The Isle of Man ligt in de Ierse Zee en is vooral bekend van de motorraces. Daar zijn wij niet in geïnteresseerd, maar ook voor natuur- en spoorwegliefhebbers is er voldoende te beleven.
Man is Brits kroonbezit, maar het hoort niet bij het Verenigd Koninkrijk en ook niet bij de Europese Unie. Toch wordt het ook niet als een onafhankelijk land gezien. Man hoort wel bij de "common travel area", een gebied dat bestaat uit het gehele Verenigd Koninkrijk, Ierland, de kanaaleilanden en dus het Isle of Man. Er kan binnen dat gebied vrij gereisd worden, dus er vinden over het algemeen geen paspoortcontroles plaats.
De munteenheid op Man is de "Manx Pound", die bestaat officieel niet, maar in de praktijk dus wel. Hij is qua waarde gelijk aan de Britse pound. De Britse pound wordt op Man ook geaccepteerd, maar de Manx pound wordt officieel *niet* in het Verenigd Koninkrijk geaccepteerd. Muntautomaten herkennen het verschil echter niet, want ze zijn gelijk in omvang en gewicht :')
Verder zijn voor het gemak bij Vodafone de EU-tarieven blijkbaar niet geldig op Man, ondervind ik als mijn prepaid tegoed binnen 30 minuten van 17 naar 0 euro zakt, maar verder is het een prachtig eiland.
Man is ongeveer 50 kilometer lang en 17 kilometer breed, dat is twee keer zo breed en lang als Texel (qua oppervlakte ongeveer vier keer zo groot dus).
De hoofdstad van Man is (tegenwoordig) Douglas, dat is eveneens waar alle boten arriveren. We hebben voor vier nachten een appartementje in Douglas, zodat we zelf kunnen koken en vanuit hier het eiland kunnen gaan ontdekken. Dat doen we dus in drie dagtrips, zoals op onderstaand kaartje te zien is. We kopen een Go Explore kaart voor drie dagen, daarmee kan drie dagen onbeperkt gereisd worden met de stoomtrein, elektrische trein/tram en alle buslijnen op het hele eiland.
31. Was het gisteren bij aankomst nog mooi zonnig, nu is de boulevard van Douglas maar een grauwe boel. Vandaag reizen we met de stoomtrein naar het zuidwesten van het eiland.
Douglas bay by Zugführer, on Flickr
32. Het station van Douglas of Doolish, in het Manx. Die taal is overigens eigenlijk uitgestorven, maar wordt de laatste jaren weer steeds meer gebruikt.
Douglas steam train station by Zugführer, on Flickr
33. De stoomtrein rijdt sinds 1874 tussen Douglas en Port Erin. Het spoor is 3 feet breed, ofwel 914 milimeter. Even breed als het spoor waar de eerste stoomlocomotieven ooit op reden. Voor onze trein staat de Kissack, gebouwd in 1910.
Douglas steam train station by Zugführer, on Flickr
34. De trein bestaat geheel uit coupés waarvan de deuren direct naar buiten openen. Het is een leuke ervaring, we zitten het hele lijntje uit tot het eindpunt Port Erin, dat duurt precies een uur.
Douglas steam train interior by Zugführer, on Flickr
35. In Port Erin stappen we uit, dit is het stationsgebouwtje, de loc wordt direct afgerangeerd.
Port Erin train station by Zugführer, on Flickr
36. In Port Erin is niet heel veel te beleven, er is wel een mooie baai en we willen vanaf hier een eindje gaan wandelen, vanaf het standpunt op de foto gezien gaan we links langs de kust lopen.
Port Erin bay by Zugführer, on Flickr
37. Hoewel niet OV-gerelateerd is het een prachtig paadje. Hier blikken we nog een keer terug op Port Erin.
Walk along the coast, view to Port Erin by Zugführer, on Flickr
38. Het is echt een mooie kust, het doet me een beetje denken aan de Portugese kust van vorig jaar, alleen was het dan wat minder warm, groeit er wat meer gras en lopen er meer schapen.
Walk along the coast between Port Erin and Calf Sound by Zugführer, on Flickr
39. We lopen naar het meest zuidwestelijke puntje van het eiland. Hier kijk je uit op de "Calf of Man", een rotsig eilandje van ca. 2 vierkante kilometer, met een inwoneraantal van 2 hele mensen. Je kunt er met een bootje komen vanaf Port Erin of Port St. Mary. Er worden excursies heen georganiseerd en het is een belangrijke broedplek voor vogels. Helaas is het zicht niet zo goed vandaag, maar het shilouet is goed te zien.
Calf Sound, view to Calf of Man by Zugführer, on Flickr
40. Op de plek van de vorige foto is een cafeetje en een bushalte waar ieder uur een bus vertrekt. Die nemen we dus, terug naar Port Erin. Daar stappen we direct in een andere bud, naar Castletown, dat een stukje verder richting Douglas aan de kust ligt. Onderweg zien we een stoomtrein langs komen, er zit best nog wat vaart in.
Steam train between Port Erin and Castletown by Zugführer, on Flickr
41. Lijn 1 rijdt van Port Erin naar Douglas, parallel aan de spoorlijn. De dienstregeling (van alle lijnen overigens) is redelijk complex, elke routevariant (en die zijn er nogal wat) heeft een eigen nummer. Op het traject Port Erin - Douglas vormen de lijnen 1, 11, 1A, 1H, 2, 2A en 12 samen ongeveer een kwartierdienst. Wij arriveren hier net met de rechtse bus in Castletown.
Busses in Castletown by Zugführer, on Flickr
42. Castletown was ooit de hoofdstad van Man. Het centrum wordt gedomineerd door Castle Rushen, een goed bewaard gebleven middeleeuws kasteel dat we wegens tijdgebrek helaas niet meer kunnen bezoeken vandaag. Nabij Castletown is tegenwoordig ook het vliegveld trouwens, waar gevlogen wordt op onder andere London, Dublin, Belfast en Edinburgh
Castle Rushen in Castletown by Zugführer, on Flickr
43. We keren terug naar het station. Ooit was het spoorwegennet op Man een stuk uitgebreider en was er ook een lijn van oost(Douglas) naar west (Peel) en naar het noorden (Ramsey). De zuidelijke lijn van Douglas naar Port Erin is als enige van dat netwerk nog over.
Advertisement at Castletown train station by Zugführer, on Flickr
44. Wij nemen de laatste trein van vandaag terug naar Douglas. Hoewel de bus een stuk frequenter gaat is dit toch veel leuker.
Departing trains at Castletown train station by Zugführer, on Flickr
45. Het stationnetje van Castletown.
Castletown train station by Zugführer, on Flickr
46. Daar is de Kissack weer, die rijdt nog een keer de andere kant op, naar Port Erin.
Castletown train station by Zugführer, on Flickr
47. En dan komt ook onze trein aan, Castletown is het station waar in deze dienstregeling gekruist wordt (en mogelijk zelfs het enige station waar dat mogelijk is). Deze trein brengt ons weer terug naar Douglas.
Castletown train station by Zugführer, on Flickr
48. Een nieuwe dag! Vandaag staat de "electric railway" cq. tram op het programma. Maar eerst zien we in de baai van Douglas de paardentram langs komen. Ook die rijdt nog als origineel, al worden de paarden nu meerdere keren per dag gewisseld om ze niet te veel te belasten. Het traject is door wegwerkzaamheden momenteel ook sterk ingekort. Lopen is vermoedelijk sneller dan wachten op de volgende tram.
Douglas bay horse tram by Zugführer, on Flickr
49. We zijn mooi op tijd voor de tram van 10:40 die we willen nemen, echter blijkt die al vol te zitten. We mogen niet meer mee, dus moeten we een half uur wachten.
Manx Electric Railway at Derby Castle station by Zugführer, on Flickr
50. Er staat ook nog een tram met een stel dat vandaag gaat trouwen. We overwegen nog even te partycrashen, maar besluiten toch maar te wachten op de volgende reguliere tram.
Manx Electric Railway at Derby Castle station by Zugführer, on Flickr
51. Daar komt de paardentram nog een keer aan, de eindhalte van de elektrische tram is eveneens de eindhalte van de paardentram. Het omlopen van de locomotief bij de paardentram gaat overigens bijzonder snel.
Horse tram at Derby Castle station by Zugführer, on Flickr
52. Als er dan eindelijk een tram aankomt maak ik geen foto's meer, want we vinden het belangrijker om nu *wel* mee te kunnen. We zitten de hele rit in een open wagen achter de dichte motorwagen. De tram gaat van Douglas helemaal naar Ramsey in het noorden, maar na een half uur kan er halverwege uitgestapt worden in Laxey. Dat doen wij, want daar vertrekt de Snaefell Mountain Railway. Ook die zit dermate vol dat we vooral snel in willen stappen. Onderweg naar de top van de Snaefell rijden we bijna wat schapen omver, het zijn niet heel snuggere dieren. De rail in het midden zit daar ten behoeve van het remsysteem.
Sheep near snaefell mountain railway track by Zugführer, on Flickr
53. We zijn dus met de Snaefell Mountain Railway naar de top van de Snaefell gereisd, de hoogste berg op Man. Dit trammetje heeft ons omhoog gebracht.
Snaefell summit station by Zugführer, on Flickr
54. We zijn hier op 621 meter boven zee, het uitzicht mag er zijn, maar het waait er ook stevig. Ik had beter een jas mee kunnen nemen, want er is nauwelijks beschutting. Hier onze tram weer, die inmiddels weer aan de afdaling is begonnen.
View from Snaefell by Zugführer, on Flickr
55. Gezien de koude wind willen we niet heel lang boven blijven, dus keren we terug naar de tram. Er staat al een rij mensen te wachten....
Snaefell summit station by Zugführer, on Flickr
56. Daar staan we dan, te wachten tot de deur open gaat. Uiteindelijk blijken we wéér niet meteen mee te kunnen omdat een of ander gezelschap voorang krijgt, maar we mogen in ieder geval vast binnen gaan zitten in de volgende tram die aankomt. Een half uur later dan gepland beginnen we dan weer aan de afdaling.
Snaefell summit station by Zugführer, on Flickr
57. Eindelijk tijd voor een fotootje in Laxey, het overstapstation. De twee linkse sporen zijn van de tram tussen Douglas en Ramsey, de overige sporen zijn het kopstation van de Mountain railway. De tramlijn langs de kust heeft een spoorwijdte van 3 feet (914 mm), net als de stoomtrein van gisteren. De lijn naar de top van de Snaefell heeft een spoorwijdte van 1067 milimeter en bovendien een extra middenrail op het steile stuk. Beide lijnen hebben een voertuig met nummer 5, zoals hier te zien. De rechterwagen heeft ons van de berg naar beneden gebracht, de linkerwagen nemen we nu naar het eindpunt Ramsey.
Laxey tram station, with Manx Electric Railway and Snafell Mountain Railway by Zugführer, on Flickr
58. Ramsey is het noordelijke eindpunt van de Manx Electric Railway
Ramsey tram station by Zugführer, on Flickr
59. Nog een mooi overzichtsplaatje van wat we net hebben afgelegd, al is de hoogte van de Snaefell wel licht overdreven
MER by Zugführer, on Flickr
60. We lopen een rondje door Ramsey en kijken onder andere uit op het noordelijke punt van het eiland, de Point or Ayre. Helaas gaat daar geen bus naar toe, dus moeten we het met deze blik doen.
Ramsey coastline by Zugführer, on Flickr
61. Zicht over een meertje, met precies in het midden van de foto op de achtergrond de Snaefell.
Ramsey, view to Snaefell by Zugführer, on Flickr
62. We nemen de tram van Ramsey weer helemaal terug naar Douglas, een zit van een uur en een kwartier. Verrassend genoeg wordt onze rit uitgevoerd door "Car no. 1". Deze wagen is gebouwd in 1893 en is daarmee de oudste tram ter wereld, volgens het Guiness Book of Records. In principe zou het voertuig niet meer in de dagelijkse dienst rijden, dus het is een leuke verrassing dat hij dat nu net op onze rit wel doet. Tot aan Laxey zit de wagen vol met mensen die nog naar de top van de Snaefell gaan, om daar te dineren. In Laxey, waar we nu staan, stapt bijna iedereen uit.
Interior of Manx Eletric Railway "Car no. 1" by Zugführer, on Flickr
63. Wagen 1 op het eindpunt in Douglas.
Manx Eletric Railway "Car no. 1" by Zugführer, on Flickr
64. Onderweg terug naar het appartement zien we de Ben-My-Chree nog wegvaren, met deze boot zullen wij overmorgen ook het eiland verlaten.
Ben-My-Chree departing from Douglas by Zugführer, on Flickr
65. De derde dag breekt aan. We mogen drie dagen lang al het openbaar vervoer op het eiland gebruiken, maar hebben alle spoorlijnen inmiddels bezocht. Dus nemen we vandaag de bus naar het westen. Ook hier is de dienstregeling weer bijzonder complex. Lijn 5, 5A, 5C, 5J, 6, 6A en 6C rijden allemaal tussen Douglas en Peel en vormen samen ongeveer een half uur dienst. In de praktijk komt het het grootste deel van de dag neer op het ene half uur een lijn 5 en het andere half uur een lijn 6, waarbij er op de hele route tussen Douglas en Peel maar twee haltes verschil in zit. We hebben in ieder geval lijn 5 genomen en zijn net gearriveerd in Peel, waar we uitgestapt zijn bij het "House of Mannanan"
Peel, house of Manannan by Zugführer, on Flickr
66. In Peel staat op het St Patrick's Isle een kasteel dat in de 11e eeuw gebouwd is door de Vikingen. We betalen een paar pound om binnen rond te mogen kijken. Uiteraard is het gras netjes gemaaid, in zoverre valt Man wel onder de Britse invloedssfeer. Het hoogtepunt is de ruïnde van de kathedraal en de daaronder nog aanwezige crypte
Peel, castle by Zugführer, on Flickr
67. Als we uitgekeken zijn gaan we nog een eindje wandelen, hier hebben we uitzicht over Peel en het kasteel op het eilandje links.
View over Peel and Peel Castle by Zugführer, on Flickr
68. We dalen de berg aan de andere kant af en komen uit op een oud spoortraject, hier liep ooit de spoorlijn van Douglas naar Peel, zoals op foto 43 toegelicht. We lopen terug naar Peel en nemen daar weer een bus terug naar Douglas.
Fromer railway course between Peel and Douglas by Zugführer, on Flickr
69. De tijd vliegt, het is alweer tijd om Man te verlaten. Dat doen we om een uur of 9 's ochtends al, met de Ben-My-Chree. Die is wat minder snel dan de Manannan die ons vanaf Liverpool hierheen bracht.
Boarding Ben-My-Chree by Zugführer, on Flickr
Even tussendoor de route van de terugweg. Ik houd van afwisseling, dus hebben we voor de terugweg een andere route dan de heenweg gepland: met de qua afstand kortere, maar qua tijd langer durende Ben-My-Chree naar Heysham en vervolgens over land naar Lancaster en dan de volgende dag via London in één keer terug naar Nederland. In zwart de route die we hieronder nog gaan afleggen, grijs was de heenweg.
70. In Heysham is niet veel te beleven, het is een grote haven en er is vrijwel geen bebouwing in de buurt. Wel is er een klein stationnetje, waar precies één keer per dag een trein komt, aansluitend op deze boot. Dat duurt na aankomst van onze boot nog ruim een uur. Het is overigens niet 22:38 uur momenteel, maar een uur of 12.
Heysham train station by Zugführer, on Flickr
71. Wij reizen niet verder per trein, maar gaan te voet naar Lancaster, een kilometer of 10 lopen. Lancaster is de dichtstbijzijnde grote stad en daar hebben we voor de komende nacht nog een hotelletje geboekt. Hier kijken we nog even terug naar de haven, terwijl wij hier een mooi stuk langs de kust gaan wandelen.
View to Heysham harbour by Zugführer, on Flickr
72. Het is maar een klein stukje lopen naar een bijzonder interessante locatie. Hier zijn ooit (mogelijk in de 10e eeuw) graven uitgehouwen in de rots en die zijn nog perfect te herkennen.
Heysham rock cut graves by Zugführer, on Flickr
73. Enkele tientallen meters verderop staat de St. Peters church, gebouwd in de 14e/15e eeuw en prachtig gelegen, het is leuk om er even binnen te kijken.
St. Peters church at Heysham by Zugführer, on Flickr
74. We lopen verder richting Lancaster, het is niet een heel spannende route, maar gelukkig komen we in ieder geval op een fietspad terecht dat ook weer op een voormalige spoortraject gebouwd lijkt te zijn. Zo bereiken we Lancaster, hier hebben we zicht op de stad. We slapen nog één nacht in een uitstekend hotel en we lopen 's avonds nog even een rondje door de stad.
View over Lancaster by Zugführer, on Flickr
75. De volgende dag verlaten we Lancaster uiteraard weer per trein. Dit is niet onze trein, maar we gaan hier zometeen wel met zo'n treinstel weg. Gingen we heen via de East Coast Main Line, nu reizen we via de West Coast Main Line, waar Virgin Trains de belangrijkste vervoerder is.
Lancaster train station by Zugführer, on Flickr
76. We maken nog een tussenstop in Warrington, hoewel dat niet noodzakelijk is. Zowel Lancaster als Warrington Bank Quay liggen direct aan de West Coast Main Line. We stappen echter nog even uit omdat we anders straks wel erg veel tijd moeten zien te vullen in London. Ook Warrington is wel een aardige stad, het is weer regenachtig, dus maak ik geen foto's. Wel weer op het station: deze trein rijdt via Bristol naar London en vertrekt vlak voor de onze.
Warrington Bank Quay train station by Zugführer, on Flickr
77. Daar komt onze trein binnen rijden, deze rijdt rechtstreeks naar London, alleen in Rugby is nog een korte stop. Op de achtergrond de wasmiddelfabriek, de hele omgeving ruikt ook naar wasmiddel.
Warrington Bank Quay train station by Zugführer, on Flickr
78. De trein bij aankomst op London Euston. We hebben nu nog een uur of twee voor we ons op het nabijgelegen Sint Pancras station moeten melden.
London Euston train station by Zugführer, on Flickr
79. Om de tijd te vullen lopen we even op en neer naar Camden Market. In mijn herinnering was dat erg leuk, maar nu was het vooral ook behoorlijk druk. We zijn blij als we weer verder lopen langs het hier overigens verrassend rustige Regent's Canal. De Camden Market ligt hier op de achtergrond, meteen na de brug.
London Regent's Canal near Camden Market by Zugführer, on Flickr
80. Dan wordt het tijd om naar London Sint Pancras te lopen. We nemen de rechtstreekse Eurostar naar Amsterdam die rond 17 uur vertrekt. Het inchecken duurt lang, de ticketcontrole gaat heel snel via een poortje, maar de wachttijden voor de bagagecontrole en douane (UK uit én EU in) zijn erg lang. Tip voor wie nog eens met de Eurostar in Londen wil vertrekken, de meest rechter doorgang heeft geautomatiseerde douanepoortjes, dat gaat echt een stuk sneller. Het is sowieso erg druk in de wachtruimte, er vertrekt ongeveer tegelijk ook een Eurostar met wat vertraging naar Parijs. Gelukkig wordt onze trein wel ruim op tijd aangekondigd en vertrekken we op tijd naar Nederland, waar we ook op tijd aankomen. Het lukt zelfs om in Rotterdam in ongeveer 1 minuut tijd over te stappen op de intercity naar Utrecht.
London Sint Pancras station with Eurostar to Amsterdam by Zugführer, on Flickr
Dat was het weer voor deze keer, ik vond Man zelf erg de moeite waard en kan het zeker aanbevelen als je een beetje van oude treintjes en een mooi landschap houdt. Vier nachten was eigenlijk nog aan de korte kant, ik had er best nog een paar dagen rond willen kijken. Ik hoop dat jullie het een boeiend verslag vonden, dank voor de aandacht en tot de volgende keer :D
