Volgende vraag: waarheen? Nu heb ik de laatste maanden aan het project voor Saudi-Arabië gewerkt en ik zou daar t.z.t. ook heen gaan voor de inbedrijfname van de installatie. Aangezien de machine op het moment van schrijven nog op de boot staat ben ik niet meer degene die dat gaat doen, want per eind februari treed ik uit dienst. Best jammer, want ik had graag naar Saudi-Arabië gewild en tot voor kort was een zakenreis eigenlijk de enige manier om er als niet-moslim heen te gaan. Echter, dat was tot voor kort. Sinds september 2019 geeft Saudi-Arabië betrekkelijk makkelijk e-visa uit voor toeristen, die weg is een heel stuk soepeler dan de lange en omslachtige route via de ambassade met persoonlijke bezoeken, uitnodigingen en afhankelijkheid van een onbetrouwbaar computersysteem. Van mijn collega's die ooit in Saudi-Arabië geweest zijn heb ik alleen maar slechte verhalen gehoord ("dat is na Noord-Korea echt het allerlaatste land waar ik vrijwillig heen zou gaan" was nog de mildste uitspraak), wat mij eerlijk gezegd alleen maar nieuwsgieriger gemaakt heeft. Wat uitzoekwerk later was de conclusie dat een vakantie naar Saudi-Arabië eigenlijk prima zou kunnen en dat tickets op zich nog wel betaalbaar waren, dus zo begon het balletje te rollen. Twee weken voor de beoogde vertrekdatum heb ik het online formulier ingevuld voor het visum met het idee "zien waar het schip strandt", maar verrek, nog geen vijf minuten later had ik al een Saudisch visum in mijn mailbox. Dat ging wel heel snel :') Kort daarop heb ik de vluchten geboekt, waarbij de enige die op zo'n korte termijn nog vluchten aanbood waar je geen oliereserves of een IMF-lening voor nodig hebt de Turkse lowcostmaatschappij Pegasus bleek. Zowel heen als terug betekent dat overstappen in İstanbul, maar niet op de draak van het nieuwe vliegveld maar op het wat kleinere vliegveld aan de Aziatische kant, Sabiha Gökçen. Op de heenweg heb ik gekozen voor een vlucht naar Manama/المنامة, de hoofdstad van het kleine golfstaatje Bahrein. Ik houd eerlijk gezegd niet van "landen afstrepen", maar er zijn uitzonderingen. Sommige landen - zoals Bahrein - heb ik niet echt behoefte aan om heen te gaan, maar als je dan toch in de buurt bent.... Qua kosten maakte het niet zoveel uit, een visum krijg je bij aankomst en de verbinding naar Saudi-Arabië is prima. Omwille van een korte overstaptijd in İstanbul en het eens proberen van een ander vliegveld ging de heenweg vanaf Rotterdam Airport (sorry The Hague). De terugweg ging vanaf de Saudische hoofdstad Riyadh/رياض naar Schiphol. In de laatste dagen voor vertrek heb ik nog het een en ander uitgezocht en geregeld maar het was allemaal wel erg spontaan en last-minute, dus ik heb ook nog wel het nodige open gelaten. In totaal ben ik negen dagen op pad geweest, voor de hele serie verslagen ga ik naar verwachting drie delen nodig hebben. In dit eerste deel reizen we naar Bahrein, steken de brug naar Saudi-Arabië over en bezoeken daar de oasestad Al Ahsa/الأحساء. Een kaartje van dit deel staat hier.
Vanaf huis naar het vliegveld van Rotterdam kost ruim twee uur met trolleybus, trein, trein en bus, de reis gaat zonder problemen. Rotterdam Airport is een Joegoslavisch uitziende hangar, maar het inchecken bij Pegasus gaat soepel en de beveiliging duurt niet al te lang. Helaas is de vlucht vanuit İstanbul met een uur vertraagd, dus ik zie mijn uur en 40 minuten overstaptijd al lichtelijk verdampen. Na lang wachten komt de kist dan ook echt opdagen, met een uur vertraging gaan we weer de lucht in. Gelukkig is storm Ciara nog niet helemaal verdwenen, zodat we na slechts twee en een half uur vliegen alweer aan de grond staan - met 5 minuten vertraging :') Dat vluchten ruim in de tijd zitten is bekend, maar dat je op een stuk als Rotterdam-Adnanbul nog een uur kunt goedmaken was mij ook onbekend :') Bij het uitstappen gaat het nog bijna mis, want de pendelbus waar ik in sta heeft een defecte deur en kan niet rijden. Ik had het kunnen weten, het was tenslotte bus nummer 13 :') Gelukkig komt er na een minuut of 5 een andere bus opdagen en gaan we alsnog rijden, na een vlotte transitcontrole heb ik nog genoeg tijd voor wat avondeten voordat ik het volgende vliegtuig in moet. Ik ben blij het gehaald te hebben, de vlucht naar Bahrein gaat namelijk maar één keer per dag. Het vliegtuig zit lang niet vol, we vertrekken op tijd zodat we uiteindelijk 40 minuten te vroeg in Bahrein aankomen :') Een visum kun je bij de grenscontrole direct afrekenen, voor 5 Bahreinse dinar (BD, ca. €12,50) mag ik het land in. Moeilijk doen ze niet, mijn tas ligt er al en na een kort taxiritje ben ik zo bij m'n AirBnB. Sterker nog, slechts 15 minuten na de eigenlijke geplande aankomsttijd lig ik al op bed :') Geen enkel probleem natuurlijk, want we schrijven tegen twee uur 's nachts.
In Manama heb ik één volledige dag, morgen gaat de reis naar Saudi-Arabië echt beginnen. Alle 39 foto's van Manama staan op Flickr, een deel staat in het verslag. Wat valt er over Manama en Bahrein te vertellen? Het is een eilandkoninkrijk wat twee keer in de provincie Utrecht past, heeft in tegenstelling tot de andere boevenstaten in de directe omgeving nauwelijks olie en geniet relatief veel vrijheid wat betreft zaken als alcohol en kledingvoorschriften. Ze richten zich met name op de bankenwereld en toerisme, het lijkt een soort van safe-haven voor de omliggende landen. Als klein land zijn ze dan wel weer afhankelijk van de grillen van de buurlanden, dus ook aan de nog immer voortdurende blokkade van buurland Qatar doen ze mee, vermoedelijk op aandringen van de Saudi's.
1. Tijd voor foto's. Vanuit m'n AirBnB in het district Juffair is het zo'n 5 km naar de binnenstad, die ik lopend afleg. Het Gulf Hotel is schijnbaar het duurste hotel van Bahrein, daar heb ik geen geld voor - maar een foto kan altijd ;)
Gulf Hotel, Manama by Timon91, on Flickr
2. Ik loop langs het paleis van de koning, wat uiteraard zwaar bewaakt wordt. In de verte zie je het lokale WTC liggen, wat niet ver van de binnenstad af ligt. Let op de constructie met geïntegreerde windturbines!
King's palace in Manama by Timon91, on Flickr
3. Waar de moderne districten van dit soort steden allerminst geschikt zijn voor voetgangers, zijn in de smallere straatjes in het oudere deel van de stad wat meer mensen op de been. Helaas is er ook het nodige gemotoriseerde verkeer in deze straten, dus het is wel uitkijken.
Central Manama by Timon91, on Flickr
4. Een mooie moskee, waar ik helaas niet naar binnen mag.
Mosque in central Manama by Timon91, on Flickr
5. De souq - bazaar - is niet onaardig en leuk om rond te lopen. Het centrale deel is vrij modern en duidelijk op toeristen gericht, hier lopen ook een aantal andere toeristen rond - voor de rest heb er ik er niet heel veel gezien. Er hangen hier allemaal muntjes aan draden aan het plafond, wat met een windvlaag een leuk geluidseffect geeft. Als je er de hele dag in staat lijkt het me alleen knap vervelend :')
Souq, Manama by Timon91, on Flickr
6. Parkeren in Bahrein is makkelijk. Is er plek? Blokkeer je het verkeer niet? Zo ja, dan kun je er parkeren. Er lijken op dit waddeneiland gewoonweg teveel auto's te zijn voor het oppervlakte wat er is, dus elke plek is een plek :')
Central Manama by Timon91, on Flickr
7. Zoals wel duidelijk is, is het leven hier op autorijden ingericht. OV is er gelukkig ook wel, er ligt een redelijk dicht busnetwerk in Manama. Alle lijnen komen hier in het stadsbusstation samen.
Manama city bus station by Timon91, on Flickr
8. Nogmaals het busstation, gewoon omdat hier niks beters is qua OV :')
Manama city bus station by Timon91, on Flickr
9. De reden dat ik hierheen ben gelopen is dat ik op zoek ben naar het busstation van SAPTCO. SAPTCO is een Saudisch busbedrijf, zij hebben het alleenrecht op het intercityvervoer tussen de grote steden per bus in Saudi-Arabië. Het staat voor Saudi Public Transport Company en biedt ook enkele verbindingen naar het buitenland aan, waaronder naar Manama. Een aantal keer per dag rijdt er een bus van Manama naar Dammam/الدمام, wat direct aan de overkant ligt. Morgenochtend om 10 uur heb ik de bus, maar het was me vooraf niet duidelijk waar de bus zou vertrekken, maar navraag leert dat ik om half 10 hier moet wezen :) Kaartjes voor reizen met SAPTCO kun je gemakkelijk online boeken en zelf uitprinten. Mocht je plannen hebben, het busstation ligt direct naast het stadsbusstation, op de plek waar in Maps "SAPTCO Office" staat.
SAPTCO office, Manama by Timon91, on Flickr
10. Het moet niet gekker worden, nog een plaatje van een bus (bijna afgelopen met die ketterij, beloofd!).
Bus in central Manama by Timon91, on Flickr
11. Terug de souq in. Behalve souvenirs kun je hier ook alles kopen wat je in het dagelijks leven nodig hebt.
Souq in central Manama by Timon91, on Flickr
12. Van de host van AirBnB kreeg ik de tip dat hier een hindoetempel is die best de moeite waard schijnt te zijn. "Just ask any Indian in the bazar and they'll know". Dat is niet moeilijk, want ongeveer de helft van de bevolking komt niet uit Bahrein en is gastarbeider, het gros daarvan komt uit India. Na een paar keer vragen heb ik het onooglijke steegje gevonden waar de ingang zit en mag ik naar binnen. Ik moet even wachten, maar dan komt de "General Administrator" mij persoonlijk ophalen voor een rondleiding. Wat blijkt? Ik heb vies veel mazzel gehad. Meestal zijn ze niet open voor publiek, maar omdat ik precies tegen het einde van het middaggebed ben binnen gehobbeld wil hij me nu wel even rondleiden. Supertof natuurlijk, dat had ik niet verwacht :D
Shri Krishna Temple, Manama by Timon91, on Flickr
13. Na de rondleiding (binnen mag je geen foto's maken) krijg ik wat gelukskoekjes en een zakje popcorn mee en ga ik weer verder. Achter mij gaat de deur dicht, vanavond gaan ze pas weer open. Hier de ingang van de tempel, in een klein, kleurrijk steegje in de binnenstad.
Shri Krishna Temple, Manama by Timon91, on Flickr
14. Vanaf hier loop ik verder naar het Nationale Museum. Veel is er niet te zien in Bahrein en ik ben geen fan van shoppen, dus dan zijn de opties beperkt :') Het is een paar kilometer lopen naar het museum maar het geeft een goede indruk van de stad, ook al zet je bij het oversteken elke keer je leven op het spel en raast er continu verkeer langs je heen. Qua weer is het ideaal. Flink zon, graadje of 18 maar met een frisse wind waardoor een trui geen overbodige luxe is.
Streetview in Manama by Timon91, on Flickr
15. Aangekomen bij het Nationale Museum. Hier is nog wel wat volk op de been en het is echt gericht om met de auto te komen. Het kruispunt oversteken wat er vlak voor ligt is geen groot feest :') Er is wel een voetpad, maar geen stoplichten voor voetgangers - je moet dus goed timen met de stoplichten voor de auto's en maar hopen dat er een engeltje op je schouder zit. Als ik de oversteek gehaald heb krijg ik een high-five van een Indiër die de andere kant op loopt en nog aan de oversteek moet beginnen :')
Bahrain National Museum, Manama by Timon91, on Flickr
Omdat ik alleen daarvoor genoeg kleingeld heb en de verkoper geen wisselgeld heeft krijg ik van hem een kaartje voor locals in m'n handen gedrukt met de vraag of ik het a.u.b. niet aan andere medewerkers wil laten zien :') Een kaartje kost normaal gesproken 1,5 BD, maar voor locals slechts 0,5 BD. Overigens is de BD opgedeeld in 1000 fils, wat soms verwarrend is. Iets wat 2,5 BD kost staat als 2,500 op het prijskaartje en het kleinste biljet is ter waarde van 500 fils, wat dan weer als ½ BD op het biljet staat.
16. Het museum is groter dan op het eerste gezicht lijkt en is best de moeite waard, ook al is Bahrein pas sinds 1971 onafhankelijk. De lange periodes van kolonisatie worden verzwegen, het gaat vooral over Dilmun.
Bahrain National Museum, Manama by Timon91, on Flickr
17. Je kunt vanaf hier ook nog met een bootje naar het fort op het eiland Muharraq aan de andere kant van de baai, maar de eerstvolgende boot gaat pas om half 4 en daar wil ik niet op wachten. Terug naar de stad dan maar. Naar Muharraq (waar ook het vliegveld ligt) kun je ook gewoon met de auto, evenals naar Saudi-Arabië ;)
Road signs, Manama by Timon91, on Flickr
18. De toegangspoort naar de oude stad. Mooi, maar net als bijna elke andere foto hier ontsierd door auto's :')
Souq in central Manama by Timon91, on Flickr
19. Nogmaals de souq.
Souq in central Manama by Timon91, on Flickr
20. Ik heb geen zin om het hele stuk terug te lopen, dus ik besluit om met de bus te gaan. Na even wachten en wat onduidelijkheden blijk ik dit busje te moeten hebben, die me in een ruim half uur terugbrengt naar Juffair.
Bus in Juffair, Manama by Timon91, on Flickr
21. Avond in Juffair. Bij een über, maar dan ook echt überamerikaans restaurant eet ik een hamburger, omdat Bahrein ergens toch als een "last resort" van de moderne wereld voelt voor ik morgen de brug oversteek :') Terwijl ik aan het eten ben komen twee Amerikanen in basketbalshirt en korte broek binnen die overdreven luid met elkaar praten: "Hey Brad, let's get burgered up today!" "Sure thing bro, I wanna get some extra cheddar and I really, really need a Bud Light". Ik dacht dat het komieken waren, maar het werd schijnbaar serieus bedoeld :')
Juffair by night, Manama by Timon91, on Flickr
's Avonds komen mijn twee AirBnB hosts terug van werk, de avond brengen we pratend in de woonkamer door. Mostafa, een Egyptenaar die de hoofdhuurder van het appartement is, pendelt voor zijn werk schijnbaar regelmatig op en neer tussen Manama en Dammam. Hij heeft een verblijfsvergunning in "KSA", zoals Saudi-Arabië meestal genoemd wordt (Kingdom of Saudi-Arabia) en zou in Dammam veel goedkoper kunnen wonen, maar hij heeft een dermate grondige hekel aan het land dat hij liever hier woont en dan maar vijf keer zoveel huur betaalt :') Afhankelijk van het werk rijdt hij tussen de twee en zeven keer per week op en neer naar Dammam, morgen moet hij toevallig ook. Ik heb al een buskaartje, maar met hem meerijden lijkt me eigenlijk wel leuker en makkelijker, dus we spreken af om samen te gaan. 's Ochtends ontbijten we met z'n drieën op z'n Egyptisch, rond een uur of 12 vertrekken we richting Saudi-Arabië!
22. De brug/dijk naar Saudi-Arabië heet de "King Fahd Causeway", die in de jaren 80 gebouwd is. Je vindt het op de meeste verkeersborden wel terug.
On the road in Manama by Timon91, on Flickr
23. Er moet ook tol betaald worden, maar omdat Mostafa hier zo vaak rijdt heeft hij een pasje en zijn we er snel doorheen.
Toll station for the King Fahd Causeway, Bahrain by Timon91, on Flickr
24. Tijd om Bahrein te verlaten. Een "causeway" wordt officieel vertaald als "dijk" of "dam", maar omdat er ook de nodige bruggen in zitten dekt het niet helemaal de lading.
On the road, King Fahd Causeway by Timon91, on Flickr
25. Druk is het niet, maar het is vandaag vrijdag - weekend dus. Vooral de andere kant op is het druk, veel Saudi's vieren hun weekend in Bahrein. "Saudi's can come to Bahrein, but Allah may not cross the causeway", is een gezegde in Bahrein. Doordeweeks leven de Saudi's strikt volgens de sharia, om in het weekend los te gaan en even flink te zuipen aan de overkant :') Het is goed te zien, de auto's de andere kant op hebben vrijwel uitsluitend Saudische kentekens.
On the road, King Fahd Causeway by Timon91, on Flickr
26. De skyline van Khobar/الخبر, de eerste stad aan de overkant. Van Manama naar Dammam is ongeveer 75 km, afhankelijk van waar je precies moet zijn. De King Fahd Causeway zelf is 25 km lang en is gebouwd door Ballast Nedam.
On the road, King Fahd Causeway by Timon91, on Flickr
27. Weer een brug. Voor de trip Manama-Dammam rekent SAPTCO ca. 3 uur, omdat iedereen de bus uit moet en met alle bagage langs de douane moet. Mostafa rekent 1 uur, met een kwartiertje extra vanwege mijn paspoort aan de grens :')
On the road, King Fahd Causeway by Timon91, on Flickr
28. Op de grens ligt "Passport Island", waar niet geheel verrassend de grenscontrole plaatsvindt.
On the road, King Fahd Causeway by Timon91, on Flickr
29. We naderen Passport Island. De Bahreinse controle begint met douane, die niet moeilijk doen. Daarna uitreiscontrole, ook zonder problemen. Aan de Saudische kant is er dan eerst paspoortcontrole, maar omdat ik "buitenlander" ben moeten we de auto parkeren en de centrale hal in. Hier zitten veel wachtenden, maar waarom weet ik niet - ik word meteen geholpen. Vingerafdrukken nemen, foto maken (waarbij het me opvalt dat de Saudische grenspolitie dezelfde camera heeft als ik
) en de vraag of ik de afgelopen drie weken in China geweest ben en dan word ik binnengestempeld. Overigens zijn niet alle landsgrenzen te gebruiken met het e-visa, maar de King Fahd Causeway wel. Daarna mogen we weer door, de Saudische douane heeft er vandaag geen zin in en na een snelle blik in de auto vervolgen we onze weg.
Passport Island, King Fahd Causeway by Timon91, on Flickr
30. We zijn weer aan land - welkom in Saudi-Arabië! :D
On the road in Khobar by Timon91, on Flickr
31. We naderen Dammam. Mostafa zal me bij het treinstation afzetten, wat buiten het centrum ligt. Mijn oorspronkelijke plan was om na aankomst met de bus m'n bagage ergens te droppen, 's middags Dammam te bekijken en aan het begin van de avond per trein verder te reizen. Helaas vertelt Mostafa dat bagagestallingen per wet verboden zijn - om wat voor reden dan ook. Ik besluit dan maar naar het treinstation te gaan en kijken of ik een eerdere trein kan nemen, zin om met m'n rugzak de hele middag in Dammam te sjouwen heb ik niet. Daarnaast is Dammam niet bijster interessant, dus heel erg vind ik het niet.
Entering Dammam by Timon91, on Flickr
32. De koning en de kroonprins, het zal niet de laatste keer zijn dat we ze zien deze vakantie. Kroonprins Bin Salman, voluit Mohammad bin Salman bin Abdulaziz Al Saud, staat niet bekend als een lieverdje, iets wat vooral sinds de zaak Khashoggi duidelijk is geworden.
Entering Dammam by Timon91, on Flickr
Daarnaast is er natuurlijk de vraag of het ethisch verantwoord is om naar Saudi-Arabië te gaan, ik ken genoeg mensen die er voor geen goud heen zouden gaan. Het is een land van vrouwenonderdrukking, sharia, geslotenheid, gedwongen kuisheid, slavernij en zonder vrijheid van geloof en meningsuiting. De "hervormingen" van Bin Salman zijn beslist een stap in de goede richting, maar het land komt van ver en zet het regime alleen maar steviger in het zadel, want kritiek wordt harder bestraft dan ooit. Het zegt genoeg dat vrouwen tot vorig jaar niet mochten autorijden en zich überhaupt niet zonder mannelijke "hoeder" op straat mochten begeven. Nog steeds zie je veruit de meeste vrouwen gesluierd (alleen ogen zijn zichtbaar) over straat gaan, ook al is het niet verplicht - buitenlandse vrouwen zie je meestal zonder hoofdbedekking. Daarnaast lijken de hervormingen vooral bedoeld om de buitenwereld een vriendelijker beeld van het land te geven, iets waar ik al heel gauw achter ga komen. Het regime zit stevig in het zadel en zal daar voorlopig nog wel even blijven zitten, wat dat betreft is het een kwestie van tijd voordat er weer een journalist in stukken gezaagd gaat worden :X Vanwege de olie vindt de westerse wereld na enig blaffen uiteindelijk alles wel best, dus sancties hoeven ze niet bang voor te zijn.
Terug naar de reis. Ik word afgezet bij het station, bedank Mostafa hartelijk en vraag aan het loket of ik mijn ticket kan omruilen. Dat kan, om 14:58 gaat de eerstvolgende trein en voor 4 rial (1 euro = 4 rial = 0,4 BD - de rial en de BD zitten met een koers van 10:1 aan elkaar vast) kan ik probleemloos omboeken. Ik moet dan nog een uurtje wachten, maar dat is niet zo'n punt.
33. De stationshal. Het station ligt redelijk in the middle of nowhere in een buitenwijk, het is een kilometer of 7 naar het centrum.
Dammam train station by Timon91, on Flickr
34. Het station van buiten gezien.
Dammam train station by Timon91, on Flickr
Tijd om even wat toe te lichten over het spoorvervoer in Saudi-Arabië. Er zijn drie lijnen waar personenvervoer geëxploiteerd wordt:
- Dammam-Riyadh, door de Saudi Railways Organization (SRO, website), een reis van 450 km met zes treinen per dag;
- Riyadh-Ha'il/حائل, door de Saudi Railways (SAR, website), een reis van 620 km met één trein per dag;
- Medina/المدينة المنورة-Makkah/مكة, eveneens door de SRO, maar dan de speciaal voor de Haramain HSL opgerichte tak (website), een reis van 450 km met drie treinen per dag. Dit is de enige geëlektrificeerde spoorlijn en meteen een HSL, die met Talgo-treinen gereden wordt.
De eerste twee hoop ik te gaan uitproberen, voor de derde ontbreekt de tijd en nog belangrijker: ik mag Makkah natuurlijk niet in.
35. Omdat ik nog wat tijd heb loop ik nog een klein rondje in de buurt, op zoek naar een SIM-kaart. Ik heb geld gepind, alleen het enige winkeltje in de buurt waar ze een SIM-kaart kunnen verkopen is nog dicht - het is vrijdag en dan gaat alles pas 's middags open. Dan maak ik maar een foto van deze flats
Apartment blocks in Dammam by Timon91, on Flickr
Nadat ik deze foto maak stopt er een auto, een Saudische jongeman vraagt waarom ik een foto maak van die flats. Tsja, verzin daar maar eens een bevredigend antwoord op :') Hij neemt genoegen met "these blocks are quite different than the ones we have at home, I like taking pictures of everything that is different to what I know" :') Mensen zijn verder vriendelijk, ik word meermaals gevraagd of ik hulp nodig heb en waar ik vandaan kom.
36. Ik reis in de eerste klasse, elk station is voorzien van een business lounge met een kleine bar waar je wat kleine zoetigheden, koffie, thee en sap kunt pakken. Een prima plek om even uit te rusten, ik heb nog 40 minuten tot vertrek :)
Business lounge at Dammam train station by Timon91, on Flickr
Niet veel later komt er een andere westerling de lounge binnen, hij komt bij mij zitten. Het is Paul, een Nederlands-Zuid-Afrikaanse zakenman, die al een tijdje in KSA woont. Hij zegt dat hij oorspronkelijk voor één jaar kwam, maar dat de wetenschap dat je hier 10 keer zoveel verdient als thuis wel helpt om te blijven. Bovendien weten de Saudi's dat het geen fijne plek is om te wonen, dus als je dreigt weg te gaan krijg je salarisverhoging en blijf je nog een jaar - zodoende woont Paul hier al 8 jaar :') Over de hervormingen zegt hij dat het in zakenkringen vaak jammer wordt gevonden, want doordat vrouwen nu mogen rijden zijn er opeens nog veel meer auto's bijgekomen op de weg, die toch al vaker wel dan niet vast staat. Daarnaast zijn restaurants niet meer strikt gescheiden tussen singles en families, zodat een zakenbespreking in een restaurant lastiger wordt omdat er nu ook veel luidruchtige kinderen bij zitten. Maar goed, het lijkt me voor het land toch wel goed dat vrouwen iets meer als "mensen" worden gezien :') We wisselen telefoonnummers uit, gedurende de week in KSA zullen we regelmatig contact hebben via WhatsApp en op de laatste dag heeft Paul nog iets moois voor me kunnen regelen, dus dat zullen jullie nog wel lezen ;)
37. De vier stations aan de lijn zijn allemaal van hetzelfde design, het geheel is in 1981 geopend. Onderweg naar de trein wordt eerst ons kaartje gecontroleerd, daarna moeten we door een veiligheidscontrole. Zoals te verwachten was stelt die bar weinig voor, je zou een handgranaat kunnen meenemen zonder dat iemand dat door zou hebben :') Daarna kom je bij de perrons, onder de overkapping aan de kop van de perrons hangen mooie lampen :D
Dammam train station by Timon91, on Flickr
38. De trein naar Riyadh - hij ziet er behoorlijk gezandstraald uit :')
Train to Riyadh at Dammam train station by Timon91, on Flickr
39. De eerste klasse, prima zetels :) Grootste nadeel is dat de uitlijning met de ramen vrij matig is. Ik heb mijn kaartje voor deze rit online gekocht en je kunt zelf een plaats uitkiezen, maar de uitlijning met de ramen staat hier ook weergegeven! Je kunt er dus voor zorgen dat je goeie raamplaats hebt ;) Ik reis nu niet naar Riyadh, maar naar de Al Ahsa oase. De grootste stad hierin heet Hofuf/الهفوف, waar het station ook naar vernoemd is.
Train Dammam-Riyadh interior, first class by Timon91, on Flickr
40. Station Dammam met de flats van foto 35 op de achtergrond.
Dammam train station by Timon91, on Flickr
41. Verder is het hier uitgestorven. Er ligt hier overigens breedspoor (1600 mm).
Dammam train station by Timon91, on Flickr
42. De trein, gebouwd door de Spaanse fabrikant CAF. Deze treinen zijn nog geen 5 jaar oud maar hebben al behoorlijk wat zandstormen te verduren gehad :')
Train to Riyadh at Dammam train station by Timon91, on Flickr
43. Dat is ook aan de ramen te zien :') Het is moeilijk naar buiten kijken, foto's maken gaat nog lastiger. Het landschap bestaat, zoals wel te verwachten is, uit woestijn ;)
View from the train between Dammam and Hofuf by Timon91, on Flickr
44. In de eerste klasse krijg je gratis Arabische koffie en dadels. Voor de rest van de dingen op het karretje moet je betalen. Ook is er een bistro in het midden van de trein, achter de glazen deur op foto 39 te zien ;) De karretjes zijn overigens Nederlandse vliegtuigtrolleys :')
Arabic coffee and a date on board the train Dammam-Riyadh by Timon91, on Flickr
45. Verder is het niet onaardig om dit gigantisch grote, onbekende land te aanschouwen ;) We rijden lekker door, de lijn is recentelijk geüpgraded en we rijden op dit stuk meestal zo'n 160 km/h. Dammam-Hofuf is 139 km en wordt in 1:16 uur afgelegd. Tussen Dammam en Riyadh zijn slechts twee stops, in Abqaiq/بقيق en Hofuf. Abqaiq ligt ongeveer halverwege Dammam en Hofuf, de 310 km van Hofuf naar Riyadh worden zonder stops afgelegd. Abqaiq is een Aramco-stad en dit is de plek waar in 2019 een olieraffinaderij is aangevallen. De verantwoordelijkheid daarvoor werd door Jemenitische rebellen geclaimd, maar de VS vermoed dat de echte verantwoordelijkheid eerder bij Iran ligt. Goed, in Abqaiq zijn voor zover ik kan zien geen in- of uitstappers, we gaan gauw weer verder.
View from the train between Dammam and Hofuf by Timon91, on Flickr
46. Op tijd bereiken we Hofuf, hier stappen wel wat mensen uit.
Train Dammam-Riyadh at Hofuf train station by Timon91, on Flickr
Wat andere bevindingen tijdens de rit:
- Al het werkende personeel bestaat - uiteraard - uit Indiërs. Het valt vooral op hoe schofterig ze behandeld worden door de Arabieren. "Give me water!", "Take this away!". Door ze vriendelijk aan te spreken met "sir", "please" en ze gewoon te bedanken fleuren ze behoorlijk op, en dat is geen vrolijke bevinding :X
- De CAF heeft wel meer treinen geleverd in KSA, er is ook een "CAF Arabia"-tak van de CAF. Er zijn ook enkele technici van CAF Arabia aan boord;
- Bij het uitstappen valt het me op dat er een jongetje van een jaar of 5 een trui met daarop een regenboog en de tekst "Support equality" aan heeft. Een geheim protest of een stukje onwetendheid? :') In KSA had ik dit niet verwacht :')
47. De K+R voor het gebouw. Omdat ik nog geen SIM-kaart heb en de WiFi niet werkt kan ik geen taxi app gebruiken en moet ik flink in de onderhandeling met een chauffeur. Voor 25 rial heb ik een taxi naar m'n hotel, 3,5 km verderop. Het nadeel is dat het station aan een snelweg ligt en het hoogst onplezierig is om te gaan lopen, zeg maar gerust levensgevaarlijk
Hofuf train station by Timon91, on Flickr
48. Mijn hotel ligt redelijk aan de rand van de stad, het is lastig om betaalbare accommodatie te vinden in dit land. Voor een normale kamer zonder ontbijt betaal ik hier €47 per nacht. AirBnB was niet bepaald goedkoper, daar waren alleen maar villa-accommodaties op te vinden :') Verder is het hotel niet verkeerd. Alle 39 foto's van Hofuf en de Al Ahsa oase zijn hier te vinden.
View from the View hotel by Timon91, on Flickr
49. De straat achter het hotel. Een paar honderd meter verderop ligt een grote avenue met de nodige restaurants en winkels, aldus de receptionist.
Evening in the Al Mubarraz district, Al Ahsa by Timon91, on Flickr
50. Mooie moskee - moskeeën genoeg hier.
Mosque in the Al Mubarraz district, Al Ahsa by Timon91, on Flickr
De avenue bevat inderdaad de nodige winkels, maar het gastronomisch aanbod bestaat uitsluitend uit fastfood, in alle soorten en maten. Daarnaast zijn de afstanden gigantisch hier, alles is hier duidelijk gemaakt voor autorijden. De hele indeling van de straten, drive-thru's en fastfood doet behoorlijk Amerikaans aan. Na enig zoeken scoor ik een SIM-kaart, dan loop ik verder en heb nog net niet genoeg honger om mezelf een vreetschuur in te slepen. Dat is een fout, want een kwartier later begint de muezzin met de oproep tot gebed. In KSA moet alles dicht rondom de gebedstijden, en dat betekent ook echt dicht :') Kut :') Ik heb weliswaar een app gedownload met de gebedstijden om er rekening mee te kunnen houden, maar daar heb ik natuurlijk niet op gekeken :') Bij een grote elektronicazaak vraag ik aan de buiten pauzerende medewerkers wanneer ze weer open gaan, hun antwoord is "in about half an hour". Wanneer ik ze bedank en weer weg wil lopen zeggen ze "but you can go inside if you want". Huh? :') Je kunt dus de schuifdeur gewoon wat openduwen en naar binnen sneaken, ook al zijn de rolgordijnen binnen dicht en lijkt de winkel gewoon gesloten. Binnen zijn een paar mensen en houdt niemand me tegen, oké dan :') Prettig is het wel, ik kan hier even uitrusten op een bank totdat de winkel weer open gaat, ik ben niet de enige die dat doet. Na een hamburger gegeten te hebben in een fastfoodtent die door wat jolige Filipino's wordt uitgebaat (of uitgebuit?) ga ik terug naar het hotel, Saudi-Arabië staat niet bepaald bekend om het bruisende nachtleven.
Ik heb twee nachten in Al Ahsa, dus één volledige dag voor een bezoek. OV is hier niet, voor vervoer ben je zonder auto helaas volledig van taxi's afhankelijk. Een lokale SIM-kaart is daarom een must, want taxi-apps als Uber en Careem worden volop gebruikt en dat zal je veel geld schelen t.o.v. taxi's vinden op moeilijke plekken en onderhandelen met de Adnans - want die zijn hier talrijk.
51. Mijn Careem komt na een paar minuten opdagen. Ik laat me eerst naar de andere kant van de oase rijden, naar de Al Qarah berg. De oase is vrij groot, dit is een rit van zo'n 20 km.
On the road to Al Qarah by Timon91, on Flickr
Na aankomst bij de Al Qarah berg tref ik een strakgetrokken bezoekerscentrum aan. Na het betalen van de pittige toegangsprijs (50 rial) word ik een kamertje in gedreven voor een "orientational talk". Twee jonge Saudi's geven wat uitleg over de historie van de plek, onder het genoeg van een kopje Arabische koffie en een dadel. Aan deze kant van de berg is alleen een grot, dus ik vraag of ik ook de berg op kan lopen. Volgens Mohammed, één van de twee jongens, kan dat, maar dat moet ik nog maar eens vragen zodra ik de grot heb bekeken en dan zal hij mij de plek aanwijzen.
52. Eerst de grot dus. Het is een strakgetrokken parkje tussen de prachtig uitgesleten rotsformaties, hier en daar voorzien van borden met wetenswaardigheden over de vredelievende kant van de islam en de belangrijkheid van de profeet Jezus in dit geloof (goh, op wie zou deze plek gericht zijn?).
Rock formations, Al Qarah mountain by Timon91, on Flickr
53. Nog meer rotsformaties.
Rock formations, Al Qarah mountain by Timon91, on Flickr
54. De grot zelf is uitgestrekt en koel, dit is een plek waar vroegere leiders schuilden voor de hitte en hun vergaderingen hielden. Ik snap wel waarom, de temperatuur is heerlijk. Nu is het buiten met een graad of 25 ook best prima, maar in de zomer is het meestal twee keer zoveel en dan wordt het wat minder aangenaam :') In de grot tref ik nog een groepje Russen, die in Riyadh wonen en op deze vrije dag een dagtripje maken.
Al Qarah cave by Timon91, on Flickr
Terug in het bezoekerscentrum krijg ik van Mohamed een traditionele Arabische tas (zie later) waar wat souvenirtjes en wat boekjes in zitten. Één van die boekjes gaat over de islam en is zowaar in het Nederlands
Het heet "Een korte geïllustreerde uitleg om de islam beter te begrijpen". Juist ja, ze doen wel hun best :') 55. Daarna wil Mohamed me ook nog wel even naar de andere kant van de berg rijden, waar ik naar boven kan lopen. Vanaf deze kant kan dat namelijk niet. Ik moet nog even op hem wachten, dus maak ik een foto van de buitenkant van het bezoekerscentrum.
Al Qarah visitor centre by Timon91, on Flickr
56. Bij het afzetten vraag Mohamed nog hoe laat ik vandaag naar Riyadh ga, maar zodra ik zeg dat ik vanavond nog hier overnacht stelt hij voor om na z'n shift nog wat af te spreken. We wisselen telefoonnummers uit, we zullen zien! De berg, of eigenlijk heuvel, is een stuk minder strakgetrokken aan deze kant. Achter een paar bouwhekken loopt een pad naar boven. Bovenop de heuvel staan twee antennes, deze weg is meer voor onderhoudswagens dan voor toeristen bedoeld :') Andere mensen zijn hier verder niet.
Climbing Al Qarah mountain by Timon91, on Flickr
57. Hoog is het niet, maar gebouwen zijn hier laag en het land is vlak, dus je hebt al gauw een mooi uitzicht. Schaduw is hier niet, in de zomer moet dit een ware hel zijn.
View over the Al Ahsa oasis from Al Qarah mountain by Timon91, on Flickr
58. Uitzicht over de oase. Er zijn 3 miljoen palmbomen hier, maar helaas is vrijwel alles privaat bezit en staat achter muren. Ja, het is een oase, maar niet echt een toegankelijke :')
View over the Al Ahsa oasis from Al Qarah mountain by Timon91, on Flickr
Kort erna begint het middaggebed, het is indrukwekkend om de gebedsoproepen langzaamaan te horen aanzwellen. Er zijn hier ontelbare moskeeën. Ik blijf even zitten, want naar beneden lopen en iets te eten zoeken heeft geen zin - alles is toch dicht.
59. Na een kwartiertje ga ik naar beneden en vind ik een eettentje, wat nog gesloten is. Het is echt indrukwekkend hoe doodstil het opeens op straat is, het lijkt wel Staphorst op zondag. In de schaduw wacht ik tot dit tentje weer open gaat, waarna ik hier iets eet.
Closed restaurant during prayer, Al Ahsa by Timon91, on Flickr
60. Ik bestel weer een Careem, die me naar een park en oude moskee aan de rand van de stad brengt.
On the road to Jawatha park by Timon91, on Flickr
61. Ook hier een strakgetrokken bezoekerscentrum en hier is nog wel wat volk op de been, behalve de enige verdwaalde toerist (ik) zijn er alleen Saudische families met hun bedienden. Na het betalen van 10 rial mag ik onder toeziend ook van de kroonprins naar binnen.
Visitor centre, Jawatha park by Timon91, on Flickr
62. Het parkje is eerlijk gezegd niet zo boeiend. Het is vooral een relaxte plek om met de familie en de kinderen heen te gaan, maar alle attractie(tje)s zijn gesloten. Oh ja, en je kan selfi's maken :')
Selfi(e) bridge, Jawatha park by Timon91, on Flickr
63. Ik rust wat uit in de schaduw, zo krijgen de voeten ook wat rust ;) Tijd om de goodiebag op de foto te zetten en te bedenken wat ik verder nog ga doen.
Goodie bag in Jawatha park by Timon91, on Flickr
Dat laatste kan een issue zijn namelijk, wat kun je hier eigenlijk doen? Informatie vinden over toeristische zaken is moeilijk hier. Er is een Lonely Planet over het Arabische schiereiland, maar veel informatie over KSA schijnt achterhaald en incorrect te zijn, sowieso is die door de eerder geldende beperkingen behoorlijk beknopt. Andere reisgidsen zijn er (nog) niet of zijn heel oud. Een beetje rondkijken op internet (Tripadvisor, Google Maps) werkt het beste, en gewoon luisteren naar mensen die je spreekt. De plek waar ik hier ben was ik ook niet van plan om heen te gaan maar heeft Mohamed me aangeraden. Het is duidelijk een land met een vrijwel niet-existentiële toerismebranche, maar je hoeft je sowieso niet te haasten met bezienswaardigheden bezoeken, want heel veel zijn het er toch niet. Overigens wil dat niet zeggen dat er geen buitenlanders naar KSA komen, in tegendeel: er komen ontzettend veel buitenlanders hierheen. Het gros is echter voor pelgrimsreizen naar Makkah en Medina, de rest vooral voor werk. Echt toerisme, zoals ik hier, is er nog bijna niet. Het gaat echter wel komen, en als de mensen niet vanzelf komen dan zorgen de Saudi's er wel voor. Er wordt al genoeg reclame gemaakt, zie foto 56 in dit verslag bijvoorbeeld.
64. Buiten het parkje bevindt zich nog een moskee, volgens Mohamed de één-na-oudste van het land. Dit is dan ook de moskee waar als tweede het gebed mag beginnen, na die in Medina.
Jawatha mosque, Al Ahsa by Timon91, on Flickr
65. Even binnen kijken in de Jawatha moskee mag gelukkig ook, na iets in het gastenboek geschreven te hebben ga ik weer verder. Overigens is ook dit ding volledig gerenoveerd, van de originele moskee zijn alleen ruïnes over.
Jawatha mosque, Al Ahsa by Timon91, on Flickr
66. Het kost wat moeite om een Careem terug te vinden, maar uiteindelijk lukt het. Ik kijk nog wat rond in het centrum van Hofuf, waar een oude souq is, alleen die gaat helaas pas om 4 uur 's middags open. Gezien de hitte hier begrijp ik wel dat ze tussen het middaguur en 4 uur 's middags sluiten. Ook een nabijgelegen mall is grotendeels dicht, maar ik kan hier wel wat eten. Helaas is de keuze wel beperkt tot het onvermijdelijke fastfood :neg:
Al Ahsa souq by Timon91, on Flickr
Na wat uitrusten op de hotelkamer heb ik wat contact met Mohamed, hij zegt dat zijn chef mij wil meenemen naar zijn familiekamp in de woestijn. Waarom niet? :') Er schieten een drietal opties door m'n hoofd heen:
1) Ik word onthoofd
2) Ik word geadnand
3) Ik word gebruikt als propagandaobject door de Saudische regering
Met de hoop dat het optie 3 is zeg ik toe, na het avondgebed word ik opgehaald door Hesham. Het blijkt inderdaad al gauw optie 3 te zijn :') Hesham begint een gesprek over de familiewaarden in KSA, het grote respect wat vrouwen hier geniet en de puurheid van de Saudische samenleving. Het kan wat dat betreft nog wel eens een lange avond gaan worden :')
67. Het kamp bereiken we na 45 minuten rijden, het laatste stuk in het donker door de woestijn. Het is een soort van hangout voor de mannelijke familieleden. Of ja familie, ze noemen het zelf een "stam". Gelukkig zijn de overige stamleden wat relaxter, met Hesham vind ik het moeilijk praten. Eentje spreekt zelfs Duits, twee anderen spreken Engels en zijn relaxter in omgang dan Hesham.
Desert camp near Al Ahsa by Timon91, on Flickr
68. Ook wordt er nog wat gegeten, allemaal verzorgd en opgediend door een Indiase bediende. Het blijft vreemd om één volk al het vuile werk te zien opknappen, terwijl de Arabieren alle leidinggevende en makkelijke functies hebben. Zeker de manier waarop naar Indiërs wordt gekeken en hoe men met ze omgaat heb ik nare associaties bij -o- Ik heb dit weliswaar eerder gezien in Oman en de Verenigde Arabische Emiraten, maar ik heb de indruk dat er in KSA een veel sterkere "master-slave"-verhouding bestaat.
Barbecue in the desert, Al Ahsa by Timon91, on Flickr
Het eten is lekker, en na nog wat koffie en thee is het tijd om weer terug te gaan. Op de terugweg snijdt Hesham zo ongeveer elk taboeonderwerp aan, wat dat betreft is Nederland een makkelijk doelwit. Elk onderwerp waarover je vooraf leest dat je er in KSA niet over moet praten, zoals homoseksualiteit, euthanasie, abortus, vrijheid van godsdienst, overspel (ik woon samen met mijn vriendin maar we zijn niet getrouwd, volgens Saudi's is dat overspel), alcohol, varkensvlees, drugs, etc. komt aan bod :') Ik ben blij terug in het hotel te zijn. Ondanks dat het een geweldige avond was met veel interessante gesprekken en lekker eten heb ik er toch een behoorlijk dubbel gevoel bij. Hesham is de baas van Mohamed, ze werken voor een NGO (al kun je die "n" eigenlijk wel weglaten) die de vriendschap tussen Saudi's en toeristen moet bevorderen. Het lijkt er meer op dat ze de toeristen willen "kopen" en ze een positief beeld over de Saudische samenleving willen geven door middel van cadeautjes en avonden als deze. Ik ben er nog niet over uit en voel me eerlijk gezegd een beetje "gebruikt", wat ik jammer vind omdat het het feit dat de Saudisch wel degelijk heel gastvrij zijn doet ondersneeuwen.
Het eerste deel sluit ik hierbij af, ik hoop dat jullie deze eerste indruk van Saudi-Arabië wat vonden ;) Ik kan het snappen als je er niet heen wilt, maar het begin is me niet tegengevallen. Mensen zijn over het algemeen heel vriendelijk en behulpzaam en het hier reizen geeft best wat voldoening, ook al is het niet altijd even makkelijk. Ik hoor graag wat jullie ervan vonden en ik zie jullie graag terug in het volgende deel! :D
Tot nu toe een mooie reis, ik ben benieuwd naar de rest!
