Aan het eind nog een paar tips voor degenen die ook Den Haag per tram willen zien, maar allereerst zou ik op basis van mijn middag gister tramtoerisme van harte willen aanbevelen, zeker als je enige waardering voor architectuur (-geschiedenis) hebt. Het is met name een uitkomst bij wisselvallig weer: bij regen spring je in een tram, als het weer even droog is stap je uit om wat rond te kijken en wandel je een stukje. Let wel op dat de lol er vrij snel vanaf is als het donker wordt, want door de verlichting binnen zie je dan buiten zowat niks meer.
Uiteraard kan dit alles ook per bus, maar bushaltes kunnen erg moeilijk te vinden zijn.
Dit zijn alle haltes waar ik overgestapt heb, helaas een beetje klein:
Oorspronkelijk had ik het plan opgevat om een eind te gaan fietsen maar daar was het toch te regenachtig voor. Dus toen een HTM-dagkaart aangeschaft voor € 7,- en zo'n vier uur in de tram gezeten in Den Haag, Voorburg, Leidschendam en Zoetermeer. Die dagkaart kan je via http://www.ov-chipkaart.nl aanschaffen, maar dan moet je 'm wel bij een oplaadpunt op je chipkaart laten zetten. Hierdoor begon mijn reis bij de halte Laan van Meerdervoort van lijn 11, richting station HS. Lijn 11 is een heel aparte lijn. De meeste anderen rijden op een aparte trambaan midden door brede straten, vaak waar vroeger grachten liepen. Een aantal trams rijden tussen het andere verkeer over straat (met name lijnen 6, 12 en 17). Lijn 11 daarentegen rijdt veel langs achterkanten van gebouwen, een heel andere aanblik geeft. Lijn 11 brengt je naar het Scheveningse strand maar wel een kilometer ofzo van de boulevard, dus een stukje lopen voor je met 1 of 9 weer terug kan.
Overstap bij vorkhalte Wouwermanstraat, waar ook het Haags Openbaar Vervoer Museum gevestigd is. Vanaf hier ging ik met lijn 9 naar diens eindpunt, wat ik nog nooit gedaan had. Maar ik zat met m'n oordopjes in en had het niet door toen we bij de laatste halte waren. Ik wandelde dus wat verdwaasd door de tram terwijl we de keerlus namen, waarop de bestuurdster vroeg of ik verdwaald was. Gelukkig kon ik na de keerlus alsnog uitstappen. Tot iets voorbij het zuiderpark is dit best wel een interessante rit, je ziet de naoorlogse (toch?) bebouwing langzaam steeds nieuwer worden. Daarna veel sportvelden en wordt het saai.
Van daar een wandelingetje gemaakt naar de Uithof, waar randstadrail lijn 4 z'n eindpunt heeft. In tegenstelling tot 9 wacht 4 voor de keerlus tot het tijd is om te vertrekken. Ik vond het eerste stuk van de rit niet zo interessant, wel is Leyenburg wellicht interessant met een stevig busstation (hier eindigen alle regiolijnen die van het CS verbannen zijn). In 25 minuten waren we bovenop het centraal station. In z'n huidige staat wil je daar dus mooi niet uitstappen als het niet hoeft, bovendien wilde ik de hele rit van 4 van het begin tot het eind maken. Als toerist moet je zeker even uitstappen bij de eerste halte na CS: de netkous (ok, Beatrixkwartier). Hier slingert de tram zich door een soort metalen netkous op vele meters boven de stoep van Den Haag Laan van NOI naar Den Haag Centraal.
Na de netkous wordt het erg saai, want dan zit je op de oude zoetermeerlijn en zit je dus veel verder van de bebouwing af, met volkstuintjes en snelwegen. Hou wel je ogen open aan de rechterkant voor de treinwerkplaats te Leidschendam, waar ook veel randstadrail-spul opgesteld staat. En ik zag een eindje voorbij de werkplaats een verdwaalde Spurt geparkeerd staan. Hierna nog twee haltes in gebied dat een jaar of wat geleden bij Den Haag getrokken is en dan een flink eind door leeg gebied naar Zoetermeer. Hierbij halen we de 80 km/u net niet.
Zoetermeer is voornamelijk vrij depressieve jaren '80 bouw, tot er wat boerderijen opduiken. Lijn 3 rijdt over de zogenaamde krakeling, dit is het oude trajekt van de Zoetermeer stadslijn uit de tijd dat de NS die met sprinters reed. Maar lijn 4 takt af van de krakeling en rijdt door naar het oosten van Zoetermeer (Javalaan). Alhier zag ik een heel aparte wijk: VINEX-architectuur, maar dan van formaat: hoge flats, dicht op elkaar, in alle kleuren. Heel anders dan de rest van Zoetermeer.
Overigens ligt het nieuwe spoor hier verhoogd, niet op straatniveau. Je kan ook het verschil tussen een volledig vrije baan en het continu kruisen van ander verkeer goed merken: ook dit stuk was zo'n 25 minuten, voor een totale rit van ruim 50. Maar de eerste helft (Uithof - CS) was zo'n 8 km, de tweede (CS - Javalaan) rond de 18. Prijs bij reizen op saldo: € 4,97.
Verder was daar niet veel te beleven, dus weer terug, uitgestapt bij Voorburg 't Loo, trap af en wachten op lijn 2 richting Leidschendam. Ik had eigenlijk over willen stappen op lijn 19 om die van eindpunt tot eindpunt te doen, maar die reed niet in Leidschendam. Ondertussen was het gaan regenen en redelijk donker aan het worden, dus maar met lijn 6 naar halte Spui, in de tramtunnel. Van daar met randstadrail 3 naar de Conradkade, waarmee ik terug was op mijn beginpunt.
Ik heb foto's van de haltes, als er interesse is.
Mocht je ook zoiets willen doen, dan hier wat tips:
- lijn 11 en 9 richting Vrederust: zie boven
- lijnen 1 en 9 naar Scheveningen hebben mooie stukken in hun route tegen het eind
- lijn 12 heeft een mooi eindpunt in de duinen (overstap mogelijk op de bus)
- lijn 6 richting Leyenburg gaat een flink eind door de oude volksbuurten (Schilderswijk en Transvaal)
- lijn 2 naar Loosduinen geeft mooi zicht over hoe de stad zich naar 't zuiden uitgebreid heeft
- als je maar één tram neemt: lijn 17 richting Statenkwartier geeft een mooi beeld van Den Haag en brengt je naar het Gemeentemuseum, Museon en Omniversum, ook allemaal aanbevolen, aardige wandeling naar lijn 1 vanaf daar, of een klein stukje naar lijn 11
