Waarom Lörrach? Mijn aandacht is op deze plaats met 49.432 inwoners gevallen door de Flix-nachttrein die hierheen rijdt vanuit Hamburg en Hannover. Het is overigens geen echte Flixtrain, maar een autoslaaptrein van BahnTouristikExpress. Flixtrain verkoopt hiervan enkele coupés voor reizigers zonder auto via hun boekingsplatform. Instappen voor flixreizigers is mogelijk in Hamburg en Hannover, uitstappen in Freiburg en Lörrach. Voor de Flixtrain van Hannover naar Lörrach betaal ik een maand van tevoren 40 euro, niet duur voor een plekje in de ligwagen. Verder is de ligging van Lörrach vlakbij het drielandenpunt Duitsland-Zwitserland-Frankrijk en het Schwarzwald ideaal.
Op de dag van vertrek reis ik eerst met de bus naar station Apeldoorn. Aangezien ik voor de zekerheid een bus eerder heb genomen, moet ik op het station een tijdje wachten. Gelukkig is in het stationsgebouw van Apeldoorn tegenwoordig een restauratie gevestigd, waar ik onder het genot van een drankje de trein afwacht. De IC Berlijn brengt mij vervolgens rechtstreeks naar Hannover.
Uitzicht op de IJssel en Deventer vanuit de IC Berlijn
In Hannover heb ik een overstap van ruim anderhalf uur. Deze tijd is echter zonder problemen in te vullen met een verlaat avondeten, een rondje lopen en een bezoekje aan de supermarkt vlakbij het station. Kort voor vertrek wordt het vertrekperron in Hannover nog even gewijzigd. Normaal gesproken al niet fijn, maar met bagage nog minder. Maargoed, ik weet het nieuwe perron gelukkig op tijd te bereiken. Tijdens het instappen hoor ik de conducteur zeggen dat een last-minute spoorwijziging regelmatig zou voorkomen en opzet zou zijn.
Treinaanwijzer met de nachttrein naar Lörrach
Bij deze nachttrein is het zo geregeld dat je vooraf geen coupé krijgt toegewezen, het rijtuignummer staat wel vermeld op de boekingsbevestiging. Je mag in dit rijtuig zelf een plekje uitzoeken in de hiervoor aangewezen coupés. Dit betekent dat je daardoor ook zelf met je coupégenoten mag afstemmen wie welk bed pakt. Omdat de medereizigers allemaal al in Freiburg uitstappen, neem ik het bovenste bed. Daardoor lig ik 's morgens niet in de weg en hoop ik daarnaast zo min mogelijk mee te krijgen van hun vroege uitstappen. Sowieso vind ik het altijd wel fijn om in het bovenste bed te liggen in een coupé met onbekende medereizigers, dus dat komt zo mooi uit.
Koersbordje
Na wat gekletst te hebben met de medereizigers ga ik slapen. Als ik 's morgens opsta, rijden we al langs het Schwarzwald en heb ik de coupé voor mezelf. Bij Weil am Rhein takt de trein af naar de enkelsporige Gartenbahn voor het laatste stukje naar Lörrach. Vanwege de autowagons die meerijden, stopt de trein niet op het Hauptbahnhof maar op het Güterbahnhof. Daar bevindt zich namelijk het autolaadperron, zodat de overige reizigers ook hun auto weer kunnen afrijden. Dit is echter alleen te bereiken door na Lörrach Hbf een keertje te steken, waarbij eerst de autowagens worden afgekoppeld en vervolgens de reizigersrijtuigen naar het Güterbahnhof worden geduwd. Om kwart over 8 komen we al aan, een kwartiertje te vroeg.
Ik ben blij dat ik voor de nachttrein heb gekozen voor de reis naar Lörrach. Weliswaar waren dagtreinen vanuit Nederland een stuk sneller geweest, maar nu heb ik tijdens een deel van de reis kunnen slapen en heb ik na aankomst nog wat aan mijn dag. Bovendien heeft een nachttreinreis altijd wel iets.
Trein bij Bad Bellingen
Uitzicht op de Tüllinger Berg, kort voor station Lörrach Dammstrasse
Lörrach Hbf
Lörrach Gbf
Trein na aankomst op Lörrach Gbf
Vooraf heb ik gemaild met het hostel met de vraag of ik mijn bagage in de ochtend alvast zou kunnen droppen, dit was geen probleem. Daarom loop ik daar eerst even heen. Het hostel kan voor mij ook gelijk een Konuskarte uitgeven, deze kaart geeft recht op gratis openbaar vervoer in de gehele Schwarzwaldregio. Daarna ga ik door naar de bakkerij in het REWE-Center om te ontbijten. In de nachttrein is namelijk voor flixreizigers geen ontbijt inbegrepen en intussen heb ik toch wel trek gekregen.
Vandaag ga ik gelijk een fietstocht maken. Bij het Hauptbahnhof bevindt zich het Velostation, waar het mogelijk is om een fiets te huren. De route begint bij station Schopfheim, dus de Konuskarte komt direct goed van pas. Het meenemen van fietsen in de trein is hier gratis, goed geregeld.
Lörrach wordt door twee S-Bahnlijnen bediend. In iets meer dan 10 minuten kan je doordeweeks 2x per uur naar zowel Basel (S6) als Weil am Rhein (S5) reizen. De stations in Lörrach worden hiermee in totaal 4x per uur bediend. Daarnaast kan je 2x per uur naar Zell im Wiesental reizen. De spoorlijn Basel Bad - Lörrach - Zell im Wiesental wordt ook wel de Wiesentalbahn genoemd, naar het gelijknamige dal. De lijn tussen Weil am Rhein en Lörrach wordt als Gartenbahn aangeduid. De exploitatie van de S-Bahn wordt met Flirt-treinstellen uitgevoerd door de SBB GmbH, de Duitse dochteronderneming van de Zwitserse SBB. Met uitzondering van de Flixtrain/autoslaaptrein stopt er verder geen Fernverkehr in Lörrach. Daarmee is het Hauptbahnhof een van de weinige in Duitsland dat niet door een IC of ICE wordt aangedaan.
Lijnennet omgeving Lörrach. Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Spoorlijn ... rireno.png CC BY-SA 4.0 (bijgeknipt en iets aangepast)
De treinreis naar Schopfheim duurt iets meer dan een kwartiertje. Vanuit het station gaat het met de fiets al vrij snel behoorlijk steil naar boven, op een bepaald moment loop ik maar even met de fiets aan de hand. Gelukkig is de rest van de fietsroute een stuk beter te fietsen. Mijn eerste stop is de druipsteengrot Erdmannshöhle Hasel, hier ga ik mee met een rondleiding. De grot is zeker de moeite waard.
Erdmannshöhle Hasel
Erdmannshöhle Hasel II
Vervolgens brengt de fietstocht mij bij de monding van de Wehra in de Hochrhein, waarna de route stroomafwaarts verdergaat naar Rheinfelden. Er is overigens ook een Zwitsers Rheinfelden, gelegen aan de andere kant van de Hochrhein. Dat schijnt een mooi stadje te zijn, maar helaas heb ik vandaag geen tijd over om daar ook heen te gaan.
Uitzicht bij Hasel
BR 612 naar Basel Bad bij Schwörstadt
Hochrhein bij het Wasserkraftwerk Rheinfelden
Uitzicht op Zwitsers Rheinfelden
In Rheinfelden neem ik eerst kort een kijkje op het station. De stad ligt aan de zogeheten Hochrheinbahn, de spoorlijn tussen Basel en Konstanz. De treindienst in Rheinfelden wordt uitgevoerd met dieseltreinen, er zijn echter plannen voor elektrificatie. Na de tussenstop op het station fiets ik door naar het centrum dat iets verderop ligt. Ik ben blij dat ik daar wat zonnebrand kan kopen, want de zon brandt aardig en zonnebrand heb ik vanmorgen jammer genoeg niet ingepakt in mijn tas.
Trein naar Basel Bad op station Rheinfelden
Stationsgebouw Rheinfelden
Na het bezoek aan Rheinfelden begin ik aan het laatste deel van de fietstocht. Deze gaat dankzij een grillige grens deels door Zwitserland, de landen gaan vrijwel ongemerkt in elkaar over. Aan het eind van de middag ben ik terug in Lörrach, bij het Velostation lever ik mijn fiets weer in.
Mijn hostel in Lörrach bevindt zich tegenover station Lörrach Museum/Burghof en is daarmee een goede uitvalsbasis voor mijn uitstapjes de komende dagen. Daarnaast ben ik vanuit het hostel binnen vijf minuten in het centrum. Het enige nadeel is dat je het geluid van de nabijgelegen spoorwegovergang in de hostelkamer kan horen, maar dit is gelukkig niet heel storend.
De volgende dag is het wederom heerlijk weer en ga ik een wandeltocht maken naar de waterval van Todtnau. Hiervoor reis ik eerst met de Wiesentalbahn naar het eindpunt Zell im Wiesental, vanaf daar reis ik verder met de bus naar het startpunt in Wieden. De busreis gaat door een typisch Schwarzwaldlandschap, het uitzicht verveelt absoluut niet.
De S6 op eindpunt Zell im Wiesental
Stationsplein Zell im Wiesental met uitzicht op de Evangelische Kirche
Tijdens de wandeling loop ik onder andere langs de biathlonschietbaan bij Notschrei. Ook kom ik op de Stübenwasen langs een boomligbank van maar liefst 44 meter, deze is met deze lengte de langste van de wereld. Vanaf de bank heb je een prachtig uitzicht over de omgeving, een mooie plek dus om even te pauzeren.
Schwarzwaldlandschap tijdens de wandeling I
Schwarzwaldlandschap tijdens de wandeling II
Biathlonschietbaan in Notschrei
Lange boombank ter wereld
Uitzicht op Todtnauberg
Het hoogtepunt van de dag is zonder twijfel de Todtnauer Wasserfall. De Stübenbach stort hier 97 meter naar beneden, verdeeld over vijf trappen. Na dit natuurverschijnsel bewonderd te hebben, sluit ik mijn wandeltocht af met een Weizen bij de watervalkiosk. Hierna reis ik weer terug naar Lörrach.
Todtnauer Wasserfall
Op dag drie blijf ik wat meer in de buurt en ga ik te voet de omgeving van Lörrach verkennen. Voordat ik dit doe, begin ik de dag met een goed ontbijt bij de lokale bakkerij.
Ontbijt
Daarna pak ik de trein naar station Lörrach-Brombach/Hauingen om met mijn tocht te beginnen. Via de Rechberg loop ik eerst naar de Burgruine Rötteln op 417 meter, hét symbool van Lörrach en vanuit de wijde omgeving zichtbaar. De eerste vermelding dateert al uit 1259, in 1678 werd de burcht tijdens de Holländischer Krieg verwoest. Een bezoekje aan de Burgruine is zeer aan te raden. Hiervandaan heb je bovendien een geweldig uitzicht, zelfs de Alpen en Vogezen zijn in de verte te zien.
S5 naar Weil am Rhein op station Lörrach Museum/Burghof
Landelijke omgeving bij Hauingen
Burgruine Rötteln
Uitzicht vanaf Burgruine Rötteln
Na het bezoek aan de burchtruïne vervolg ik mijn route naar de Tüllinger Berg. De straatjes waar ik doorheen kom zijn schilderachtig en de uitzichten zijn regelmatig meer dan uitstekend.
Idyllisch straatje in Tumringen
Uitzicht op Lörrach vanaf de Tüllinger Berg
Een van de andere mooie vergezichten op de Tüllinger Berg
Op de Tüllinger Berg bevinden zich ook wijngaarden. Vanwege de bodemsamenstelling en het milde klimaat op de hellingen zijn er hier goede omstandigheden voor de teelt van druiven. Deze worden verwerkt in de Markgräfler Wein. De grens met Zwitserland loopt hier overigens dwars door de wijngaarden heen, enkel een grenssteen maakt je hierop attent.
Wijngaard bij Lörrach met grenssteen en "De Wiibuur vom Grenzeck"
Kort na de afdaling van de Tüllinger Berg ben ik aangekomen op het eindpunt van de wandeltocht, station Lörrach-Stetten. Vanuit daar reis ik weer terug naar het hostel dat één S-Bahnstation verderop ligt. Het S-Bahnnetwerk bij Lörrach is voor het verkennen van de omgeving toch wel ideaal door de vele haltes en de hoge frequentie.
S5 naar Steinen op station Lörrach-Stetten
's Avonds probeer ik in het hostel een van de lokale biertjes uit het Schwarzwald, namelijk de Tannenzäpfle van de Badische Staatsbrauerei Rothaus. Zoals de naam al doet vermoeden is deze brouwerij volledig eigendom van de deelstaat Baden-Württemberg. Op het flesje is een vrouw in klederdracht te zien met de naam Biergit Kraft, deze naam is afgeleid van het Alemannische "Bier git (= gibt) Kraft". Het biertje smaakt goed, bier brouwen kunnen ze (meestal) wel in Duitsland
.
Flesje Tannenzäpfle
Mijn driepersoonskamer is nu wel volledig bezet, nadat ik de hostelkamer twee nachten voor mezelf heb gehad. Helaas snurkt een van de twee mannen 's nachts behoorlijk hard, daardoor is mijn nachtrust niet bepaald optimaal.
De volgende dag is het alweer mijn laatste dag hier. Ik hoef echter pas 's middags de trein naar Zwitserland te hebben, dus ik heb de hele ochtend nog in de omgeving te besteden. De keuze is voor vandaag gevallen op een wandeling in het nabijgelegen Markgräflerland. Om zoveel mogelijk uit de dag te halen, begint mijn dag al om half 7 bij dezelfde bakkerij als een dag eerder. Het ontbijt daar was mij namelijk erg goed bevallen.
Na het ontbijt reis ik naar station Efringen-Kirchen via de Gartenbahn en de Rheintalbahn. Vanuit station Efringen-Kirchen loop ik eerst naar de Oberrhein. Vanwege de slechte bevaarbaarheid tussen Weil am Rhein en Breisach is parallel aan deze rivier op Frans grondgebied het Grand Canal d'Alsace (Rheinseitenkanal) aangelegd. Dit heeft ertoe geleid dat er nu minder water door de Oberrhein stroomt dan vroeger. Het blijft echter wel oppassen voor recreanten, want bij het openen van stuwen stroomopwaarts kan er ineens alsnog veel water doorheen stromen. Hier wordt met bordjes ook voor gewaarschuwd.
Isteiner Schwellen
Wat verderop loop ik tegen een kapelletje aan in de Isteiner Klotz. De Sankt-Veits-Kapelle is oorspronkelijk in de 12e eeuw gebouwd en daarna meerdere malen verwoest en herbouwd.
Sankt-Veits-Kapelle in de Isteiner Klotz
Interieur Sankt-Veits-Kapelle
Vervolgens wandel ik verder naar Istein, daarbij kom ik onderweg nog een hazelworm tegen. In het dorpje loop ik ook even langs het station dat aan de Rheintalbahn ligt. Door de Isteiner Klotz is het verloop van deze spoorlijn hier behoorlijk bochtig, intercity's rijden daarom sinds december 2012 door de nieuw aangelegde Katzenbergtunnel. Dit zorgt voor een reistijdverkorting van twee minuten tussen Freiburg en Basel, de nieuwe route is namelijk bijna vier kilometer korter. Daarnaast is de snelheid in de Katzenbergtunnel hoger.
De hazelworm onderweg
Vakwerkhuizen in Istein
De St. Michael in Istein
Trein naar Basel Bad op station Istein
Na het bezoekje aan het station wandel ik verder over de Schafberg, van waaruit je een goed uitzicht hebt over de omgeving. Er zijn hier ook veel wijngaarden te vinden.
Omgeving bij Huttingen
Uitzicht over Istein, de Isteiner Klotz en de Rheintalbahn
Wijngaarden op de Schafberg
De wandeling eindigt weer bij station Efringen-Kirchen, vanuit daar reis ik terug naar Lörrach.
Stationsgebouw Efringen-Kirchen
RE naar Basel Bad op station Efringen-Kirchen
Op station Weil am Rhein heb ik een ruime overstap. Dit station is het laatste station van de Rheintalbahn dat in Duitsland ligt en beschikt over een groot emplacement. Het is lekker zonnig en er is best wel wat treinverkeer, dus ik kom de wachttijd wel door.
Uitzicht op perrons en emplacement Weil am Rhein
Goederentrein rijdt door station Weil am Rhein
S5 naar Lörrach en Steinen op station Weil am Rhein
In Lörrach maak ik nog een afsluitend rondje door de stad, voordat ik verder reis naar Zwitserland. Lörrach heeft een gezellig centrum dat van alle gemakken is voorzien. Echt grote bezienswaardigheden zijn er overigens niet in de binnenstad, maar gelukkig heeft de omgeving meer dan genoeg te bieden.
Stationsgebouw Lörrach Hbf
Alter Marktplatz in Lörrach
Hier eindigt ook het eerste deel van dit verslag. De regio heeft me zeer positief verrast, dankzij het uitgebreide OV-netwerk zijn veel plekken bovendien goed bereikbaar. De Konuskarte is ideaal en zorgt ervoor dat je niet meer hoeft na te denken over een trein- of buskaartje. Met het goede weer heb ik geluk gehad, maar ook bij slecht weer zijn er voldoende mogelijkheden en zou je bijvoorbeeld een dagje naar Basel of Frankrijk kunnen.
