Een vorig reisverslag waarbij per veerboot, trein en bus naar Noorwegen, Zweden en Denemarken toe ging is hier te vinden.
Wenn ich sagen soll, was mir neben dem Frieden wichtiger sei als alles andere, dann lautet meine Antwort ohne Wenn und Aber: Freiheit.
Als ik zou moeten zeggen wat, naast vrede, voor mij belangrijker zou zijn dan al het andere, dan is mijn antwoord zonder twijfel: vrijheid.
BER Berlin Brandenburg Flughafen (Willy Brandt)
Ik neem aan dat jullie ook wensen hebben waarvan jullie willen dat die ooit een keer uitkomen. Sommige wensen kun je meteen in vervulling laten gaan, bijvoorbeeld wanneer het heet is en je trek hebt in ijs en je toevallig bij een ijscokar staat, maar je kan ook wensen hebben waarvan je verwacht dat ze pas uitkomen zodra je op pensioengerechtigde leeftijd bent, zoals op reis gaan naar Canada.
Stel je iemand voor, een arme student, die teerde op weinig spaargeld en ome DUO, die nog nèt aan voor het eerst in zijn leven een weekje Interrail kon betalen in 2016, die vervolgens met nog 5,37 euro op de bankrekening terug thuis kwam. Die arme student was ik, die nog geen idee had wat ‘ie zou gaan doen in zijn latere leven. Ik had totaal niet de verwachting dat ik al binnen tien jaar in Canada zou zijn. Wel: 2023 is het jaar geworden waarop ik, intussen iets minder arm en geen student meer, naar Canada èn de Verenigde Staten zou gaan: de eerste keer ècht naar een ander continent, als je Anatolië even buiten beschouwing laat (ik bedoel, kom aan, ik kon mijn databundel daar nog ten volle gebruiken, terwijl ik dat in Amerika zeker niet kon). In dit reisverslag beschrijf ik de intercontinentale tocht die ik gemaakt heb in mei en juni 2023. Op sociale media heb ik indertijd weinig gedeeld van deze tocht, wat ergens wel wat zegt.
Canada en de VS als bestemmingen hebben een paar redenen, maar wat ik daarvan vast wil delen is dat er een jaarlijks evenement is waar ik al een aantal jaar lang naartoe wilde gaan. Waarom dan opeens nu? Ik ben intussen al zowat vijf jaar fulltime aan het werk, ik heb wat opgespaard, en ik was van mening: als ik het nu niet doe, wanneer dan wel? Kan ik over een paar jaar nog wel gaan? Zijn de omstandigheden dan nog wel gunstig? Uitstellen is iets waar ik goed in ben, maar dit kon ik toch niet langer uitstellen. Sinds de laatste reisbeperkingen zijn opgeheven, besloot ik vorig jaar september om de eerste tickets te kopen voor deze tocht die in mei 2023 zou gaan plaatsvinden.
Omdat deze tocht drie weken in beslag zou nemen en ik in deze tocht per week iets anders bezocht heb, deel ik dit verslag op in vijf delen. In dit deel beschrijf ik het voorbereidende werk, de aanreis en de eerste week in Québec, Canada. De route in dit deel is deze:
‘Parijs’ (eigenlijk Roissy-en-France), 
Laval, Sainte-Anne-de-Bellevue, Montréal, Longueuil, Québec Ville.Voorbereiding
Als je meteen naar de foto’s en dergelijke toe wilt, mag je meteen naar de volgende paragraaf toe scrollen. Als je dit wel leest: neem deze tekst ter kennisgeving, maar als je zelf wilt gaan en verder geen idee hebt van het hele proces, doe wel zelf onderzoek, lees zelf de officiële informatie en ga niet blind uit van wat ik hierin beschrijf. Mijn woord is geen wet en niet alles hoeft op jou van toepassing te zijn.
Als Nederlander zijnde, heb je in de meeste gevallen voor Canada en de VS geen visum nodig. Wel moet je van tevoren online respectievelijk een eTA (Electronic Travel Authorization) en een ESTA (Electronic System for Travel Authorization, onderdeel van het zogenoemde Visa Waiver Programme) aanvragen. Het zijn allebei wat formulieren waarin je wat informatie moet opgeven, zoals paspoort, geboortedatum, etc. etc., de gebruikelijke dingen, maar je krijgt ook wat andere vragen zoals of je werk hebt (en zo ja, waar je werkt), of je vlak voor je reis naar een boerderij geweest bent en of je naar een boerderij toe gaat (dat is een vraag), of je bepaalde ziektes geweest bent, of je getrouwd bent en of je onlangs in bijvoorbeeld Cuba of Syrië geweest bent. Hoewel Canada en de VS vergelijkbare dingen willen weten, zijn de vragen niet hetzelfde. Je kunt een reisplan opgeven, maar dat is niet verplicht. Wel kan bij het inchecken op de luchthaven gevraagd worden om een adres in te voeren van een verblijf aldaar. Dat klinkt eng als je op reis gaat zonder plan, maar naar mijn ervaring moet je niet per se je eerste verblijf op je eerste dag opgeven. Ik denk zelfs dat het enigszins vergelijkbaar is met reizen in Rusland (waar ik overigens geen ervaring mee heb), waarbij je ook een verblijf moet opgeven. In beide gevallen denk ik dat je in theorie evengoed een verblijf kan boeken met 100% geld terug wanneer je annuleert op dezelfde dag of iets dergelijks, om die boeking ook effectief na aankomst te annuleren als je toch andere plannen hebt. Er waren geen vragen over hoeveel geld je hebt, geen vraag om een overzicht van je saldo op te sturen om te bewijzen dat je jezelf kan bedruipen aldaar.
Over geld gesproken: die aanvragen voor een eTA en ESTA kosten geld (7 Canadese dollars voor een eTA en 21 Amerikaanse dollars voor een ESTA), maar let wel op dat je die invult bij officiële overheidswebsites. Doe dit niet via een andere instantie. Als ik zoek naar ‘eTA’ of ‘ESTA’ via de almachtige zoekmachine krijg ik eerst een zootje gepromote links, waarna ik pas op de vijfde link de echte, officiële link aantref. Ook: als je een vlucht boekt bij bijvoorbeeld AirTransat, krijg je de mogelijkheid dat je via hen een eTA aanvraagt, als een dienstverlening. Het is helemaal niet nodig en het kost ook nog eens meer dan wanneer je het op de officiële manier regelt. Betalen gaat per creditcard of PayPal of zo. Leer maar alvast accepteren dat je een creditcard nodig gaat hebben.
Je zult in Canada en in de VS bijna niks hebben aan je pinpas/debetkaart, want die worden bijna nergens geaccepteerd indien ze van Maestro zijn (ik weet niet hoe dat zit met VPay, maar ik denk dat het daar ook niet veel beter gesteld mee is). Credit is king. Weet jij de pincode van je creditcard uit je hoofd? Ik wist dat ter plekke niet, maar had die wel nodig… Je kunt denk ik nog wel je debetkaart gebruiken om bij geldautomaten contant geld te tappen, maar net als bij ons kun je niet overal met contant geld betalen. Let wel op! Zorg dat je bij je bank van tevoren regelt dat je je bankkaarten in de hele wereld kan gebruiken (i.p.v. alleen in Europa). Als je een creditcardlimiet hebt, gooi die indien nodig omhoog, want je gaat die kaart véél nodig hebben. Nog meer geldzaken: ik had kunnen gaan zitten mierenneuken over wat voordeliger zou zijn: ter plekke geld pinnen, contant betalen, voor vertrek dollars regelen, maar… ach, als je op iedere cent gaat zitten mieteren omdat je anders niet uitkomt, dan vind ik dat je zo’n reis niet moet maken. Dat zeg ik dan, als degene die met Zwitserse franken moest dealen en onder een bosje aan het meer van Genève geslapen heeft uit budgetoverwegingen, haha! Maar serieus, in de meeste gevallen overstijgt een reis je ruimste inschattingen qua hoeveel je verwacht uit te geven.
Moet je verzekerd zijn tijdens je reis? Zal vast wel, maar regel die boel goed. Regel dat je zorgverzekering op z’n minst wereldwijd noodhulp dekt, dat je een reisverzekering hebt (op standje wereld) en/of een annuleringsverzekering. Ik zelf heb geen annuleringsverzekering geregeld omdat ik al langer dan twee weken tickets geboekt had voordat ik daarover ging nadenken (dan heeft zoiets al geen zin meer) en ook las ik her en der in de polissen dat die verzekeringen alleen maar van toepassing zouden zijn voor reizen die in Nederland beginnen, wat in mijn geval wat twijfelachtig is, maar vooruit. Reizen op zich is een risico en je moet zelf dat risico nemen en ook kunnen dragen. Met 5,37 euro terugkomen uit Zwitserland was zo’n risico, maar beter dek je jezelf in en maak je de afweging of je dit hele gedoe aankunt. Wees er maar zeker van dat ik in drie weken héél wat geld verbrast heb. Ik weet tot op de dag van vandaag nog steeds niet hoeveel ik nu eigenlijk voor alles uitgegeven heb, maar stiekem wil ik het nu ook nog niet weten. Groffe inschatting: wel een aantal duizend euro, waarbij ik nog mazzel gehad heb wat betreft kosten voor verblijven.
Mijn eerste aankoop voor deze reis waren tickets voor een evenement in de VS, die de kickstarter was voor deze hele tocht. Toen had ik nog niets geboekt qua vluchten, nog geen ‘inreispermissie’* etc. Je kunt je afvragen of dat verstandig is, maar ik had geen reden dat ik daarmee in de problemen zou komen. Later kwamen de vliegtickets, treintickets, langeafstandsbustickets, de verblijven en nog overige zaken die ik tijdens het reizen nodig zou hebben, zoals een (nieuwe) rolkoffer, wat adapters voor de stopcontacten aldaar (die heb ik al vaak genoeg vergeten, maar deze keer niet!), een VPN, een powerbank, kabels, zonnebrand, zonnebril, medicijnen, etc. etc. Schrijf vooral ook ergens een telefoonnummer van je bank op, van je (zorg)verzekering(en), polisnummers, maak wat kopieën van je paspoort, noem maar op.
Waar ik me vooral druk om maakte: douane. Het klinkt allemaal heel eng als je het vrije verkeer van personen en goederen in de Schengenzone gewend bent, maar je voert dingen in en die zijn in bepaalde gevallen onderhevig aan belastingen en je mag niet alles (zomaar) meenemen. In mijn geval ga ik geen handel drijven, is het meeste voor persoonlijk gebruik en heb ik hooguit wat cadeautjes meegenomen en die hoef je tot een bepaald bedrag per persoon (in het geval van Canada) of in totaal (in het geval van de VS) niet te declareren. Vergeet enge formulieren aan boord van het vliegtuig: in Canada kun je die douaneverklaring al vanaf 72 uur voor aankomst invullen via een app (ArriveCAN, die tijdens de pandemie als tracker gebruikt werd en nu nog steeds, volgens enkele Canadezen die ik onderweg sprak), maar je kunt ook bij aankomst naar een ‘kiosk’ (eigenlijk een soort beeldscherm met touchscreen) waarop je wat vragen moet beantwoorden over wat je meeneemt, of dat meer waard is dan X en of daar geen dierlijke, plantaardige of melkproducten tussen zitten. Dingen als chocola en dadels kun je gerust invoeren, maar bij zoiets als kaas en tulpenbollen: zonder de juiste verpakking en certificering kun je het vergeten en worden die subiet ingenomen, vernietigd en krijg jij waarschijnlijk een boete.
Ik heb met de kracht van Interrail de vrijheid gehad om een luchthaven naar keuze te nemen, wat voor mij het goedkoopst was en gunstigst qua tijd. Ik kwam uit bij Parijs, de luchthaven van Charles de Gaulle. Voor de vlucht overdag in economy class met een stoel met extra beenruimte (zeer noodzakelijk) en enkele van tevoren bestelde hapjes was ik 335,85 euro kwijt. Voor de terugvlucht middernacht naar de ‘nieuwe’ luchthaven van Berlijn betaalde ik in premium class (met extra brede stoelen die bijna plat kunnen) 409,35 euro. Dan komen nog een vlucht, enkele treinen en een paar bussen erbij, die alles bij elkaar ook niet bijzonder goedkoop waren… of relatief gezien toch wel?
Verblijven: die zijn rete-duur in Canada en de VS. Waar je in Frankrijk in een stadje (lees: niet Parijs) makkelijk een degelijk verblijf van onder de 70 euro vindt, wens ik je veel succes om iets degelijks te vinden aan de andere kant van de plas van onder de 150 euro. In New York City durfden enkele hostels een bed in een slaapzaal van 16 bedden aan te bieden voor meer dan 100 dollar. Zelfs grote hotelketens met kamers van boven de 400 dollar laten je nog betalen voor de wifi, stel schurken die het zijn.
Ah ja, dan wat anders belangrijks: internet. Ik heb geen aparte SIM-kaart gekocht voor Canada of de VS. Voor de verblijfduur was dat echt niet nodig en voor het meeste van de tocht heb ik prima kunnen overleven op de wifi (met een VPN, want ik zou gek zijn zeker?). Internet buiten de EU is duur en voor die paar keren dat ik op mijn databundel heb gezeten ben ik zo’n 50 euro extra kwijt geweest. Voor vertrek heb ik wel iedere denkbare instelling doorlopen om te voorkomen dat wanneer ik toch mijn databundel nodig zou hebben, dat er dan géén apps gedownload worden, dat er geen nieuwe berichten worden ingeladen, geen bijlagen automatisch worden gedownload, dat sommige apps ook überhaupt niet mogen werken op de databundel etc. etc. Op Android werkt dat alleen een beetje halfslachtig omdat Whatsapp nog steeds berichten bleef ontvangen, terwijl ik uitdrukkelijk heb aangegeven dat het uitsluitend op wifi mag werken. Brakke toestand.
* - dit woord is eigenlijk een beetje suggestief, want ook al heb je dat formulier ingevuld en heb je een goedkeuring ontvangen, nog steeds kun je bij immigratie de toegang tot het land geweigerd worden.
Dag 0, zaterdag 13 mei: de aanreis
Omdat ik niet vanuit Schiphol vertrek, zal ik de dag voor vertrek naar Parijs toe moeten. Mijn Interrail-Pass is op dat moment nog geldig, dus kan ik in theorie zonder extra kosten naar Parijs toe kunnen, al zal ik wel moeten betalen om op de luchthaven zelf te raken. Interrail is niet (meer) geldig op de RER daar naartoe en voor de TGV zal je een reservering moeten kopen. Ik wilde oorspronkelijk op de trage manier naar Parijs toe, via Maubeuge, maar ik was er niet zeker van of ik die trein(en) wel kon halen en of die überhaupt wel reden, dus heb ik op het laatste moment toch maar gedacht: deze hele reis kost toch al zo veel, dus why the fuck not met de TGV van Brussel-Zuid naar Aéroport Charles de Gaulle 2 TGV. Er is een Thalys die een keer per dag van Amsterdam naar datzelfde Aéroport Charles de Gaulle 2 TGV toe gaat (en verder naar Marne-la-Vallée-Chessy), maar die was op het moment van regelen al volgeboekt. Die van Brussel was behoorlijk rustig anders.
1. Eerst maar eens in Brussel raken met de Intercity. Hier test ik iets heel belangrijks uit voor deze tocht: een koptelefoon met noise-cancelling. Ik ga niet 7 uur in een vliegtuig zitten met huilende kinderen zonder dat ding op. Die koters kunnen erg luid krijsen en die koptelefoons blokkeren echt niet alles, maar het blokkeert wel driekwart van het lawaai. Als bonus heb ik nog oordopjes meegenomen, die nooit bleven zitten in mijn oren, maar ach.
2. Geen Thalys, wel op dezelfde hogesnelheidslijn. Het is hier voor het eerst dit jaar dat in de TGV naast mijn reservering ook gevraagd ben naar de bijbehorende Interrail-pass.
3. Na een rit van ongeveer twee uur op tijd aangekomen op het TGV-station van de luchthaven, bij Terminal 2. Het station is nog niet zo indrukwekkend als die van Lyon-Saint-Exupéry, maar vooruit…
4. Het is drie uur in de middag geweest en ik ga richting mijn hotel. Mijn verblijf is in Roissy-en-France, wat pal naast de luchthaven ligt, maar daar komen is toch wel een kleine martelgang. Eerst heb je de keuze om deze CDG-VAL te nemen: een gratis luchthavenshuttle die op banden rijdt, net zoals die in Lille.
5. Voor mijn verblijf moet ik met de bus en die bussen vertrekken vanaf Roissypole, ter hoogte van Terminal 3. Het is hier waar je het RER-station aantreft. Doe jezelf een lol en koop van tevoren een vervoersbewijs voor die RER of de bus, want hier wil nog wel eens een lange rij staan voor de vele kaartautomaten.
6. Enkele bussen doen nog alsof we in 2021 leven, met de melding dat het dragen van een mondkapje verplicht is.
7. Het busstation is een beetje een onoverzichtelijke boel, maar met een paar plattegronden en Google Maps die per verbinding ook aangeeft vanaf welke quai bussen vertrekken, kun je je behelpen. Hier hebben we een bus die naar Paris Nation toe rijdt (een beetje in de uithoek waar Gare de Lyon ligt), maar of je het jezelf aan moet doen om een uur en een kwartier in zo’n bus te moeten zitten?
8. Roissy-en-France ligt een beetje ongemakkelijk. Je hebt een paar directe lijnen, maar echt tof zijn die niet. Of ze rijden helemaal om, of ze rijden überhaupt niet naar Roissy, maar komen ze wel gevoelsmatig in de buurt. Om Roissypole uit te komen, volgen enkele bussen deze toch wel twijfelachtige route, die lijkt op eierstokken of een zekere fallus. Aan het puntje van dit wangestalte van een omleiding vindt er controle plaats. Ik laat mijn Navigo easy zien (die ik al tijdens mijn tocht naar Tende en Briançon in Parijs gekocht heb), maar de kaartlezer herkent het kaartje niet. Deze bus rijdt onder de noemer van Île-de-France Mobilités en het valideren was anders succesvol bij het instappen. Ga dan maar eens uitleggen dat je wel gevalideerd hebt. Nadat zij zèlf nog eens dat kaartje valideren (om te zien of dat echt goed gaat) en dat kaartje nog steeds niet kunnen uitlezen en te kennen geven dit hele product nog nooit gezien te hebben, geven ze het maar op. Zal wel aan Keolis liggen zeker…
9. Ik neem een bus die in de buurt ervan komt, aan de andere kant van de drukke snelweg die er pal naast ligt, maar als je dan nog eens moet gaan lopen naar Roissy toe… Je moet eerst langs wat drukke wegen over het gras, of over schaarse stoepen die plots ophouden, maar de conclusie is: voetgangers hebben echt geen prioriteit. Zie hier dit pad, dat gepropt is tussen twee drukke toegangswegen, met erboven de snelweg. De voetganger mag dat dunne, lawaaierige strookje delen met fietsers, die er nooit (zullen) zijn.
10. Eenmaal in mijn verblijf zie ik een lijnbus voorbij rijden die zo’n onaantrekkelijk parcours volgt en ook nog eens nou niet bepaald vaak rijdt… Het is intussen kwart voor zes en de hoop om eventjes in de avond naar Montmartre te gaan heb ik opgegeven. Het kost gewoon te veel moeite en tijd om daar te komen en om weer terug te keren. Dan moet ik ook nog eten. Eens ik terug ben is het bijna middernacht en ik moet al om vier uur ‘s nachts op om op tijd te zijn voor mijn vlucht…
Dag 1, zondag 14 mei: naar Montréal
De wekker gaat om 3:50, om 4:00 en om 4:10. Mijn vlucht gaat om 09:45, en voor intercontinentale vluchten word je aangeraden om drie uur van tevoren aanwezig te zijn. In de praktijk is iets van twee uur op zo’n onzalig tijdstip voldoende, maar ik ben ook nog eens gebonden aan een expressbus die eens per uur rijdt op de zondag. Het is een bus die ik met mijn hier toch wel shady geachte Navigo easy kan gebruiken, maar toch… Twee keer een dubbele espresso, wat chocoladebroodjes en een paar croissantjes later sta ik in elk geval in iets minder brakke toestand buiten in het schemer, te wachten op de bus. Het is een hogevloersbus, waardoor we onze bagage in het ruim kunnen gaan lazeren. Dat verklaart waarschijnlijk ook waarom deze bus zo’n vijf minuten vertraagd is, want ik ga er niet van uit dat het op een zondagochtend tegen vijf uur al superdruk is.
11. Eenmaal op Roissypole aangekomen heb ik nog ruim de tijd voor het inchecken en ik ga even met de VAL naar Terminal 1: een rond, betonnen, haast brutalistisch geval, waar zo een beetje alles omheen gebouwd is..
12. Van binnen ziet het er best indrukwekkend uit. Tenminste, foto’s op het internet hebben het er nogal futuristisch uit doen zien. Je ziet er niet veel van, want die buizen zijn allemaal na de controles e.d.
13. Die zakjes gaan zeker die VAL’s tegenhouden als die treinen niet (op tijd) kunnen remmen.
Ik weet al min of meer waar ik heen moet en het inchecken verloopt zonder problemen. Tijdens het wachten vergeet ik zowat mijn carry-on tas bij de koffietent mee te nemen naar mijn zitplek, maar geen paniek of wat dan ook, het ding ligt nog op de plek waar ik ‘m neer heb gezet om met beide handen te kunnen zoeken naar mijn portemonnee…
14. Deze metalen vogel zal mijn vervoersmiddel zijn voor de komende 7 à 8 uur.
15. Kijk eens: de Concorde…
16. Toen ik een stoel boekte met extra beenruimte maakten ze geen grapje…
17. Tijdens de vlucht heb ik denk ik een half uur een beetje geknikkebold, maar voor de rest heb ik niet geslapen. Ik heb voornamelijk geschreven en muziek geluisterd. En wat gedownloade afleveringen van Battlebots bekeken. Ik geloof dat KLM vanuit Amsterdam altijd via IJsland vliegt als ze naar Amerika gaan. De Fransen prefereren blijkbaar een wat meer directe route.
Eenmaal geland op de luchthaven Montréal Pierre Elliott Trudeau, kom ik in een erg rustige wandelgang terecht, met aan het einde een grote, open ruimte vol met van die touchscreendingen zoals je die bij de Mac of bij BK aan zou treffen om een bestelling mee te kunnen doen. In plaats van dat je hier een hamburger kan bestellen, moet je hier een douaneformulier invullen. Ik had dat al van tevoren gedaan, dus kon ik een aparte wachtrij in die veel korter was dan de lijn voor degenen die dat niet hebben gedaan. Ik moest alleen even bevestigen, een bonnetje uit laten printen uit het apparaat (net als bij de Mac is de kwaliteit van de inkt nogal ruk te noemen), een keer mijn paspoort laten zien aan een beambte die me eens vraagt wat ik in Canada kom doen en nadien werd het tijd om door te lopen, het bonnetje in te leven bij iemand die schijnbaar dit als bijbaan naast zijn studie doet en mijn ruimbagage op te halen. Geen geleuter, eigenlijk moeiteloos zowat. Ik had verwacht dat het veel moeilijker zou zijn, maar ik denk dat wat geschreven is meer bedoeld is om intimiderend te zijn dan dat het in de praktijk is. Daarnaast, als je niks te verbergen hebt en je gewoon een toerist bent zoals ik, dan is er ook niks om je druk om te maken.
Enfin: klein vreugdemomentje om in de aankomsthal aan te komen. Natuurlijk is er niemand om me daar op te wachten, maar toch: ik ben opeens in Canada. In mijn eentje. Tout seule. First things first: een kaartje kopen voor het OV. Het is intussen zeven uur vroeger dan in Parijs en het is grappig genoeg nog steeds ochtend daar en nog steeds zondag, wat betekent dat ik in Montréal het Unlimited Weekend ticket kan kopen à $14.75, dat ik kan gebruiken in de zones ABCD voor alle voorstadstreinen, bussen en metro’s en in de hal staat een kaartautomaat. De automaten zijn wat traag en log (geen touchscreen, wel knopjes naast het scherm) en het is hier dat ik erachter kom dat mijn pinpas niet werkt. “Chipfout”. Wel, dan maar mijn creditcard proberen en het is hier dat ik mijn pincode moet invoeren. Ik heb al héél lang geen pincode hoeven invoeren voor mijn creditcard, maar ja, hoe vaak betaal ik nu aan een terminal met een creditcard als ik gewend ben alles met een pinpas te betalen? Ik had meerdere pogingen nodig om me die code te herinneren (ik kan je vertellen, dat is angstzweet) maar bij de derde poging had ik de juiste te pakken, kon ik opgelucht adem halen en had ik mijn ticketje voor de dag te pakken. Om te controleren of die pinpas echt nutteloos is hier, probeer ik eens 100 Canadese dollars te pinnen en apart genoeg accepteert de ATM mijn pinpas weer wel. Ik zal de complexiteit van betalingen wel nooit begrijpen denk ik.
18. Eenmaal buiten: ah ja, ik heb geen wifi meer, maar ook geen data, want ik heb alles wat in de buurt van data komt uitgezet. Wel zie ik hier deze bus. Laat deze bus, zo eentje van Novabus, goed op je inwerken. Dit type bus zal je praktisch bijna overal in Canada en de VS aantreffen en die zal je in deze reisverslagen ook veelvuldig tegenkomen.
19. Heel toepasselijk: het lijnnummer 747. Precies zoals in Dublin: dit is de luchthavenbus die je naar het centrum van Montréal toe brengt. Het Unlimited Weekend ticket is geldig op deze bus.
20. Ik neem de 747 niet: ik ga per voet naar het treinstation dat op een kwartier lopen ligt. De voetgangersinfrastructuur is nu al beter dan in Parijs, ik zweer het je. Het is onbekend terrein voor me en in het begin ben ik een beetje angstig om nu opeens beroofd te worden, maar mij overkomt uiteindelijk helemaal niks. Temeer omdat er niet veel volk in de buurt is.
21. Dit zijn allemaal eerste indrukken: Franstalig, Engelstalig. Canadese vlag, Quebecoise vlag. De Quebecoise vlag is wel aanmerkelijk groter dan die van Canada en het ratio is ook anders, maar goed, de verhouding Québec - Canada heeft altijd al wat apart gelegen.
22. Buiten de luchthaven worden geen zebrapaden gebruikt of stoplichten. In plaats daarvan worden automobilisten gewaarschuwd voor voetgangers met zulke borden en wonder boven wonder stoppen de auto’s ook echt voor voetgangers hier. Ze rijden hier ook niet als totale debielen, zo op het eerste oog. Tegelijk valt het me op dat auto’s hier geen kentekenplaat aan de voorkant hebben.
23. Na een redelijke wandeling onder een strakblauwe hemel kom ik aan op het station van Dorval. Je merkt aan alles dat de hele infrastructuur gebaseerd is op auto’s, maar Montréal heeft toch een poging gedaan om er wat ‘transit’ in te mengen met bussen en ook treinen.
24. Ik had ook niet kunnen lopen en bus 204 kunnen nemen naar Gare de Dorval, maar ach… lopen is gezond, zeggen ze. Vast ook wel in het land waar de auto de koningin van de wegen is.
25. Een blik op een perron van Gare de Dorval. Het is hier erg desolaat, maar dat is niet verwonderlijk, omdat de volgende trein pas over meer dan een uur komt. Er zijn in feite twee stations die Dorval heten, die pal naast elkaar liggen, aan twee compleet verschillende lijnen. De lijn waar ik nu aan sta, is van ‘exo’, de naam van een vervoersbedrijf in Montréal die de voorstadstreinen en enkele expressbussen uitbaat. Het station aan deze lijn wordt dus alleen maar door exo-treinen aangedaan. De lijn die ernaast ligt is van CN en daarover rijden goederentreinen en treinen van VIA Rail Canada, de Canadese nationale spoorwegmaatschappij. Het station aan deze lijn is dan ook iets heel anders dan die van exo. In de verte, wat lastig te zien, zie je een gebouw met een torentje in het midden. Dat is het stationsgebouw van VIA.
26. Ik ga hier niet de trein pakken, maar ik ga hier wel naar de andere kant van de sporen, naar de VIA-kant, richting het busstation aldaar. Het voelt wat fors, kil aan, maar er is een kaartautomaat, een paaltje waaraan je je vervoersbewijs moet valideren en een beeldscherm met vertrekinformatie.
27. Richting de uitgang loop je zowat een broeikas tegemoet.
28. Onderweg naar buiten kom ik een telefoon tegen. Zo’n oud ding, die je in Nederland niet meer hebt… In deze ruimte ligt een dakloze te tukken, wellicht schuilend tegen de warmte van vandaag, al had het evengoed anders kunnen zijn, omdat de week ervoor er overstromingen waren in deze contreien en half Alberta in zuchtte onder bosbranden.
29. Ik pak aan het Dorval Terminus een bus van lijn 211 richting Bord-du-Lac. Buslijnen worden hier aangegeven als ‘ouest’ of ‘est’ (west/oost), afhankelijk van de richting waar de bus heen gaat. Het valideren lukt perfect en ik kan zitten. Hier een blik van binnen en er vallen direct wat dingen op: er is één enkele rij stoelen, de ramen kunnen open en er zijn geen stopknopjes maar kabeltjes waaraan je moet trekken, zoals wij dat vroeger ook moesten doen in de tram. Tering, wat ouderwets!
30. Ook de achterste deuren zijn apart. De chauffeur doet de deur niet open, neenee: de reiziger opent ze zelf door tegen die gele buizen aan te drukken.
31. Ik verlaat de bus in Bord-du-Lac.
32 - 35. Allemaal eerste impressies (sfeermuziek). In plaats van dat ik meteen naar de stad toe ga, ga ik nu precies de andere kant op, maar een wat kalmer stadje aan de kust van de Lac Saint-Louis/Lake Saint-Louis, in de loop van de rivier Saint-Laurent/Saint-Lawrence.
36. Hier is een molen te vinden… eentje die waarschijnlijk door een storm is getroffen en sindsdien nooit is hersteld.
37. Een epauletspreeuw. als ik diverse zoekresultaten moet geloven, maar in het Engels simpelweg red-winged blackbird genoemd. Deze vogel heeft een karakteristiek geluid dat ik overal in Canada en zelfs in de VS kon horen. In Europa is mij deze vogel nog niet opgevallen.
38. Na een klein 'ontbijt' met uitzicht over het water ga ik verder westwaarts door met bus 201 naar het station Beaconsfield. Net als Pine Beach (ook een station op deze lijn) is dit een verdacht Engelse naam voor een regio die zich overwegend als Frans profileert.
39. Het aantal treinen hier is bedroevend laag op een zondag, getuige dit vertrektijdenscherm. Ik neem de trein van 14:04 richting Vaudreuil, die hierna pas over vier uur vertrekt. Gelukkig rijden de bussen veel vaker (ieder kwartier, jawel), maar toch... Je moet wel opmerken dat je het over een spoorlijn hebt die niet geëlektrificeerd is, waardoor je je ook een beetje kunt afvragen of je hier wel een hyperfrequente lijn wilt hebben. Tegelijk rijden er aanzienlijk meer goederentreinen rond met containers die op elkaar gestapeld zijn (bij gebrek aan een bovenleiding kan dat prima).
40. Een exo-trein komt aangereden om de dienst exo 1 te verzekeren naar Vaudreuil. Het zijn beste joekels van dubbeldekkers met een plat front, alsof iedere wagon modulair opgezet kan worden, maar ik ben daar niet zeker van. Hier is in elk geval geen sprake van een gelijkvloerse instap, want je moet tot boven het draaistel uit torenen om je door de trein te kunnen bewegen... Treinen op de lijn exo 1 rijden van Montréal Lucien-L'Allier naar Vaudreuil, hoewel ogenschijnlijk één trein per dag nog iets verder rijdt naar Hudson. Tot 2010 reden de treinen nóg verder tot aan Rigaud, maar dat stadje wilde niet meer betalen voor de trein, waarop de vervoersautoriteit maar besloot om de dienst daarheen dan maar gelijk helemaal stil te leggen. Je kunt voor de gein eens proberen de website van exo te bezoeken. Ik denk niet dat die website zal werken bij jullie, als je niet in België of Frankrijk zit.
41. Laten we eens een kijkje nemen in de trein. De eerste indruk is best bruut.
42. Het benedendek is niet echt anders dan het bovendek. De stoelen zitten wel prima, bagageruimte is niet per se voorzien.
43. Ik verlaat de trein in Sainte-Anne-de-Bellevue, het laatste station in zone A. Daar staat een klein buurtbusje klaar dat je richting het centrum brengt.
44. Het hout van het perron matcht wel mooi met de houten dwarsliggers.
45, 46. Het buurtbusje, hier wat matig weergegeven (ik kreeg ‘m niet echt beter op de foto) is een apart geval: het is een minitruck met binnen in de ‘container’ stoelen en een enkele deur. Ik weet niet of jullie de VDL Berkhof Procity nog kennen, maar het deed me daar wat aan denken, behalve dat deze bussen hier absoluut niet gelijkvloers zijn en dat ze ook niet toegankelijk zijn voor rolstoelen. De stoelen zitten ook nog eens een stuk beter.
47. Het centrum is klein en stelt eigenlijk niet zoveel voor, maar het ligt aan het water, aan een grote brug voor auto's, fietsers en treinen.
48. Tijd voor een welkomstcocktail. Ik weet niet meer wat er allemaal in zat, maar ik herinner me nog wel dat één van de ingrediënten wodka was, wat me in elk geval zogezegd zou moeten helpen om de initiële jetlag te overleven. Binnen het restaurant lag de druk hoog, het personeel werd continu op de huid gezeten door de manager die van alles wilde hebben voor zijn veeleisende klanten. Wat een verschil toch met mij, die er maar gewoon een beetje relaxed bij zat. Ik kon prima communiceren in het Engels, maar ik kreeg wel een "God bless him!" te horen toen ik iets in het Frans wist uit te kramen.
49. Pinpasproblematiek, maar de creditcard wil ook niet meewerken. Begint het gezeur al op dag 1... het is dat ik contant geld bij me heb.
50. Ik kom net op tijd aan voor de laatste exo 1 van de middag naar Montréal Lucien-l’Allier. Het zou zuur zijn geweest als ik die gemist zou hebben… Niks van dat: per trein naar Montréal it is. Onderweg komen we weer langs het station Dorval, waar je nu wel het VIA Rail-stationsgebouw goed kunt zien.
51. Montréal Lucien-l’Allier dan, het eindpunt van een aantal exo-lijnen, maar er is ook een metrohalte met dezelfde naam. De naam komt van een ingenieur die verantwoordelijk was voor de bouw van de metro van Montréal.
52. Een blik op de locomotief die deze trein getrokken heeft. Als de trein aankomt, of vertrekt, luidt er een bel die je in heel Canada en de VS aantreft op treinen.
I. Bewegende beelden van de Amerikaanse treinbel in kwestie.
- Spoiler: show
53. Het station van Lucien-L’Allier is gebouwd op een viaduct dat strak tegen de wolkenkrabbers aan ligt. Vanaf hier kun je wandelen naar de metrohalte van Lucien-l’Allier, maar ook naar het Gare Centrale, dat te voet op zo’n 10 à 15 minuten hiervandaan ligt. Daarvoor moet je wel door de zogenoemde RÉSO (woordspeling op het Franse woord ‘réseau’, wat netwerk betekent), het ondergrondse voetgangersnetwerk van Montréal. Deze RÉSO voelt als een stad op zichzelf met een gigantische 32 kilometer aan paden onder de grond, die 10 metrostations, meer dan 1000 kantoren, winkels, woningen etc. met elkaar verbindt. Het is het grootste ondergrondse gangencomplex ter wereld.
54, 55. Onderweg naar het Gare Centrale passeer je het zogeheten Gare Windsor, een plek waar vroeger een treinstation stond. Vanaf hier vertrokken treinen van de Canadian Pacific Railway die onder meer naar New York toe reden. Dit station lag pal naast het Gare Centrale dat in beheer was van CN, de staatsspoorwegmaatschappij (o, de goede oude tijd dat ondernemingen met elkaar aan het concurreren waren, allebei een station in het centrum wilden hebben en daarom maar ‘hetzelfde’ station gingen aanleggen zodat ze allebei treinen van/naar Montréal konden laten rijden). Toen de passagierstakken van deze twee bedrijven samengevoegd werden tot het nieuw gecreëerde VIA Rail in 1978, werden geleidelijk treinen overgeheveld naar het Gare Centrale. De laatste passagierstreinen vertrokken vanaf het Gare Windsor in de jaren ‘90. Op dat moment werd het station grotendeels afgebroken en werd er een ijshockeystadion gebouwd op de plek van dit station (zie de wanddecoratie op foto 53). In feite werd het Gare Windsor opgeschoven naar het zuiden om dus plaats te maken voor dat stadion en dat opgeschoven station kennen we nu als Lucien-l’Allier, vanaf waar alleen nog voorstadstreinen vertrekken van exo. Enfin: ondanks dat alle sporen en perrons verdwenen zijn, zijn het stationsgebouw en de centrale hal naar de perrons toe bewaard gebleven.
56, 57. Als je het Gare Windsor bereikt hebt, moet je de trappen af die je in het midden van de hal ziet liggen. Merk de vroegere vertrek- en aankomstborden op.
58. Eenmaal beneden raak je misschien verward, want je ziet opeens een verwijzing naar het meteostation Bonaventure. Daar moet je heen…
59, 60. …want Bonaventure is het metrostation van het Gare Centrale, dat alleen niet hetzelfde heet.
61. We gaan met de metro. Dat centraal station komt later nog eens aan bod. De metro bestaat uit vier lijnen, die bereden worden door treinen die op banden rijden. Bandenmetro’s kennen we al in Parijs in Lille, maar hier zijn die metro’s niet automatisch.
II. Je hebt twee generaties metrotreinstellen in Montréal. Ik heb geen goede foto’s van de meest recente van de twee (zonder dat die te donker is of te veel ruis bevat), maar ik heb er wel een video van. Deze treinen, die ingestroomd zijn vanaf 2016, zien er wat maf uit, met één lichtgevende balk voorop.
- Spoiler: show
62. De oudere stellen zijn in dienst sinds 1976, zijn korter dan de nieuwere stellen en deze rijden (bijna?) altijd in paren, in tegenstelling tot de nieuwere stellen, die bestaan uit één onafgebroken, doorloopbare ‘slang’. De oudere generatie rijdt zo nu en dan nog rond op de groene lijn, maar op de afgelegen blauwe lijn en de korte gele lijn zul je uitsluitend de oudere generatie aantreffen. Het zijn deze stellen die een markant aanzetgeluid hebben (of optrekgeluid, zo je wilt), die toevallig min of meer hetzelfde klinkt als de eerste drie tonen van de Fanfare For the Common Man, die de herkenningsmelodie was voor de Montréal Expo van 1967. Wie darts een beetje volgt of gevolgd heeft in het verleden, zal die compositie bekend doen klinken. Die melodie heeft STM, de vervoersmaatschappij die de metro’s en stadsbussen in Montréal uitbaat, ook gebruikt als geluidssignaal dat de deuren sluiten en dat klinkt tezamen best grappig. Het één volgt het ander…
Ik ga met de oranje lijn mee tot aan Berri-UQAM, waar ik overstap op de gele lijn naar Longueuil–Université-de-Sherbrooke. De gele lijn duikt als enige lijn onder de rivier Saint-Laurent/Saint-Laurence en de enige tussenhalte is Jean-Drapeau, die ligt op het eiland Île Sainte-Hélène. Op Île Sainte-Hélène en op het ernaast gelegen Île Notre Dame (dat overigens kunstmatig is aangelegd) is de Expo van 1967 gehouden en voor zo’n enorm werelds evenement als de Expo is het handig dat je een frequent rijdende metro hebt die je kunt nemen naar het terrein.
63. Op de beide eilanden kun je nog wat overblijfselen zien van de Expo. Als voorbeeld: deze globe was vroeger het paviljoen van de Verenigde Staten.
64. Op het Île Notre Dame vind je het Circuit Gilles Villeneuve, waar de Formule 1 ieder jaar terugkomt voor de Grand Prix van Canada. Als er geen races gehouden worden, is de baan open voor voetgangers en fietsers. Hier kijken we naar de hairpin.
65. Deze foto nam ik eigenlijk niet om het bijzonder uitziende casino vast te leggen dat op de achtergrond te vinden is, maar wel om de stopborden in Québec te laten zien. Québec is Franstalig en om dat te benadrukken heeft de overheid hier besloten om alle stopborden te voorzien van de tekst ‘ARRÊT’, in plaats van ‘STOP’. Deze keuze is nogal twijfelachtig als je je bedenkt dat zelfs in Frankrijk ‘STOP’ op de borden te lezen valt…
66. O ja, de eilanden hebben een reguliere buslijn die rijdt tussen Jean-Drapeau (waar de metrohalte ligt) en het Casino met het toepasselijke lijnnummer 777. Wat kunnen ze toch origineel zijn hier. Na 747 nu ook 777.
Na even daar rondgelopen te hebben aan het begin van de avond heb ik honger gekregen en ga ik naar Longueuil–Université-de-Sherbrooke, eindpunt van de gele lijn. Die halte ligt in zone B, maar gelukkig is het weekendkaartje ook daar geldig. Erg streng oogt het verschil in zones niet: de metrostations hebben poortjes, maar om de stations te verlaten hoef je niet nog eens je kaartje te laten scannen o.i.d. Je kunt gewoon doorlopen.
67. Longueuil–Université-de-Sherbrooke ligt wat afgelegen van het centrum van Longueuil, waar mijn verblijf voor de komende paar dagen is. Om naar dat centrum toe te gaan zal ik de bus moeten nemen. De bussen vertrekken vanaf het tegen het metrostation aan gebouwde Terminus, maar het is wel even zoeken waar de bus die ik moet hebben nou eigenlijk vertrekt…
Ik heb de juiste bus intussen weten te vinden, maar ik kom in een kleine cultuurshock terecht: de toegang tot de bussen is afgeschermd met schuifdeuren in het gebouw van het grote Terminus, die pas open gaan als de bus er recht voor staat. Voor die schuifdeuren staan dan ook nog eens keurige wachtrijen met mensen die met die bus(sen) mee willen. Iedereen staat netjes in een rij te wachten om één voor één in te kunnen stappen… Dat zie ik ons in Nederland niet doen. Bij ons zou iedereen chaotisch zich om die deur ophopen om dan met z’n allen zich door die deur te proppen. Het zijn toestanden die je anders alleen in Scandinavië aantreft denk ik.
68. In Montréal, of in Québec in het algemeen, is er hoe dan ook maar één ding wat ik moet proberen: poutine. We kennen wel die dingen die ze in Duitsland verkopen, maar dit is toch echt een iets ander verhaal… patat/friet (grappig genoeg noemen ze die hier ‘frites belges’), kaaswrongel (daar heb ik ook nog nooit van gehoord) en jus (van runderbouillon). Jup, klinkt misschien wat vreemd, maar het is wel lekker, al moet je dit niet elke dag gaan eten. Ook al is het eten in Canada schreeuwend duur (niet alleen het eten eigenlijk, zeg maar gerust alles), de ‘eau de la mairie’ kwam er gratis bij.
Dag 2, maandag 15 mei: in Montréal
69. De snelste manier om van Longueuil naar Montréal te gaan is met de metro, maar omdat de aanlooproute naar die metrohalte zo saai is (ingeklemd tussen knooppunten van drukke snelwegen, flats en de universiteit met al haar campussen) en daarom ook zo lang, neem ik met alle plezier de bus… Verrassing: het is opnieuw een Novabus, ook al is de vervoerder aan deze kant van de rivier een andere.
Omdat ik van zone B naar A moet, moet ik een ticket hebben voor de zones A en B. Een los ticket voor zone A of B kostte in de tijd dat ik daar was $3,50, terwijl een ticket voor AB $5,25 kostte en dat verschil is eigenlijk belachelijk als je het vergelijkt met de afstand die je in zone A alleen al kunt afleggen. Gisteren reed ik al van Sainte-Anne-de-Bellevue, het uiterste westelijke punt van zone A naar het centrum van Montréal tot Île Sainte-Hélène aan toe, wat een afstand is van bijna 40 kilometer. Sinds 1 juli 2023 is die verhouding wat ‘gezonder’ geworden: een ticket voor zone A of B is weliswaar 25 cent duurder geworden ($3,75), maar een ticket voor AB is juist 75 cent goedkoper geworden ($4,50). Enfin: Ik koop aan AB-ticket en neem de bus en metro tot aan Berri-Uqam, waar ik uitstap en ga wandelen. Mijn kaartje hoef ik nog niet weg te gooien of voorgoed op te bergen voor in de verzameling: een ticket, ongeacht het aantal zones, is 120 minuten geldig nadat je het voor het eerst gevalideerd hebt, dus ik kan tussendoor nog eens in de metro of in de bus stappen als me dat uitkomt…
70, 71. Impressies van het Quartier Latin, een buurt die tegen het centrum aan ligt.
72. Hier heb je zogenaamde ruelles vertes (groene steegjes) en in één van die steegjes, de Rue Demers, heb je een leuk windmolentje staan, een heuse moulin à vent…
73. Ze zijn kampioen bollards plaatsen hier, geloof ik. In Frankrijk heb je die dingen ook, maar dan kleiner en makkelijker omver te trappen omdat ze van datzelfde buigzame materiaal zijn gemaakt als die oranje verkeerskegels, denk ik. Hier willen ze alleen bewerkstelligen dat auto’s dwars de straat over mogen steken, maar dat ze zelf niet die straat in mogen.
74. Als je hier een broodje warm vlees bestelt bij de plaatselijke Déli, krijg je eerder warm vlees met een broodje en wat zoetzure mosterd. Mannekes, wat veel eigenlijk. Dat hoef je bij ons in Europa niet te verwachten denk ik zo. Bij ons is het allemaal kariger en verstandiger verdeeld, want wij zouden klagen over de eetbaarheid van zoiets. Hoe moet je dit immers op een beetje normale manier eten? Je moet je handen helemaal vet laten worden zeker? Het angstzweet bij velen komt spontaan op bij die gedachte alleen al.
75. Na een manier gevonden te hebben deze lunch verorberd te krijgen, is het tijd om die calorieën er min of meer weer af te stappen. Ik ga de Mont-Royal eens beklimmen, de hoogste ‘berg’ van de stad, van 234 meter hoog.
76. Tulpen… Dan zie je ze een lange tijd niet omdat je in het buitenland op reis bent… en dan zie je ze opeens overal, terwijl je nog steeds niet in Nederland bent.
77. Uitzicht op de stad Montréal. De gebouwen zien er niet heel erg hoog uit en dat is ook geen toeval. Er is een wet die het verbiedt dat gebouwen hoger zijn dan deze berg waar ik nu op sta.
78. Ik heb de eerste Nederlanders al getroffen intussen, onderweg naar beneden. Hier is zo’n kek postautootje zoals je ze vaak tegenkomt in Noord-Amerika.
79. Tussen de ‘bergtopkrabbers’ heb je her en der eens zulk soort gebouwen. Het stedelijke museum voor schone kunsten.
80. Stilaan kom ik in de buurt van de oude kern, waar je meer een Europees gevoel krijgt. Hier hebben we de Basilique Cathedrale Marie Reine du Monde/Mary, Queen of the World Cathedral.
81. Canada, deel van het Gemenebest, vroeger een onderdeel van het Britse Rijk en nog altijd een Britse koning of koningin. Queen Victoria staat hier dan ook op een bedje van rode tulpen.
82. Het plein waar dat standbeeld staat heet ook niet geheel toevallig het Square Victoria en hier heb je toegang tot de metrohalte Square Victoria-OACI, met een ingang in de Parijse art-nouveau stijl.
83. We gaan daar eens naar beneden en dwalen door de RÉSO.
84. Als je maar lang genoeg door de RÉSO loopt, op zoek naar het Gare Centrale, kom je tussen de eettentjes en toegangen tot allerlei kantoren en hotels wellicht deze schaatsbaan tegen, die op dat moment gesloten was.
85. In het gebouw van het Centre de commerce mondial/World Trade Center heb je een stuk van de Berlijnse muur…
86. …vind je een standbeeld van Amphitrite, de vrouw van Poseidon…
87. …met allerlei invloeden van art déco, denk ik, of iets wat er m.i. op lijkt.
88 - 90. Hup, weer terug naar het daglicht, maar het oude centrum. Heel net, met duidelijk Europese invloeden.
91. Het stadhuis met een hybridebus op de voorgrond in de herkenbare STM-kleurstelling.
92. Het zou moeilijk zijn om te raden waar dit zou zijn, als je even negeert dat de auto’s voorop geen kenteken hebben.
93. Tijd om wat treintjes te zien. Ik heb gepoogd een beetje redelijke fotoplek te zoeken in de buurt van het centrum en onderweg zie ik deze tweebaks-treintjes gekoppeld pendelen over dit nieuwe viaduct, onder een bovenleiding. Het is vreemd zoiets te zien hier, aangezien zowat bijna alles wat op reis rijdt wordt aangedreven op diesel. Deze treinen zullen gaan rijden onder de noemer REM, om een soort tussenvariant te wezen tussen exo en metro… of zoiets. Ik denk dat ze zelf niet eens weten wat ze dit moeten noemen, maar deze treinen rijden nog niet in reizigersdienst. Ik was eigenlijk verrast dat deze treinen an sich rijden, maar ik vermoed dat deze treinen hier in testbedrijf zijn.
94. Daar komt niet lang daarna een exo 3-trein voorbij, onderweg naar Mont-Saint-Hilaire. Ik stond op dat moment net op de verkeerde kant van de weg, om precies die REM goed te kunnen zien, niet wetende dat die treinen iedere vijf minuten voorbij kwamen rijden.
95. Dat viaduct ligt naast de oude spoorbrug, dat ze maar zo langs de kade hebben neergezet.
96. Er is nog een oude spoorbrug over en die wordt gebruikt door treinen van VIA Rail en exo. Hier komt een stam oude Renaissance-rijtuigen voorbij gereden. Deze rijtuigen zijn bijzonder: ze zijn mid-jaren ‘90 gebouwd in Engeland om ingezet te worden op de toen voorgestelde Nightstar. Dit zouden nachttreinen zijn die tussen Londen en het vasteland van Europa zouden gaan rijden, door de Kanaaltunnel. Ze bestaan uit zitrijtuigen en uit slaaprijtuigen. De rijtuigen waren allemaal opgeleverd en klaar om in bedrijf genomen te worden, maar op het laatste moment werd het hele project afgeblazen en stonden deze slaaprijtuigen allemaal werkloos te wezen. In 2000 besloot VIA Rail deze rijtuigen maar te kopen en een paar jaar later gingen ze in Canada in dienst. Met de aankoop van nieuwe rijtuigen worden deze Renaissance-rijtuigen stilaan uit dienst genomen, maar ze rijden nog wel degelijk her en der rond, zoals hier, maar ook op de Océan-nachttrein tussen Montréal en Halifax in Nova Scotia. Ik dacht eerst dat deze trein op de foto gerangeerd werd, maar daar werd ik niet zo zeker van, omdat deze trein ook wel eens ergens kop zou hebben kunnen maken. Treinen kunnen immers (op zicht) twee kanten op, aangezien het Gare Centrale een kopstation is en je vanaf Montréal naar Toronto en naar Québec Ville kunt rijden.
97. Deze loc achterop ziet er anders niet echt uit als een rangeerlocomotief.
98. Een andere trein komt voorbij, dit keer met de loc aan de ‘juiste’ kant.
99. Herkansinkje: een andere exo 3 met bestemming Mont-Saint-Hilaire.
100. Hier zou je beter kunnen inbeelden dat een trein echt twee kanten op kan rijden.
101. Tijd om terug te rijden naar Longueuil en om daar te gaan eten. Ik zoek een beetje redelijk restaurant op dat en route ligt tussen de metrohalte en mijn verblijf in het oude centrum en tot sluitingstijd weet ik me goed te vermaken.
Dag 3, dinsdag 16 mei: naar Québec Ville
102. Ik moet de rolkoffer weer tevoorschijn toveren voor de dag. Ik ga afscheid nemen van Longueuil, maar ik ga niet nogmaals per metro terug naar Montréal. Ook niet per bus, dus deze laat ik lekker voorbij rijden.
103. Sinds gisteren vaart er weer een veerboot tussen Longueuil en de oude haven van Montréal en dat biedt een prachtige afwisseling en een ander perspectief op de stad. Er worden geen kaartjes aan boord verkocht, maar wel in een hutje aan de aanlegsteiger die er twee dagen terug nog niet stond. Er wordt geen contant geld geaccepteerd, maar de prijs is wel dezelfde als een enkel regulier ticket AB, al wordt wel uitdrukkelijk gerept van ‘Navette Fluviale’.
104. De veerboot is ideaal voor degenen die met de fiets de oversteek willen maken. De veerboot vaart ieder uur af tussen mei en oktober.
III. Aan boord van de veerboot.
- Spoiler: show
105. Blik op Montréal vanop de Saint-Laurent/Saint-Lawrence, met op de voorgrond de Tour de l’Horloge/Clock Tower.
106. De aanlegsteiger in Montréal Vieux-Port ziet er wat rudimentair uit en wat verstopt, omdat je een heel eind moet wandelen van hier naar de stad.
107. De veerhaven is te vinden aan een spoorlijn die - denk ik - nog steeds gebruikt wordt door goederentreinen.
108. Nog maar eens de metro in in Place-d’Armes.
109. Ik ga eens naar de buurt waar het Olympisch stadion staat en enkele musea die in het teken staan van de biologie. Ik heb op deze dag afgesproken met een kennis om naar de Biodôme te gaan en daar bij te praten. De wereld is klein, zelfs voor Canadezen: deze kennis is, tijdens de enige keer dat diegene in België was, in Torgny geweest, en laat dat nu één van de eerste plekken zijn in België waar ik in mijn eentje naartoe ging. Een klein, ogenschijnlijk onbeduidend dorpje…uit duizenden.
110. Ik krijg trek en ik duik maar eens een supermarkt in hier. Heeft iemand trek in een emmertje margarine?
111. Of hebben jullie wellicht een stevige dorst?
112. Vlak voordat ik Montréal ga verlaten, neem ik nog even een kijkje op het treinstation Lucien-l’Allier. Dit keer is het een doordeweekse dag, dus er staan wat meer treinen te ronken.
113, 114. Even die treinen van dichtbij bekijken.
115. Om de bewering op foto 40 te staven: nee, de instap is echt niet gelijkvloers.
116. Voor de machinist is die instap al helemáál niet gelijkvloers.
IV. Ook eens wat bewegend beeld van zo’n trein die vertrekt.
- Spoiler: show
117. Eindelijk: het Gare Centrale! Het station is verstopt onder een zootje gebouwen, met parkeergarages waar je niet aan ontkomt. Intussen ben ik er al eens binnen geweest, maar om dit een beetje ‘logische’ verhaallijn te geven zijn deze foto’s echt niet per se in chronologische volgorde.
118. De stationshal heeft wel een formaat dat een centraal station waard is. Vooral als je je bedenkt dat dit het enige centraal station is van Canada.
119, 120. Door de stationshal heen kun je de tekst lezen van het Canadees volkslied O Canada, in het Engels en in het Frans.
121. Het station zit vol met eettentjes van allerlei soorten en smaken en ik zoek eens een Griek op. Je hebt bepaalde zones waar je gewoon kunt zitten met een dienblad als deze. Ik was wel net op tijd om te bestellen, omdat een kwartier later (omstreeks 16:00) alle tentjes alweer dicht gingen.
122. Ik ga voor het eerst met de trein hier en het contrast met de trein nemen in Europa is enorm. Geleidelijk loop ik door de verschillen. Ten eerste: je mag niet onbeperkt veel bagage meenemen. In Nederland kun je in principe zo veel hutkoffers van alle formaten meenemen en geen kat gaat er om mauwen, op passagiers na die klagen dat ‘hun’ stoelen zo bezet raken. Het is net alsof je een vliegtuig neemt: je hebt ruimbagage, een tas die onder de stoel voor je stopt en een stoel die boven in de bakken boven de stoelen gaat. In de trein is dat niet anders, behalve dat er geen sprake is van ruimbagage (al moet je die verplicht in de bagagerekken aan de uiteinden van de wagons leggen, waarna die worden gelabeld, net als de bagage die in de bakken boven je stoel gaan, zodat het personeel aan boord kan zien wie er gecontroleerd is en wie niet).
123. Naast de bagagebeperkingen word je aanbevolen om een uur van tevoren aanwezig te zijn, moet je in een rudimentaire rij staan die zo lang kan worden als de hele stationshal, alleen maar om te wachten voor het inchecken en boarden. Er is sprake van priority boarding voor reizigers in de Business Class/Classe Affaire, om ze allemaal maar door een krap trappetje af te laten sturen, langs een dun perron waar maar twee personen naast elkaar passen.
124. Je moet hier geen last hebben van claustrofobie.
125. Zo ziet het gemoderniseerde interieur hier er uit. Je krijgt er zowat Intercity Berlijn-vibes van.
126. Iets met vliegtuigen en hun afval- of kotszakjes en deze formulieren met veiligheidsinstructies.
127. Het is intussen flink gaan regenen bij vertrek.
128. Aan boord heb je tenminste een trolley die onderweg een paar keer passeert. Dit zijn de hapjes en drankjes die je zoal kunt bestellen.
129. Ik neem maar eens een koffie.
130. De koffie en al het andere komt hier vandaan: een heuse toegewijde mini-keuken waar iedere reiziger langs komt slenteren.
131. De rit naar de hoofdstad van de Canadese Franstalige provincie duurt bijna vier uur, langs de bossen, weilanden, leegte en soms kom je door een stadje. De route loopt niet langs twee andere grote steden hier als Trois-Rivières en Sherbrooke en sterker nog: deze twee steden moeten het helemaal zonder passagierstreinen stellen. Een stad waar treinen wel komen, en waar wij onderweg stoppen, is Drummondville.
V. Gestaag rijden we op een tempo van 130 kilometer per uur door het vlakke landschap, eigenlijk ideaal terrein voor een hogesnelheidslijn. Onderweg stoppen we een aantal keer extra om goederentreinen en andere passagierstreinen te laten passeren, met iedere keer een omroep door de treinbegeleider dat dit ‘een normale procedure’ is…
- Spoiler: show
Er is gelukkig wifi aan boord, dus hoef ik niet meer te betalen dan ik al heb gedaan voor de treinen hier. VIA Rail is de spoorvervoerder die lange binnenlandse verbindingen uitvoert en deze onderneming is in handen van de staat. De populariteit van de spoorwegen zijn al jaren tanende en het aantal investeringen, treinen en lijnen is ook wat teleurstellend, maar vooruit, voor mij is het werkbaar, al heb ik wel tenminste drie maanden van tevoren tickets moeten kopen om deze nog enigszins betaalbaar te houden. Een rit van Montréal naar Québec Ville kost tenminste 42 dollar, al worden prijzen hier standaard altijd zonder belastingen getoond, waardoor de uiteindelijke prijs zo’n 49 dollar is. 1 euro was toen ongeveer 1,50 Canadese dollar, dus reken zelf maar uit hoeveel euro dat gekost heeft. Van Québec naar Ottawa heb ik 54 dollar betaald (incl belastingen zo’n 62 dollar) en voor Ottawa naar Toronto heb ik een aderlating van 79 dollar (89 dollar incl. belastingen) getolereerd, omdat ik de laatste minder dan twee maanden voor vertrek heb gekocht en toen al de goedkoopste plaatsen vergeven waren. De goedkoopste tarieven heten hier ‘Escape fare/Évasion’ en deze zijn zo ver van tevoren al zo’n ⅓ goedkoper dan een gewoon Economy ticket. Laten we eens de laagste prijzen nemen op de route Montréal - Québec: Escape kost dan zo’n 49 dollar, Economy is 99 dollar, Economy Plus is 168 dollar, Business is 117 dollar en Business Plus is 250 dollar (deze prijzen heb ik voor het overzicht maar voorzien van belastingen). Niet echt je gemiddelde Sparpreis dus, maar ok, je hebt het wel over een rit van bijna vier uur, met wifi aan boord en een zekere vorm van catering (die in economy overigens niet bij de prijs inbegrepen is). Als er geen Escape-prijzen meer zijn, ben je dus aangewezen op de Economy-prijzen, maar iedere dinsdag krijg je - als je de kortingscode TUESDAY gebruikt - vaak kortingen van 10% op de “Corridor” (de naam die VIA Rail geeft aan de route Windsor - Toronto - (Ottawa - ) Montréal - Québec Ville), als je je reis maakt binnen twee weken, maar wel slechts op beperkte dagen.
132. De regen is al ruimschoots verdwenen, de zon gaat onder en we naderen Québec Ville. We steken hier weer de rivier Saint-Laurent over, om vlak daarna nog één tussenstop te maken in Sainte-Foy, de wijk waar voornamelijk studenten zitten en wat beter betaalbare hotels.
133. We komen min of meer ‘op tijd’ aan op het station Québec Gare du Palais. Is het je opgevallen dat hier wel een gelijkvloerse instap is?
134. Stationsnaambord op het perron. Beetje eigenaardig wel, maar ja, het lijkt erop dat ze hun hoofdstations graag in de kelder plaatsen.
135, 136. We worden allemaal vriendelijk verzocht om te wieberen, maar ik moet toch wel even wat fotootjes maken van de loc in kwestie. Ik denk dat deze wel al eerder een aanrijding gehad heeft.
137. Zo kom je aan in de kelder en zo sta je opeens in de majestueuze stationshal. Dit land zit vol met contrasten.
138. Er is hier zelfs een stationstandarts…
139. Nog aan het randje van het blauwe uur: kijk toch eens naar dit stationsgebouw. Daar kan geen Montréal Gare Centrale tegen op!
140. Anders dan Montréal: Québec Ville is gebouwd op wat heuvels en dat merk je direct. Klimmen zul je met je bagage, al zijn er ook stadsbussen die tot middernacht ieder half uur rijden.
Ik heb een eenpersoonskamer geboekt in het plaatselijke hostel in het centrum, met een bed die gelukkig makkelijk te verplaatsen was, omdat die tegen het stopcontact aan stond. Een gemiddelde Canadees kan dan zelfs nog z’n telefoon opladen, maar ik kan dat niet, als Europeaan zijnde die zo’n dikke adapter nodig heeft om zijn eurostekker zijn ding te laten doen hier, in het gebied waar ze van die stopcontacten hebben van het type A of B. Je moet maar eens voor de grap het Deense stopcontact vergelijken met die van het type B en dan gaat je gemoed direct van vrolijk naar treurig. Hoe dan ook: treurig ben ik vooralsnog niet, ik heb mijn eerste dagen in Canada erop zitten, ik blijf hier nog wel een tijdje, reis hier ook nog wel wat rond, maar ik sluit wel hier het eerste deel af. In het volgende deel ga ik per trein van Québec naar Ontario en merk ik de (al dan niet geleidelijke) overgang van het Frans naar het Engels.
Deel 2 waarin ik in Québec Ville en Ottawa te vinden ben staat hier.
Rond foto 40 gaat er wel wat mis met een dubbele foto en omschrijvingen die niet helemaal bij de foto lijken te horen.
De exo-website doet het vanuit Duitsland overigens prima. 
