor ik van de hosteleigenaar! :pos:19. Het Vrijheidsplein, het centrale plein van de stad. Nu ik hier een beetje rondloop valt het me wel op dat Tbilisi echt veranderd is ten opzichte van 2013. Veel meer nieuwe auto's - met name de gigantische Prius-invasie valt op - en veel, veel toeristischer.
Freedom Square, Tbilisi by Timon91, on Flickr
Overigens zie ik sowieso veel Japanse auto's hier, vaak ook met een links stuur.
20. De Kote Afkhazistraat is de hoofdstraat door de oude stad. Het doet een beetje aan Odessa/Одеса denken dit. Bij een paar van de legio reisbureau's informeer ik over de twee tours die ik wil doen, na het boeken loop ik weer verder.
Kote Afkhazi street, Tbilisi by Timon91, on Flickr
21. Mooie kerk in het centrum. Bij de vele souvenirstalletjes val het op dat het kapitalisme hier Stalin ook ontdekt heeft :X In 2013 moest men er in Tbilisi niets van hebben en was men in zijn geboorteplaats Gori/გორი nog ongepast trots op hem. Nu kun je overal in Tbilisi Stalinmagneten kopen... Verantwoordelijke toerist als ik ben zou ik ze natuurlijk links moeten laten liggen, maar stiekem hangt er inmiddels toch eentje op mijn magneetbord - goed verstopt achter een vlaggetje :X
Church in Old town, Tbilisi by Timon91, on Flickr
22. Die verschrikkelijke Hop-On-Fuck-Off bussen zijn hier ook al uitgekotst :')
Vakhtang Gorgasali Square, Tbilisi by Timon91, on Flickr
23. Het kabelbaantje naar het kasteel is wel leuk, maar heb ik deze keer overgeslagen.
Tbilisi castle by Timon91, on Flickr
24. De kleine straatjes in het centrum zijn heerlijk om door te dwalen :)
Small street, central Tbilisi by Timon91, on Flickr
25. Het parlementsgebouw, ook al voorzien van EU-vlag.
Parliament building, Tbilisi by Timon91, on Flickr
Bij een onooglijk, ondergronds bakkerijtje haal ik een heerlijke khachapuri, één van de grote geneugten van dit land :D
26. Aan de rand van het centrum, tegen de heuvel aan, ligt een funiculair die je helemaal naar boven brengt. Vanaf deze heuvel, genaamd Mtatsminda, heb je een schitterend uitzicht over de stad :)
Funicular railway up the Mtatsminda mountain, Tbilisi by Timon91, on Flickr
27. Het uitzicht over Tbilisi vanaf de Mtatsminda-heuvel.
View over Tbilisi from the Mtatsminda hill by Timon91, on Flickr
Ik loop een rondje door het pretpark, maar door de snijdende wind is het niet prettig om lang te blijven hangen. Het weer is wat opgeklaard en in de stad is het wel aangenaam, maar boven merk je dat het al wel behoorlijk fris kan worden. Terug beneden rust ik uit in het hostel met wat andere toeristen, de avond wordt wijn-drinkend in het hostel doorgebracht :')
Ietwat brakjes ontwaak ik vroeg, want ik moet om 7 uur klaarstaan. Ik ga vandaag een dagtrip naar Armenië maken. Wat
Ja, een dagtrip naar Armenië. Heel ver is het namelijk niet. Helaas gaan alle dagtrips die ik gevonden heb helemaal naar Yerevan/Երևան, wat zonder stops al 6 uur rijden is :') In theorie zouden we rond middernacht weer terug moeten zijn, dus ik ben benieuwd :') Waarom ga ik dan deze dagtrip maken? Er zijn eigenlijk twee redenen: 1) ik heb in Noord-Armenië nog maar weinig gezien, want tijdens de vakantie in 2013 heb ik vooral het zuiden bekeken en 2) ik heb al een tijdje de stille wens om alle 15 ex-Sovjetrepublieken met één paspoort te bezoeken. Georgië, Armenië en (illegaal) Azerbeidzjan ben ik in 2013 al geweest, maar dat was nog op mijn vorige paspoort. Met mijn huidige paspoort heb ik Tadzjikistan, Estland, Moldavië, Kirgizstan, Rusland, Letland, Kazachstan, Wit-Rusland, Oezbekistan, Litouwen, Turkmenistan en Oekraïne al bezocht en deze vakantie zouden Georgië en Azerbeidzjan aan het rijtje toegevoegd worden. Dus ja, als je dan zo dicht in de buurt bent is het eigenlijk zonde om niet naar Armenië te gaan, nietwaar? :')De tourgroep bestaat uit zes personen, plus een gids en een chauffeur. Heel ruim is de Vito niet, maar het is beter dan zo'n hoerig Sprinter-busje :') Het is nog donker en het eerste stuk tot de grens is saai en is iedereen wat stil. Mijn groep bestaat uit een Braziliaan, een Fransman, een Duitse, twee Qatarezen en ik. Aangekomen bij de grens moeten we lopend langs de grenscontrole. Georgië uit, busje in, Armenië in en dan verder. Helaas lopen we bij de Armeense grenscontrole oponthoud op: de twee Qatarezen blijken helemaal geen Qatarezen te zijn. Zo'n vermoeden had ik al wel, maar ik had er verder niet bij stil gestaan dat deze Bengalees en Sri Lankaan misschien Armenië helemaal niet in mogen zonder visum*. De gids is over de rooie, want de heren hebben bij het boeken van de tour dus gelogen over hun nationaliteit (er wordt met een reden naar gevraagd). Ze mogen het land echt niet in en moeten zelf terug naar Georgië lopen en vanaf daar een taxi nemen naar Tbilisi. Met een lichte vertraging gaan we verder, in de auto hebben we wel wat meer ruimte nu :')
*Beetje achtergrondinfo: ze wonen weliswaar in Qatar en hebben daarom een "permanent residence card", wat voor Georgië bijvoorbeeld betekent dat ze geen visum nodig hebben. Ze waren er vanuit gegaan dat Armenië gelijke regels zou hanteren, maar dat doen ze dus niet.
Alle 53 foto's van de dagtrip naar Armenië zijn hier te vinden.
28. Het grensstation, aan de Armeense kant.
Georgian-Armenian border near Sadakhlo by Timon91, on Flickr
29. We nemen de oostelijke weg naar het zuiden. Ik dacht eigenlijk dat de hoofdroute via Vanadzor/Վանաձոր liep, die heb ik destijds genomen. Bovendien komt de oostelijke weg vlak langs de Azerische grens, soms is het hemelsbreed maar honderd meter. Opvallend genoeg vindt Maps.ME dat we niet door Azerbeidzjan komen, terwijl we volgens Google Maps wel randjes Azerbeidzjan meepakken. Sommige grensstukken aan de Azerische kant zijn bezet door Armenië, dus echt wat ervan merken zul je niet. De omgeving is in ieder geval prachtig, maar we mogen niet stoppen hier. Volgens de gids omdat "dit een bergpas is", maar we moeten opschieten :') Dat is wel het jammere van zulke tours, maar gelukkig blijkt mijn groep heel gezellig te zijn. De foto's vanuit de auto lukken niet geweldig, maar voor het idee ;) Overigens is dit volgens ons Ministerie van Buitenlandse Zaken code rood gebied, want er wordt nog wel eens over en weer geschoten. Wellicht dat dat ook een reden is dat de gids hier niet wil stoppen
On the road between the Georgian border and Dilijan by Timon91, on Flickr
30. De eerste stop is een klooster in de buurt van Dilijan/Դիլիջան, het klooster van Haghartsin. Het is prachtig gelegen in de bergen en ligt heel verscholen.
Haghartsin monastery, Dilijan by Timon91, on Flickr
31. Het klooster is pas recentelijk herontdekt, toen lag het er zo bij. Een Arabische oliesjeik - wat ik na een Azerische oliesjeik eerlijk gezegd wel de minst waarschijnlijke persoon vind om dat te doen - heeft er veel geld in gestoken en een weg laten aanleggen, dus nu is het makkelijk te bezoeken. Er zijn dan ook veel bezoekers, vooral Armeniërs.
Haghartsin monastery, Dilijan by Timon91, on Flickr
32. Prachtig hier.
Haghartsin monastery, Dilijan by Timon91, on Flickr
33. Aan Instagram-modellen geen gebrek. Deze dame is lang niet de enige. Ik sta zelf ook wel op een paar foto's, vermoed ik :')
Haghartsin monastery, Dilijan by Timon91, on Flickr
34. Binnen in een kerk. Het zonlicht en de wierook leveren leuke plaatjes op ;)
Magic light, Haghartsin monastery, Dilijan by Timon91, on Flickr
Als ik met Ulrike, de Duitse dame van begin 60, terug loop naar het busje en we onderling Duits spreken schreeuwt een man die op een bankje zit naar ons "You Germans! Angela Merkel is selling your country to Muslims and Jews, you're becoming a sharia-state!!!!". Juist ja :') Het schijnt vaker te gebeuren, aldus de gids. Vaak nog met een "Heil Hitler" er achteraan, maar die is ons gelukkig bespaard gebleven.
35. We gaan weer verder. Onderweg mogen we dan eindelijk een keer stoppen langs de bergpas, maar dat is dan helaas wel weer op een niet heel boeiende plek :') We ondergaan ons lot als groep gelaten :')
On the road between Dilijan and Sevan by Timon91, on Flickr
36. Bij een druk wegrestaurant stoppen we voor de lunch, op deze hoogte is al genoeg verse sneeuw te vinden.
On the road between Dilijan and Sevan by Timon91, on Flickr
37. We volgen al een hele tijd een spoorlijn, maar deze is al een geruime tijd in onbruik. De hoofdreden zal zijn dat deze lijn naar Azerbeidzjan loopt en de grens een beetje een lastig verhaal is :')
On the road in Armenia by Timon91, on Flickr
38. De tweede toeristische stop is het Sevanmeer, nabij het gelijknamige plaatsje Sevan/Սևան. Er is hier een klooster genaamd Sevanavank, wat schitterend gelegen is op een schiereiland in het meer. Ook hier zijn veel toeristen, naast de lokale dagjesmensen vooral veel Russen. Voordat we naar boven lopen spotten we op de parkeerplaats eerst nog een nationalistische auto :')
Armenian flag, Sevanavank, Lake Sevan by Timon91, on Flickr
39. Je zit hier op zo'n 2000 meter hoogte, de bergen in de verte hebben al een aardig laagje sneeuw erop liggen.
Sevanavank, Lake Sevan by Timon91, on Flickr
40. Het klooster van Sevanavank. Vroeger lag dit op een eiland, maar onder Stalin heeft men het waterpeil 20 meter laten dalen voor allerlei agrarische projecten en ligt het nu op een schiereiland :')
Monastery at Sevanavank, Lake Sevan by Timon91, on Flickr
41. De uitzichten zijn magisch hier! :D
Sevanavank, Lake Sevan by Timon91, on Flickr
42. Gekeken richting het vasteland en het stadje Sevan. Er staat een stevige wind en het is koud, maar o, wat is het hier prachtig!
Sevanavank, Lake Sevan by Timon91, on Flickr
43. Na Sevanavank, waar Ulrike een hele hoop Armeniërs om zich heen weet te verzamelen en te verbluffen door foutloos op een doedoek te spelen tuffen we verder naar Yerevan. Het is nog een uurtje rijden maar echt veel tijd hebben we daar niet - het is immers al bijna donker. De eerste stop is bij de Cascade van Yerevan, een gigantische trap en één van de hoogtepunten van de stad.
Cascade, Yerevan by Timon91, on Flickr
44. Je hoeft niet te lopen, je kunt ook met de roltrap naar boven. Deze zit verstopt onder de trap ;) Binnen is er wat Bizarre Kunst te zien.
Inside the Cascade, Yerevan by Timon91, on Flickr
45. Het is vaak heiig in de stad, maar nu aan het einde van de dag hebben we geluk: je kunt de Ararat goed zien en het uitzicht over de stad is goed. De gigantische berg, met 5137 m het hoogste punt van Turkije, is een heilige plaats omdat hier de Ark van Noach geland is na het zakken van het water van de zondvloed. Voor het christelijke Armenië is het behoorlijk pijnlijk dat de berg al een hele tijd in Turkije ligt, waar de relaties bar slecht mee zijn en waarmee de grens zoals gezegd helemaal gesloten is.
View from Cascade, Yerevan by Timon91, on Flickr
46. Het laatste stuk van de Cascade is nog niet gebouwd, de bouwplaats ligt er nog exact hetzelfde bij als toen ik hier zes jaar geleden was...
Cascade, Yerevan by Timon91, on Flickr
47. Nog maar een keer het uitzicht dan, omdat het zo mooi is! Hemelsbreed is de top van de Ararat zo'n 55 km vanaf hier.
View from Cascade, Yerevan by Timon91, on Flickr
48. Nadat we terug beneden zijn is het echt bijna donker en valt er weinig meer te zien. Sowieso is de gids behoorlijk gestresst omdat we achter liggen op schema. Er rest ons hier, op het Plein van de Republiek, slechts 25 minuten om wat eten te halen. Samen met Amilcar (de Braziliaan) en Vincent (de Fransman) halen we gauw wat fastfood bij een tentje, meer tijd is er gewoon niet :') Ulrike gaat met de gids mee naar een supermarkt. Yerevan had van mij echt niet gehoeven, maar een tour die alleen Noord-Armenië aandoet heb ik niet gevonden :')
Republic Square, Yerevan by Timon91, on Flickr
We eten in het busje terwijl we de lange terugreis naar Tbilisi aanvangen. De straten van Yerevan zijn druk en we hebben flink wat moeite om goed uit te komen voor de uitvalsweg richting het noorden. Na een half uur zijn we eindelijk goed en wel op weg de stad uit, maar de terugweg is nog lang. Onderweg slaap ik wat en praten we onderling veel, voor deze dag had ik me geen beter groepje kunnen wensen :) Het is zo'n vier uur rijden naar de grens, de grensovergang zonder nep-Qatarezen gaat vrij snel en Ulrike zingt om middernacht, vlak voor we weer in Tbilisi aankomen, een prachtig Georgisch verjaardagsliedje voor me :D Ze komt hier twee keer per jaar, vooral vanwege de lokale muziek ;) Terug in Tbilisi moet Amilcar opschieten, hij heeft om 4 uur vannacht een vlucht terug naar huis :') - ik had dan niet deze dagtrip genomen, eerlijk gezegd - en loop ik, na contactgegevens te hebben uitgewisseld, met een tevreden gevoel terug naar m'n hostel :)
Mijn laatste hele dag in Georgië ga ik weer een excursie doen, want die zijn best de moeite waard ;) Sinds de weg richting de Russische grens flink verbeterd is, is het prima mogelijk om een dagtrip naar Kazbegi te doen, tegenwoordig bekend als Stepantsminda/სტეფანწმინდა. Deze is gelukkig wel een stuk korter dan de dagtrip naar Armenië :') Ondanks dat ik niet veel tijd hier heb geeft het wel een mooie kans om nog wat van de hoge Kaukasus te zien, daarnaast is het natuurlijk ook een mooie plek om m'n verjaardag te vieren ;) Alle foto's van deze dagtrip zijn op Flickr te vinden.
49. Het Mercedes Sprinter busje is oncomfortabel, maar niet vol. Er gaan per dag tientallen van zulke excursies en de prijs is eigenlijk overal min of meer hetzelfde. Ook de stops zijn hetzelfde, dus af en toe voelt het wel een beetje alsof je in een kudde zit :') De eerste stop is dit uitzicht over het stuwmeer van Zhinvali.
Zhinvali Reservoir, Northern Georgia by Timon91, on Flickr
50. Nabij het plaatsje Ananuri/ანანური ligt het kasteel van Ananuri, wat de volgende stop is. Dit ligt aan de andere kant van het meer.
Ananuri castle, Georgian Military Highway by Timon91, on Flickr
51. Het kasteel van Ananuri, een behoorlijk drukke plek.
Ananuri castle, Georgian Military Highway by Timon91, on Flickr
52. De parkeerplaats, met de bekende souvenirstalletjes en verkopers :')
Parking area, Ananuri castle by Timon91, on Flickr
53. Nagenoeg elke excursie stopt ook bij een kraampje om honing te proeven (waarbij je flink wordt aangespoord om honing te kopen, uiteraard) en een samenkomst van twee bergstromen met verschillende kleuren.
Non-mixing rivers along the Georgian Military Highway by Timon91, on Flickr
Daarna gaat het via een paar haarspelden flink omhoog. De hoeveelheid vrachtwagens is gigantisch, dit is namelijk de enige weg van Georgië naar Rusland en echt een levensader van zowel Georgië als Armenië. Buitenlandse kentekens zijn in dit soort landen een zeldzaamheid, maar de vrachtwagens hier komen overal vandaan: Georgië, Armenië, Turkije, Rusland, Kazachstan, Oekraïne, Oezbekistan, Wit-Rusland, Estland, Finland - om maar wat op te noemen.... Regelmatig passeren we rijen vrachtwagens die staan te wachten, ze worden namelijk gedoseerd doorgelaten om geen opstoppingen te creëren op de vele haarspeldbochten.
54. In het wintersportoord Gudauri/გუდაური stoppen we voor lunch. Vanzelfsprekend is dit een duur restaurant met geen alternatieven op loopafstand, maar vooruit dan maar. Het is overigens bizar om te bedenken dat aan de andere kant van de bergen het gebied Zuid-Ossetië ligt, wat zich sinds de oorlog al meer dan 10 jaar in een uitzichtloos isolement bevindt. De enige manier om er te komen is via een levensgevaarlijke tunnel vanuit Rusland, de grens vanuit Georgië zit potdicht. Het enige wat Rusland verder doet is het grenshek om de zoveel tijd een paar meter opschuiven, wat dan weer iets is waar Georgië niets tegen kan doen :X
Gudauri ski resort by Timon91, on Flickr
Als ik net klaar ben met eten komt Vincent binnen :') We wisten wel van elkaar dat we vandaag deze tour gingen doen maar je weet natuurlijk nooit of je elkaar dan tegenkomt. Gelukkig wel, dus de resterende tijd voor we vertrekken spenderen we samen :)
55. Daarna rijden we verder, naar het Georgisch-Russisch vriendschapsmonument. Politiek gezien allesbehalve onomstreden - zie ook de omschrijving bij de vorige foto - maar de uitzichten bestaan geen twijfel over ;)
Georgian-Russian friendship monument near Gudauri by Timon91, on Flickr
56. De parkeerplaats is overvol en modderig, ik ben blij hier niet zelf te hoeven rijden :')
Parking area of the Georgian-Russian friendship monument near Gudauri by Timon91, on Flickr
57. Fenomenaal
View from the Georgian-Russian friendship monument near Gudauri by Timon91, on Flickr
58. Er staat een kapotte vrachtauto en deze politieagent regelt het verkeer. Elke vrachtwagen stopt en een enkeling geeft hem een cilindervormige bus. Als hij er een paar heeft vindt hij het wel best en loopt weg, het verkeer regelt verder zichzelf wel :') Wat het precies is weet ik niet, het leek een spuitbus of een blik (bier) te zijn. Sinds Saakashvili's hervormingen is er weinig corruptie meer over in het politieapparaat hier, maar dit leek toch geen helemaal zuivere koffie ;)
Corruption or not? by Timon91, on Flickr
59. Het vriendschapsmonument vanaf een stukje verderop gezien.
Georgian-Russian friendship monument on the Georgian Military Highway by Timon91, on Flickr
60. Hoe dichter we bij de laatste bergpas komen, hoe meer rijen vrachtwagens er zijn. Het is een slechte foto maar geeft wel een beeld: de rechterrijstrook is in de breedte voor 2/3 gevuld met vrachtwagens, de rest van het verkeer moet het met 1 1/3 rijstrook doen. Als de berm te zwak is voor een vrachtwagen die de andere kant op rijdt dan moet het verkeer dus links rijden, anders gaat het niet. Het levert chaotische taferelen op :')
Truck queue on the Georgian Military Highway by Timon91, on Flickr
61. De laatste stop is het dorp Stepantsminda, waar we het klooster op de berg op de voorgrond gaan bezoeken. De gewone busjes zijn niet geschikt voor de weg ernaartoe, dus zijn er speciale 4WD-vans uit Japan voor ingekocht :') Deze pendelen heen en weer tussen dorp en klooster om de toeristen erheen te brengen. Achter het klooster ligt de berg Kazbeg, op de grens met Rusland. Deze kolos van 5047 meter hoog is één van de zeven 5000+ bergen in de Kaukasus.
Mt. Kazbek and Gergeti monastery, Stepantsminda by Timon91, on Flickr
62. De Kazbeg gezien vanaf het Gergeti-klooster.
Gergeti monastery, Stepantsminda by Timon91, on Flickr
63. Het uitzicht richting Stepantsminda. De zon gaat bijna onder, het is lastig fotograferen met de scherpe grens tussen licht en donker - ook een soort gesloten grens ;)
View from the Gergeti monastery, Stepantsminda by Timon91, on Flickr
64. Vanaf de parkeerplaats is het een klein stukje klimmen naar het klooster. Naar boven wil wel, maar naar beneden is een hele uitdaging zonder bergschoenen. Sommige van deze Aziatische toeristen gaan dan maar zittend :')
Descending from the Gergeti monastery, Stepantsminda by Timon91, on Flickr
65. De weg naar het klooster.
Gergeti monastery, Stepantsminda by Timon91, on Flickr
66. Terug beneden. Na Stepantsminda is het nog maar 11 km tot de grens met Rusland, de eerste stad aan de andere kant is Vladikavkaz/Владикавказ, wat vanaf hier maar 45 km rijden is.
Sign to Vladikavkaz, Stepantsminda by Timon91, on Flickr
67. Het is lastig te fotograferen, maar de luchten en vergezichten op de terugweg leveren schitterende plaatjes op. Hier zien we het vriendschapsmonument weer.
Georgian-Russian friendship monument on the Georgian Military Highway by Timon91, on Flickr
Zowaar heb ik deze dag een goede gids gehad, die goed Engels spreekt en veel weet te vertellen. De overige toeristen hebben er maar weinig aandacht aan geschonken, dus meestal heb ik een privé-uitleg gekregen. Waar de gids gisteren vooral een stresskip, nationaliste en weinig informatief was, heeft deze gids wél puik werk geleverd en ook een goeie fooi verdiend ;) Vincent had minder geluk, vertelde hij bij de lunch :') 's Avonds ga ik Vincent opzoeken in zijn hostel, waar we ter gelegenheid van mijn verjaardag een aantal flessen wijn soldaat maken. We hadden eigenlijk met z'n drieën afgesproken, maar Ulrike was te moe om nog de stad in te gaan. Pas na drieën ben ik terug in m'n hostel, na p.p. bijna drie flessen wijn :')
Ik ontwaak als vanzelfsprekend laat, alles draait maar ik heb godzijdank weinig hoofdpijn :') De ochtend doe ik niet veel en pak rustig m'n spullen in, maar ik wil nog wel iets doen vandaag. Ik heb nog de hele dag, want mijn nachttrein naar Azerbeidzjan vertrekt pas vanavond. Veel zin in nog een dag in Tbilisi blijven heb ik niet, dus ik besluit om met de marshrutka richting Rustavi/რუსთავი te gaan, omdat forumgebruiker Accelerat dat aanraadde als een echte "must see" :') Met m'n ziel onder de arm en m'n kadaver in een karretje ga ik op pad en pak ik de metro naar het treinstation, waar een marshrutka naar Rustavi schijnt te bestaan.
68. Na drie kwartier rijden in een overvolle marshrutka kom ik dan aan in Rustavi. M'n maag is nog niet helemaal van gisteravond bekomen en alles draait nog een beetje, dus ik ben blij dat we er zijn en ik weer wat frisse lucht krijg :')
Central square, Rustavi by Timon91, on Flickr
69. Rustavi ligt aan de rivier de Kura, dezelfde rivier die door Tbilisi stroomt. De oostkant is niet onaardig en hier ligt nog een verlaten, maar redelijk goed onderhouden stadspark.
Park of Culture and Rest, Rustavi by Timon91, on Flickr
70. Rustavi dus.
Merab Kostava Avenue, Rustavi by Timon91, on Flickr
71. Vanaf hier loop ik terug naar de westkant, die vooral uit vergane commieblocks bestaat - hier kwam ik eigenlijk voor ;)
View in Rustavi by Timon91, on Flickr
72. Ik dwaal een tijdje door dit soort straten, waarbij ik behoorlijk aangestaard word :') Het toerisme in Georgië mag dan geëxplodeerd en eigenlijk een beetje uit de hand gelopen zijn, in oorden als Rustavi merk je daar weinig van :')
Flats in Rustavi by Timon91, on Flickr
73. Nogmaals Rustavi.
Streetview in Rustavi by Timon91, on Flickr
Na een kop koffie spreek ik een dame aan op straat die ook naar een marshrutka op zoek lijkt. Ze blijkt ook naar Tbilisi te gaan en binnen een paar minuten zit ik in een busje terug :) In Tbilisi stap ik aan de zuidkant van het stadshart uit en loop terug naar m'n hostel.
74. Saakashvili - de vorige president die nu in ballingschap in Terneuzen woont - heeft een hoop bizarre gebouwen neergekwakt, waaronder deze toeter en een kopie van de Reichstag.
Reichstag, Tbilisi by Timon91, on Flickr
75. Ook deze brug over de Kura mag er wezen :')
Bridge across the Kura river, Tbilisi by Timon91, on Flickr
76. Door dit soort straatjes dwaal ik terug naar m'n hostel. Onderweg komen nog twee doodnormale schooljongetjes bedelen om geld, één van de keerzijdes van de vele toeristen hier :X
Street in downtown Tbilisi by Timon91, on Flickr
De namiddag en het begin van de avond breng ik in het hostel door met m'n gezellige hostelgenoten. Samen drinken we een laatste fles wijn en dan maak ik me klaar om naar het treinstation te gaan, op naar het volgende land!
Georgië was heel leuk om weer terug te zijn, het is en blijft een prachtig mooi land. De gigantische groei van het toerisme gaat de komende jaren ook wel wat negatieve effecten laten zien, vrees ik, maar voor het land is het voor de inkomsten natuurlijk niet slecht. Het voelde in ieder geval wel heel erg anders in vergelijking met 2013.
In het volgende deel beginnen we weer met een treinreis en bezoeken daarna Azerbeidzjan, het uiteindelijke doel van deze reis ;) Bedankt voor het meelezen en ik hoop dat het jullie, ondanks het gebrek aan OV, toch kon bekoren ;) Reacties zijn altijd welkom! :D
