Afgelopen najaar gebeurde er iets onverwachts: bij de enorme Tesla-fabriek ten oosten van Berlijn, de Gigafactory Berlin-Brandenburg, wilde men hip doen en bestelde men een shuttleservice zodat medewerkers per trein naar het werk konden. De Niederbarnimer Eisenbahn had nog wel een Talentje en een machinist over, iemand kwam met een flinke zak geld en zodoende ging er een pendeldienst rijden tussen Erkner - een station aan de spoorlijn Berlijn - Frankfurt (Oder) - Polen en tevens eindpunt van de S3 van de S-Bahn Berlijn - en een nieuw station bij de Tesla-fabriek. De trein werd niet geïntegreerd in het Verkehrsverbund Berlin-Brandenburg, maar stond overal los van. Iedereen mocht ermee reizen, niet alleen Tesla-medewerkers, en de prijs? Helemaal gratis.
Zoals je je wellicht kunt voorstellen, en wellicht ook wel deels in het nieuws meegekregen hebt, roept een gigafabriek voor auto's nu eenmaal veel weerstand op. Zeker als je die in een groene omgeving bouwt. En zeker als de topman van je bedrijf een ehm, uitgesproken persoonlijkheid en dito aanwezigheid in het publieke leven kent. Los van protesten tegen de fabriek zelf (bekijk bijvoorbeeld dit artikeltje van de BBC maar eens: Protesters attempt to storm Germany's Tesla factory - 10 May 2024), klonken er ook negatieve geluiden over de trein. Want het is een dieseltrein en, maar, nou, we maken hier toch elektrische auto's?! (shocked Pikachu face)
Afgelopen week viel mijn oog op een interessant bericht: omdat de NEB haar trein zelf nodig heeft, houdt de shuttle er eind deze week mee op: 14 juni is de laatste rit. Er zijn wel plannen om de dienst zo snel mogelijk weer te hervatten, dan het liefst met een batterijtrein. De ene bron zegt: mogelijk in juli al; een ander zegt: er is nog niks bekend. Enfin, het spoorlijntje naar Tesla had ik nog niet afgestreept, dus genoeg reden om dit curiosum maar eens snel zelf te gaan aanschouwen.
Een retourtje met de Tesla-shuttle
1. Vrijdagavond, na het werk. Eigenlijk zou ik met iemand bier gaan drinken, maar die afspraak werd afgezegd en opeens had ik tijd over. Dus maakte ik van de gelegenheid gebruik om op de RE1 te stappen en naar Erkner te reizen. In plaats van 19:30 kwamen we om 19:36 aan, dus een korte stop en de trein zoeft ervandoor, richting Frankfurt (Oder).
2. Station Erkner is een eenvoudig station: twee sporen aan de lijn Berlijn - Frankfurt (Oder) en ten noordwesten daarvan een gedeelte met een paar kopsporen voor de S-Bahn. De trein naar Tesla volgt de hoofdlijn een stukje richting Frankfurt (Oder) en takt dan enkelsporig af naar het zuiden. Op station Erkner is het daarom een beetje passen en meten en keert de trein ogenschijnlijk willekeurig op spoor 1 of op spoor 2, net waar er op dat moment plek is. Dat verklaart ook de onregelmatige dienstregeling. Aankomst vanaf Tesla is gepland om 19:36 en vertrek om 19:41 op hetzelfde spoor waar ik net uitstapte: spoor 1 (richting Frankfurt). De trein wordt netjes omgeroepen (met het treinnummer, niet met een lijnnummer) en staat ook op de borden.
3. + 4. Het duurt dan ook niet lang nadat mijn vertraagde RE1 vertrokken is voordat er daadwerkelijk een Talent op komt dagen. Ik ben zeer benieuwd of het ding een beetje populair is: ik heb ergens gelezen dat de trein soms best goed bezet is. Maar vrijdagavond half acht is duidelijk niet een populair tijdstip: ik tel één ogenschijnlijke medewerker en één moeder met zoon. De zoon maakt na het uitstappen ook nog een paar foto's, dus ik denk dat we wel kunnen stellen dat die twee hetzelfde plannetje hadden als ik.
5. Van de 5 minuten kering is vrijwel niets meer over, dus ik stap snel in terwijl de machinist van cabine wisselt. Op deze rit is de bezetting nog wat lager: ik ben namelijk de enige. Een hele Talent voor mezelf, wat een luxe.
6. Het duurt niet lang voor het bos aan de linkerzijde ...
7. ... vergezeld wordt van een hoop beton aan de rechterzijde. Ik snap dat men hier protesteert.
8. De hele rit naar Tesla duurt slechts 11 minuten: ongeveer de helft daarvan rijden we op de hoofdlijn, maar al snel bereiken we de aftakking richting de fabriek. Een keteltrein staat hier te wachten op een vrij pad richting Berlijn en zal daar ook op de terugweg nog steeds staan.
9. Met wat groene omlijsting lijkt het nog heel wat, ...
10. ... maar zonder denk je al snel: wat een rommeltje.
11. In de zonovergoten Talent klinkt al snel een automatische omroep dat we station Tesla naderen, eindpunt van de trein, bedankt voor het reizen met NEB, bla bla. Ik moet zeggen: dat is meer dan ik verwacht had.
12. + 13. Al snel komen dan ook de Tesla's in beeld ...
14. ... en bereiken we het eindpunt van de rit.
15. Welkom op station Tesla. Aan de voorkant kun je het station zo te zien verlaten en richting receptie en richting parkeerplaats lopen. Aan de zijkant hoef je dat niet te proberen als je niet bij Tesla werkt.
16. Het perron is een stuk indrukwekkender dan ik verwacht had, met een heuse overkapping. En links achter de pilaren verborgen staan ook nog een paar bankjes en prullenbakken.
17. Ook aan een bord met vertrektijden is gedacht, en niet alleen die van deze halte (hier 'Gigafactory' genoemd), maar ook die van station Erkner. Zodat je bijvoorbeeld ook kunt zien dat je daar weer met de trein terug kunt.
(Ja, in de DB-systemen staat dit station ingevoerd als 'Fangschleuse, Tesla Süd'. Puur om de boel lekker verwarrend te maken, vermoed ik, want vanaf Erkner richting Frankfurt is het volgende station Fangschleuse. Waar je dus niet moet zijn voor de trein naar Fangschleuse, Tesla Süd. Een beetje à la Zaventem.)
Sorry Suus, helaas geen stationsnaambordje.
18. Als je goed kijkt, zie je dat deze Talent ooit bij RegioJet in Tsjechië heeft gereden. Op zich was de kleur natuurlijk al een hint, maar het niet volledig weggepoetste logo laat aan duidelijkheid weinig te wensen over. Dat verklaart wellicht ook waarom er een grote 2 aan de buitenkant staat, terwijl er binnen in de trein een grote 1 op een glazen deur staat om aan te geven dat er een kleine 1ste klasafdeling is.
19. Mijn trein keert hier op Tesla in wederom 5 minuten (de trein erna in 13, om maar aan te geven dat het echt per rit verschilt), en dus maak ik een laatste foto en stap ik snel weer in. Ik heb nou niet per se zin om hier drie kwartier door te brengen.
20. Op zich zou ik best een pizza lusten...
21. Vlak nadat ik weer ingestapt ben, komt een busje langs dat naar wat ik aanneem het alternatief zal zijn voor de Tesla-medewerkers die hun trein weer zien verdwijnen. Naar wat ik las is die service niet voor een algemeen publiek beschikbaar, al geloof ik dat er ook nog ergens een lijnbus moet rijden.
22. Even later, al rijdend, komen we nog zo'n busje tegen.
23. Eén laatste boom houdt stand!
24. En na een ritje van 10 minuten zijn we weer terug op spoor 1 in Erkner. Ook deze rit tel ik welgeteld 1 passagier, namelijk ik, al twijfel ik nog of ik niet nog iemand anders achterin zie uitstappen. Als dat zo is, heb ik diegene in ieder geval niet zien of horen instappen.
25. Slechts 4 minuten later komt op het andere spoor de RE1 naar Berlijn en Brandenburg binnen. Hoewel de aansluitingen met die onregelmatige dienstregeling ook variëren, moet ik zeggen dat ze hier in beide richtingen wel goed in elkaar zaten. Al vraag ik me af waarom die trein naar Brandenburg niet op het scherm met vertrektijden bij de Gigafactory stond. De officiële overstaptijd zal wel 5 minuten bedragen of zo...
De Tesla-shuttle. Niet veel mensen zullen denken aan een vrijwel lege ex-RegioJet-Talent die pendelt tussen station Erkner en de 'Gigafactory'. Als we de aandeelhouders moeten geloven is dit de toekomst: pendeltreinen naar het werk, wie ons geld geeft krijgt een Tesla. Ondertussen zeggen demonstranten: ga weg met je fabriek, en zegt de NEB: speelkwartier is voorbij, we hebben onze trein nodig. We zullen zien welke kant dit op gaat. Ondertussen valt hier in de omgeving nog wel wat meer te verkennen.
Een retourtje met de tram van Woltersdorf
Nu ik hier toch in de buurt ben, wil ik meteen van de gelegenheid gebruikmaken om de tram van Woltersdorf met een bezoekje te vereren. Welbekend bij velen van jullie, maar geloof het of niet, ik was er zelf nog niet aan toegekomen om ook een ritje te maken.
26. En dus laat ik de RE1 voor wat hij is, en spoed ik mij in plaats daarvan naar de S-Bahn-sporen.
27. De S3 is de enige lijn waarop de BR 480 nog wordt ingezet. Ik ben wel fan van deze oudjes. Wat de bedoeling is van spoor 34, links in beeld, is me overigens niet helemaal duidelijk. Het perron staat vol met allerlei prullaria, heeft nog een oud wit stationsnaambord en is alleen te bereiken via een afgesloten hek.
28. Met de S-Bahn is het twee haltes naar station Rahnsdorf, waar de Woltersdorfer Straßenbahn vertrekt. De tram rijdt in een 20-minutendienst en mijn overstap zou ... exact 20 minuten bedragen.
Omdat ik daar geen zin in heb, las ik een tussenstop in op de halte ertussen en reis ik Erkner - Wilhelmshagen - Erkner - Rahnsdorf, zodat ik nog maar 10 minuten hoef te wachten. Hier de S3 bij vertrek uit Wilhelmshagen.
29. Station Erkner heeft ook een kleine werkplaats.
30. S3 bij vertrek uit Rahnsdorf.
31. Op station Rahnsdorf komt inmiddels ook de volgende RE1 richting Berlijn voorbij.
32. Niks geen franchise! Zo ziet een echte stationskiosk eruit.
33. Na het verlaten van het station is het zaak van de weg oversteken ...
34. ... langs de Töpferei ...
35. ... naar de tram!
36. + 37. De tramhalte ligt er nog verlaten bij. De tram rijdt hier in een 20-minutendienst, aangevuld tot een 10-minutendienst in de spits tot de Berliner Platz halverwege de route, en uitgedund naar een 40-minutendienst in het weekend 's ochtends en 's avonds. Dat is op deze lijn makkelijk: 2 trams in gebruik in de normale dienst, 3 in de spits, en maar 1 bij een 40-minutendienst.
38. De tram sluit aan op de S-Bahn vanuit Berlijn en dus moeten we eerst even wachten voordat ook deze in Rahnsdorf is aangekomen. Vanaf de tramhalte is de vertrekkende S3 naar Erkner niet te missen. Hoewel de meeste treinen op deze lijn (en zoals eerder al benoemd: alleen op deze lijn!) met BR 480 rijden, komt BR 481/482 op de S3 ook voor.
39. Even later hoor ik een overweg rinkelen en komt er een oud trammetje de bocht om piepen. En onder het motto een wazige foto is beter dan geen foto...
Voor een kaartje van het lijnennet hoef je niet verder te zoeken dan het onvolprezen Gleisplanweb:
40. Met 7 passagiers - een net iets betere bezetting dan de trein naar Tesla - verlaten we Rahnsdorf en vrijwel onmiddellijk rijden we midden in het bos. Wat een prachtig stukje! Daarna rijden we de rest van de route dwars door Woltersdorf, enkelsporig naast een rustige doorgaande weg. Het trammetje is klein, maar comfortabel.
41. Halverwege de route, op de Berliner Platz, kruisen we de tram in de andere richting en maken de bestuurders onderling wat gebbetjes via het kort verkeer. Na de halte Thälmannplatz, waar 3 Poolse spotters instappen, en de aftakking naar het depot is er nog een leuk stukje van het traject met wat bochtjes en een beetje heuvelop. Na 16 minuten hebben we het eindpunt Woltersdorf Schleuse bereikt.
42. Bij het eindpunt keert de tram in 3 minuten, maar ik vind het wat suf om meteen weer om te keren. En eerlijk gezegd is het gerammel en vooral het geluid toch een flinke zintuigelijke ervaring. Hoe leuk ook, na een ruim kwartier met de 65 jaar oude 'Gothawagen T57' staat het idee van een kwartiertje rondwandelen me helemaal niet tegen. Om daarna natuurlijk met veel plezier nog een ritje te maken.
43. + 44. De naastgelegen sluis is ook voorzien van een voetgangersbrug, voor als je er niet over de weg overheen kunt, en biedt mooi gelegenheid voor wat plaatjes uit de hoogte.
45. Al met al best een imposant bouwwerk voor zo'n dorpje van niks.
46. Zouden ze in IJmuiden nog een straatnaam zoeken, toevallig? Ik weet er nog wel een.
47. Ik geloof dat de Duitse openbare telefoons en telefooncellen sinds een jaar of 2 officieel van het net afgekoppeld zijn, al kom je ze nog regelmatig tegen.
48. En het display doet het in ieder geval nog wel.
49. Op slechts een steenworp afstand van de sluis bevindt zich de Flakensee. Best een leuke plek, met ook wat horeca aan het water.
50. De serene rust wordt hier wel zo om de 3 minuten verstoord door een vliegtuig; blijkbaar is dit een aanvliegroute voor het Berlijnse vliegveld BER. Dat viel me in Erkner trouwens ook al op. Het enige dat ik hier nog meer zie dan vliegtuigen zijn verkiezingsposters.
51. Langs het meer kun je helemaal naar Erkner lopen, in een uurtje of zo, maar dat doe ik vanavond maar niet.
52. Ook kun je hier een paar keer per dag met de boot mee, die verschillende plaatsen aan dit netwerk van verbonden meren aandoet.
53. Och, Duitsland...
54. Op de terugweg naar de tram kom ik nog reclame tegen voor het grote evenement dat hier op Pinksterzondag plaatsvond, om 111 jaar tram in Woltersdorf te vieren. Zelf was ik toen in Praag en kon ik er niet bij zijn. (Daarnaast wist ik er ook niet van, maar dat doet er even niet toe.
)
55. Eenmaal terug bij de halte heb ik nog een paar minuten voordat de tram komt, en dus bestudeer ik het wissel nog maar eens goed. Dat bevat namelijk nog originele delen uit 1913.
56. Ziet er gewoon uit als een wissel, maar het is de kennis die telt.
57. Een blik vanaf de halte op de sluis.
58. Zie je dat bord daar links? Je dacht zeker dat die openbare telefoon het meest Duitse was dat hier te vinden zou zijn? Mispoes.
59. Overigens ben ik geïntrigeerd door dit stukje technisch vernuft. Is dit een ontspoorblok? Wellicht om te voorkomen dat het wissel uit 1913 beschadigd raakt.
60. Terwijl ik wacht op de tram, denk ik: hé, een paar meter verder staat nog een bordje met een ontzettend vale groene H en daar staan mensen bij. Wellicht komt hier dan ook een bus. En terwijl ik dat denk zoeft er een bus vanaf de sluis voor mijn neus langs. Dan maar een foto van de achterkant.
61. Ook de andere tram op deze lijn is een Gothawagen. Dit is nu nog het standaard materieel.
62. Op de halte hebben zich ondertussen naast de Poolse spotters, die ook mee terugreizen, ook drie Duitse mannen van een jaar of 50 opgesteld. Vlak daarna komt een rode auto voorbij, schijnbaar een bekende, en wordt gevraagd of de mannen mee willen. Maar nee, "wir wollen gerne Straßenbahn fahren". Sympathiek gebaar van die mevrouw, en vervolgens rijdt ze natuurlijk pal in mijn beeld.
63. + 64 Tijd voor de terugweg.
65. Voor de duidelijkheid: ik sta hier bij de achterdeur. Klein, maar fijn. Ondertussen kopen de Duitsers een kaartje bij de bestuurder.
66. De deur gaat open met een knopje.
67. Op de terugweg kom ik die bus dan toch nog een keer tegen. Hebbes, nu wel de voorkant.
68. De route voert ons echt dwars door het centrum, vlak langs de kerk bijvoorbeeld.
69. En tevens langs een monument ter nagedachtenis aan 50 Sovjetslachtoffers tijdens WO II. Tsja, voormalige DDR.
70. Ook komen we langs de brandweer, waar ook een flink kapot autowrak staat. Nee, dat is niet alleen een wazige foto door de snelheid, daar is vrijwel niets meer van over. Met een lint aan een boom gebonden natuurlijk, het blijft per slot van rekening wel Duitsland.
71. Bij de Berliner Platz kruisen we de eerste tram weer.
72. En bij de halte Eichendamm heeft iemand zich bij het monteren van de bordjes vergist: deze kant toont twee keer "Richtung Rahnsdorf-Bahnhof" en de achterkant toont twee keer "Richtung Schleuse", dat onderste bordje had andersom gemoeten.
73. Mocht je je in het bos onveilig voelen, dan kun je een Notsignal geven. Dat kan overigens minstens met 7 verschillende knopjes, wel allemaal aan dezelfde kant van de tram.
74. Maar anders is het al weer snel: Rahnsdorf, eindpunt.
75. De tram keert hier weer in 5 minuten, en aangezien de eerstvolgende S-Bahn toch pas over 15 minuten komt (die rijdt inmiddels in een 20-minutendienst), kan ik nog wel even wachten om de tram terug te zien rijden naar Woltersdorf. Omdat het inmiddels donker is, heeft het weinig zin om ook de nabijgelegen Schöneicher-Rüdersdorfer Straßenbahn af te strepen, dus dat bewaar ik voor een volgende keer. Het was een leuke vrijdagavond, ik ga weer met de S-Bahn naar huis.
Wie nog graag met de Gothawagens in Woltersdorf een ritje wil maken, moet snel zijn. Waarschijnlijk deze zomer al worden ze vervangen door nieuwe Poolse trams van het type Moderus Gamma, zie bijvoorbeeld hier. Daarvan zijn er 3 besteld, met een optie voor een 4de. Het 1ste exemplaar is officieel onthuld bij het grote feest op Pinksterzondag en rijdt inmiddels proefritten, wel wordt nog op toelating gewacht.
En zo leek het bij Tesla alsof we ons in de toekomst bevonden, maar zijn er protesten tegen de fabriek én tegen de dieseltrein en is het lot van de shuttledienst onzeker. Misschien (waarschijnlijk?) (vast wel?) een batterijtrein. Maar vrijdagavond is het voorlopig gedaan en zeggen we: was dit nou de toekomst (echt waar?)
In Woltersdorf zou je denken: 65 jaar oude trams, een lijntje met zulke magere passagiersaantallen, dat wordt vast een bus. Dat is toch niet houdbaar? Maar nee, de toekomst ziet er rooskleurig uit en er komen mooie moderne trams. De nostalgie verdwijnt, maar er lijkt wel echt aandacht te zijn gestoken in een goed product dat ervoor moet gaan zorgen dat de Woltersdorfer Straßenbahn met een gerust hart de volgende 111 jaar tegemoet kan gaan. Die toekomst komt wellicht sneller dan gedacht. Maar nu, heel even, kunnen we hier nog genieten van een mooi, nostalgisch stukje verleden. Ja, hier zagen we het verleden (echt waar!)
Viele Grüße aus Berlin! Bedankt voor het lezen, en reacties zijn zoals altijd welkom!
